شماری از فعالان و نخبه‎گان سیاسی، اعضای جامعۀ مدنی و آگاهان سیاسی و اجتماعی، در نشستی روی یک تفاهم و گفتمان ملی، برای عبور از بحران کنونی و جلوگیری از حوادث احتمالی سال‎های پس از ۲۰۱۴، تأکید کرده‌اند.
آنان در نشستی که روز گذشته زیر عنوان «گفتمان تفاهم ملی» از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ در کابل برگزار شده بود، گفته‌اند که بدون «همگرایی»، «گفتمان» و تکیه بر داشته‎های خود، نمی‎توانیم به یک آیندۀ مطمین و عاری از خشونت و جنگ، امیدوار باشیم.
دکتر سید مخدوم رهین وزیرِ اطلاعات و فرهنگ در این نشست گفت که رسیدن به یک فردای بهتر نیاز به کار مشترک و تفاهم ملی دارد.
آقای رهین گفت که ما در طول تاریخ ملتی بوده‌ایم با اعتماد به نفسِ کامل از سرزمین، هویت و فرهنگِ خود پاس‌داری کرده ایم.
او گفت: داشتن دیدگاه‌های مختلف روی یک موضوع، سبب پیدا کردن یک راه‌کار درست می‌شود.
آقای رهین احترام به آزادی بیان، حقوقِ بشر، جامعۀ مدنی و حقوقِ زنان را از دست‌آوردهای یک دهۀ پسین عنوان کرد و خواستار حفظ این دست‌آوردها شد.
در این حال، فضل‌احمد معنوی رییس کمیسیون مستقلِ انتخابات در این کنفرانس روی چالش‌ها و آماده‌گی‌های این کمیسیون، برای برگزاری انتخابات سالم و شفاف صحبت کرد.
او افزود: انتخابات به هر شکلِ ممکن باید برگزار شود و کمیسیون مستقلِ انتخابات در این زمینه آماده‌گی‌های خود را دارد و تلاش می‌کند تا انتخابات به صورت شفاف برگزار شود.
او همچنان تأکید کرد: «از زمانی‌که من به حیثِ رییس کمیسیون انتخابات تعیین شده‌ام، تلاش کرده‌ام این کمیسیون به تمام معنا مستقل باشد؛ اما نبود یک تعریفِ مشخص از واژۀ مستقل‌بودن از چالش‌هایی‌ست که تا اکنون باقی مانده است؛ زیرا کارمندان کمیسیون انتخابات افغانی هستند، اما تا حالا این کمیسیون از نگاه مالی وابسته به کشورهای کمک‌کننده می‌باشد.»
سخنران دیگر این کنفرانس، رییس کمیسیون نظارت بر تطبیق قانون اساسی بود.
گل رحمان قاضی رییس این کمیسیون، نهادینه‎سازی قانون را از موضوعاتی بیان داشت که می‌تواند ما را به یک آیندۀ روشن سوق دهد.
عنایت‌الله نظری معاون وزارت دفاع، از مداخله‎های بیرونی در سال‎های اخیر به عنوان یک مشکل عمده یاد کرد و گفت که گفت‎وگو و همدیگر پذیری راه حل خروج از چالش‎‌های کنونی است.
او در بارۀ انتقال مسوولیت‎های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای داخلی نیز صحبت کرد و گفت که امنیت مناطقی که به نیروهای افغان واگذار شده‌اند، به خوبی تأمین شده و ارتش افغانستان عاشِقانه آمادۀ دفاع از کشور می‌باشد.
آقای نظری همچنان تأکید کرد که اگر تشریک مساعی میان نهادهای مختلف دولتی وجود نداشته باشد، ما به نتیجه‎یی نخواهیم رسید.
همچنان، صدیق صدیقی سخنگوی وزارت امور داخله از آماده‌گی‌های این وزارت برای برگزاری یک انتخابات شفاف خبر داده و گفت که وزارت امور داخله آماده‌گی‌های لازم را در خصوص برگزاری انتخابات روی دست گرفته است.
احمد ولی مسعود رییس عمومی بنیاد شهید احمدشاه مسعود از سخنرانان دیگر این نشست بود.
آقای مسعود در بخشی از صحبت‎هایش گفت که خروج از بن‌بست کنونی، نیازمند همگرایی نخبه‎گان افغانستان است.
او تصریح کرد که برای خروج از بحران کنونی، نخبه‎گان افغانستان، چه کسانی‌که در داخل حکومت قرار دارند و چه آن‎هایی‌که در بیرون حکومت هستند، باید با طرحِ مدون برای آیندۀ افغانستان و تهدیدهایی‌که کشورمان با آن‎ها مواجه است، به تفاهم ملی دست‎یابند.
به گفتۀ رییس بنیاد شهید مسعود، ما در شرایطی‌که بازیگران داخلی و منطقه‎یی زیاد شده، نمی‎توانیم تنها از حکومت و احزاب سیاسی انتظار عبور از شرایط کنونی را داشته باشیم، به پنداشت من ایجاب می‌کند در مرحلۀ گذار از وضعیت گنگ و نامعلوم کنونی ما یک طرح داشته باشیم.
