گزارشگر:منو چهر - ۱۶ ثور ۱۳۹۲
گزارشها حاکی از آناند که بار دیگر میان مرزبانان افغانستان و پاکستان در ولایت ننگرهار درگیری رخ داده است. این رویداد بازهم در پیِ ادعاهای مرزیِ افغانستان صورت گرفته و حتا پای رییس جمهور را به میان کشیده است. رییس جمهور برای نخستین بار از به رسمیت نشناختنِ دیورند به عنوان خط مرزی افغانستان و پاکستان، سخن گفت که واکنشهای شدیدی را در پی داشت.
اما هیأتی که از مجلس برای بررسی رویداد گوشته رفته است، خبر داده که این مسأله بزرگتر از یک تبادلِ آتش میان نیروهای سرحدیِ دو کشور میباشد. به گونهیی که گزارشِ این هیات نشان میدهد که منطقۀ «کامه» به پاکستانیها از طرفِ مسوولان فروخته شده است. برای مردم منطقه، شناسنامه توزیع شده و همچنان خدمات اجتماعی از سوی پیشاور برای آن منطقه، در نظر گرفته شده است.
اما با این همه، ماجرای گوشته برای نخستین بار رییس جمهور را به موضعگیریِ رسمی دربارۀ خط دیورند واداشت و اینک پشتونستانخواهیِ او پس از یازده سال پنهانکاری، بر همهگان روشن شد و آقای کرزی حرفی را که نباید میزد، بیان کرد. به نظر میرسد که بیانات آقای کرزی، روابط افغانستان و پاکستان را وارد یک مرحلۀ دیگر ساخته است و روشن نیست که پیامدِ این موضعگیری چه خواهد بود.
در یازده سال گذشته، پاکستانیها درست نمیدانستند که رییس جمهور کرزی چه موضعی در برابر خط دیورند دارد و آقای کرزی نیز با زیرکی، از موضعگیریِ رسمی در اینباره طفره رفته بود. اما پاکستان از ترسِ چنان موضعگیرییی، همواره فشارهای لازم را بر افغانستان وارد کرده بود تا مبادا چنین اتفاقی بیافتد.
اکنون به نظر میرسد که کار از کار گذشته است و این موضعگیری میتواند سرآغاز یک فاجعه و فصلِ دیگری از تیرهگیِ روابط افغانستان و پاکستان باشد.
بدیهی است که رییس جمهور جدای از اینکه خود یک پشتونستانطلب است، این حرکت را روی دو ملحوظِ دیگر نیز روی دست گرفته:
۱- انتخابات نزدیک است و این حرکت میتواند شماری از مردم را به سمتِ وی و یا یکی از نامزدانِ مورد نظرش بکشاند.
۲- اما نکتۀ مهمتر این است که جناب رییس جمهور چند روز قبل اعتراف کرد که از سازمان استخباراتی ایالات متحده پول گرفته است. آگاهان این کار رییس جمهور را برابر با خیانت ملی دانسـتند؛ اما سوگمندانه کسی آن را دنبال نکرد. از سوی دیگر، فاش شدنِ قضیۀ گوشته و فروشِ آن منطقه بالای پاکستانیها نیز، خیانت دیگری است که متوجه رییس جمهور میشود. آقای کرزی حتا بهخاطر پنهان نگه داشتنِ این موضوع هم که شده، باید موقفِ خود را اعلام میکرد.
اکنون پرسش اینجاست که پس از این، روابط افغانستان و پاکستان چه شکلی خواهد داشت؟
پاسخ دادن به این پرسش، سه امکان را فرا راهمان میگذارد و احتمالاً پاکستان به این سه طرز رفتار، متوسل خواهد شد:
یکی آنکه روابط افغانستان و پاکستان تا سرحد یک جنگِ تمامعیار پیش خواهد رفت؛ زیرا در این میانه نمیتوان تبِ پاکستانستیزیِ مردم افغانستان و نقش تحریکآمیزِ هند در دامن زدن به این قضیه را نادیده گرفت. در این صورت، تجاوز مستقیم پاکستان به خاک افغانستان، حتمیست و ناتوانی افغانستان در برابر آن کشور نیز روشن.
راه دوم میتواند تعیینِ سیاستهای جدید باشد که پاکستان با تمام نیروی استخباراتی خود، وارد عمل گردد. به گونهیی که یک بار دیگر نیروهای افراطی و بنیادگرای طالب و یا هم یکی از گروههای از این دست، به کمک نبردهای استخباراتی بر افغانستان مسلط شود. چنین وضعیتی، پس از خروج نیروهای خارجی، خیلی از امکان به دور نیست.
سوم، ادامۀ سیاستهای کنونی از سوی پاکستان است اما با این تفاوت که اینبار با منطقِ محکمتری به ویرانگریها و دخالتهایش در افغانستان ادامه خواهد داد؛ منطقی که حکم میکند برای آرامش پاکستان، باید افغانستان و مردمش قربانی شوند. بسیار ممکن است که این روند در قالب یک دوستیِ ظاهری و ریاکارانه تا سالها ادامه یابد، اما در نهایت سقوط و تباهیِ افغانستان حتمی خواهد بود.
اکنون دیده میشود که رهایی از دشمنی پاکستان، ناممکن شده است. پاکستان این بار نه تنها که با افغانستان همکاری نخواهد کرد، بلکه با نیروی بیشتری برای فروپاشی نظام در افغانستان توطئه خواهد چید. بیتردید که بسا از کشورهای متحد پاکستان، آن کشور را در این راستا همکاری خواهند نمود. زیرا پاکستان، استدلالِ موجهی برای نابودی افغانستان دارد. افغانستان، طالبِ حق مسلم پاکستان است و این خود میتواند دستاویز خوبی برای متحد کردنِ همکاران پاکستان باشد. اظهارات رییس جمهور کرزی نه تنها که پاکستان را بر موضعش در قبال افغانستان موجه نشان میدهد، بل کارنامۀ سیاهِ سیسالۀ این کشور را در برابر افغانستان نیز توجیه میکنـد.
بنابراین، به جرأت میتوان گفت که اظهارات آقای کرزی، افغانستان را تا سرحدِ یک جنگِ تمامعیار با پاکستان پیش برده است، اما اینکه چه زمانی این جنگ شروع خواهد شد و با کدام روش؛ باید منتظر گذشتِ زمان ماند.
Comments are closed.