او اضافه کرد:
افغانستان فعلاً از پس‌منظرِ سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی دچارِ چالش‌های فراوانی است؛ به گونۀ مثال: ما انتخابات را پیش رو داریم که یک چالش بزرگ است. آیا این انتخابات صورت می‌گیرد یا نه؟ در فرآیندِ انتخابات کسی که پیروز می‌شود موردِ پذیرش مردم است؟ یا در بخش امنیتی، نیروهای امنیتی کشور چقدر در تامین امنیتِ انتخابات توانمند هستند؟ و چالش‌های دیگری که بعد از انتخابات فرا راهِ حکومت قرار خواهد داشت.
به گفتۀ او، جامعۀ جهانی افغانستان را ترک می‌کند، مطمیناً که میزانِ کمک‌های خارجی هم کاهش می‌یابد. آیا ما بدیلِ اقتصادیِ را داریم که بتواند جاگزینِ کمک‌های خارجی شود؟ یا در زمینۀ نگرانی‌های روانی مردم که بعد از ۲۰۱۴ چی می‌شود، چقدر فکر کرده‏‎ایم.
احمد ولی مسعود در ادامۀ سخنانش بیان داشت: از مدت‌ها پیش روی طرحی زیرِ نامِ اجندای ملی کار کردیم که در آن طیفِ وسیعی از نخبه‌گان و جوانانِ افغانستان افکار و برنامه‌های خود را بیان کرده‌اند و ما در آیندۀ نزدیک می‌خواهیم چترِ اجندای ملی را گسترش بدهیم و این طرح را به نظر خواهی تمام مردمِ افغانستان بگذاریم تا آن‌ها دیدگاه‌های خویش را در این خصوص با ما شریک سازند.
آقای مسعود نداشتن یک دیدگاه و تعریفِ یکسان از وحدت ملی و مصالحۀ ملی را از موضوعاتی بیان داشت که سبب کندشدن روند حکومت‌داری خوب و پیشرفت شده است.
او افزود: ما همه از بحثِ وحدت ملی و مصالحۀ ملی صحبت می‌کنیم؛ اما همه روی یک دیدگاه در این خصوص اتفاقِ نظر نداشته‌ایم؛ روی مصالحۀ ملی هم دیدگاه‌های گوناگون مطرح است، آمریکا یک نظر دارد، پاکستان و کشورهای منطقه حرف‌های دیگری و حکومت افغانستان چیزهای دیگری در این زمینه می‌گویند.
کلیدِ صلح
آقای احمد ولی مسعود تأکید داشت که تنها پایان جنگ صلح نیست؛ ما باید روی مولفه‌های دیگر صلح نیز بینادیشیم که عبارت سپردن حق به حق‌دار، تأمین عدالت و رسیدن مردم به یک تفاهم و آرامش می‌باشد.
او خاطر نشان ساخت: چرا ما همیشه روی دیگران اتکا داشته باشیم؟ چرا در خود ظرفیت‌سازی نمی‌نماییم و متوجه خود نمی‌شویم که کلیدِ صلح و رفاهِ مردم در دستِ ما است؛ بازدهی تاریخ نشان داده است که چشم به راه بودن برای آوردنِ صلح از جانب دیگران، جز نرسیدن به آن چیزِ دیگری را تحویل ما نکرده است. هر گاه ما کلید صلح را در بین خود پیدا نمودیم، به یک صلح واقعی می‌رسیم.
عتیق‌الله امرخیل کارشناس مسایل نظامی در سخنانی نبود معیارهای درست برای گزینش در بخش‌های نظامی را از مشکلاتی خواند که سبب آسیب‌های فراوان شده است. او به گونۀ مثال از درجه‌بندی قومی در ارتش ملی افغانستان نام برد.
به باور آقای امرخیل، اهمیت مسألۀ قومیت به جای اهلیت و دانش، افغانستان را از دست‎یابی به یک ارتش قوی و قدرت‌مند باز می‌دارد.
او گفت تا زمانی که رده‌بندی‌های قومی اساسِ گزینش در نهادهای امنیتی باشد، دست یابی به یک آیندۀ مطمین به دور از امکان است.
نظری پریانی مدیر مسوول روزنامۀ ماندگار، در سخنان کوتاهی‌که در این نشست داشت، گفت که ما اگر یک بررسی از ۱۲ سال گذشته نداشته باشیم، در سال‎های پس از ۲۰۱۴ نیز کاری از پیش نخواهیم برد.
آقای پریانی، خوانشِ اشتباه از بحثِ قومیت و وحدت ملی را از آسیب‌هایی دانست که در جریان سال‌های گذشته با توجه به سیاست غلطی که وجو داشت، دامنگیر دولت و ملت شده است. او بیان داشت تا زمانی که بحثِ قومیت از نهادهای امنیتی و نظامی برداشته نشود، مشکلات فراوان دیگری نیز به وجود خواهد آمد.
او با استقبال از راه‎اندازی گفتمان‌های این چنینی گفت که نخبه‎گان سیاسی باید برای عبور از بحران کنونی به فکر دیدگاه‌های کلان ملی در قالب یک آجندای ملی باشند.
او گفت: برای رسیدن به یک اجماع ملی واقعی که یک بحث کلان است، در نخست به دست یافتن به یک اجندای ملی و برنامۀ ملی نیاز داریم. او از حاضران در این نشست خواست تا نظریات‌شان را در محور اجندای ملی که آقای مسعود ارایه کرده است، شریک نمایند و یک نسخۀ سالم و کامل برای افغانستان پس از ۲۰۱۴ را آماده سازند.
این نشست تا عصر دوام داشت که مهمان روی موضوعات گوناگون تماس گرفتند و راه حل‌های خود را بیان داشتند.