احمد ولی مسعود :
اجندای ملی نظر نخبه گان افغانستان است
با ابراز سپاس از همۀ دوستان!
بسیار کوتاه می‌خواهم خدمت جناب داکتر صاحب عبدالقیوم سجادی عرض کنم که بحث اجندای ملی باز است و قاطعیت ندارد و به همین دلیل این‌جا از طیف‌ها و گروه‌های مختلف گردهم آمدیم تا این اجندا را بسازیم.
دوستان عزیز توجه داشته باشند که این اجندا در واقع توافق نظر نخبه‌گان افغانستان است؛ اما مشروط براین‌که نظریات را باهم شریک بسازیم و طرح اجندا را مورد نقد و بررسی قرار دهیم تا این‌که بتوانیم در اخر کار و پس از مشوره‌ها، رایزنی‌ها و پس از تفاهمات به شکل یک دیالوگ مستمر بین‌الافعانی بتوانیم یک سند یا یک وثیقۀ ملی را ارایه کنم.
نکتۀ دیگر قابل بحث در بخش اولویت‌ها بود و همان طوری که جناب شما ( داکتر سجادی) و آقای صالحی و سایر دوستان اشاره داشتند، ما باید علل جنگ را پیدا کنیم. در طول تاریخ افغانستان کلان‌ترین مشکل، مشکل رقابت میان نخبه‌گان بوده است، یعنی مردم افغانستان باهم مشکل نداشتند، بل نخبه‌گان افغانستان به خاطر به دست آوردن قدرت باهم به رقابت منفی پرداختند و زمانی‌که یکی از نخبه‌گان برنده نشدند، طالب کمک از کشورهای خارجی گردیدند که در نتیجه رقابت نخبه‌گان، رقابت منطقه‌یی و بالاخره رقابت جهانی به وجود آمد.
نکتۀ دیگر این‌که اگر مشکل اصلی افغانستان مسأله قدرت باشد، پس چطور می‌توانیم این مسأله را حل کنیم؟
اولین الگو اجندای ملی برای حل این مساله دیالوگ بین‌الافغانی است که امروز ما شاهد برگزاری اولین نشست آن استیم و شاید صد دیالوگ دیگر نیز داشته باشیم.
مسالۀ دوم همان طور که دوستان اشاره داشتند یک ویژن مشترک است که چطور می‌توانیم دیدگاه‌ها را اولویت‌بندی کرد، و براساس همان دیدگاه‌ها مشترک فضای اعتماد سازی را ایجاد نماییم.
ما شوراها، جرگه‌ها و مشوره‌های زیادی در افغانستان داشتیم؛ اما پس از این مشوره‌ها و جرگه‌ها دور باطل جدید در افغانستان تکرار شده است، زیرا در یک محور دیدگاه‌های مشترک باهم تفاهم نکردند؛ بل به دعای خیر و این که افغانستان را خدا آزد و آباد داشته باشد، اکتفا کردند؛ بنابراین حالا نیاز است که به طور ریشه‌یی کار کنیم و بالاخره به توافق برسیم و دیدگاه مشترک را ایجاد کنیم و براساس همین محور مشترک و دیدگاه مشترک بتوانیم متضمن منافع ملی بوده و اعتماد را خلق کنیم.
در مورد مرحلۀ چهارم یعنی ایجاد دولت ملی باید بگویم که طی ده یا دوازده سال گذشته ما شاهد بودیم که دولتی تحت عنوان مشارکت ملی ساخته شد؛ اما مشارکت ملی بیشتر سربازگیری بوده و تعدادی از افراد از اقوام به نام مشارکت ملی وارد دولت شدند و چون برخی‌ها به عنوان شهروندان یا یک اتباع منافع خود را در چنین برنامه‌یی ندیدند، بنابراین برنامه موفق نشد.
داکتر جاوید به نماینده‌گی از داکتر عبدالستار سیرت:
طرح اجندای ملی را به فال نیک می‎گیریم
با سلام حضور تمام دوستان حاضر در این جلسه. من به نماینده‌گی از داکتر صاحب سیرت باید بگویم که ما طرح اجندای ملی احمد ولی مسعود رییس بنیاد شهید مسعود را به فال نیک می‌گیرم و در حال حاضر صحبت خاصی ندارم و انشالله در بحث‌های آینده نظر خود را با شما شریک خواهم ساخت.

بشیر بیژن:
از طرح اجندای ملی استقبال می‎کنم
با عرض سلام و احترام خدمت دوستان حاضر در برنامه و با سپاس از جناب احمد ولی مسعود به خاطر ایجاد چنین برنامۀ عالی.
صحبت‌های همۀ دوستان را شنیدم، صحبت‌های با ارزشی بود و طرح اجندای ملی که به شکل مسوده ترتیب شده موارد با ارزش را در خود دارد که من از آن استقال می‌کنم.
چند نکته را به طور مختصر می‌خواهم بیان کنم و آن این که در این شکی نیست که افغانستان دچار مشکلات و معضلات بسیار جدی است که ما و اکثریت مردم افغانستان از این مشکلات رنج می‌بریم؛ اما مجموعۀ از این معضلات که محور بحث امروزی هم است و همیشه محور بحث‌ها بوده است، محصول کدام‌ دوره‌ها و کدام آدرس‌ها است؟
من می‌خواهم خدمت تمام دوستان پیشنهاد کنم که تا زمانی‌که ما این شجاعت و این صداقت را از خود به نمایش نگذاریم و مشکلات امروز را که بدون شک محصول گذشته ما است را به نقد و بررسی نگیریم، من فکر نمی‌کنم سنگ تهدات اعتماد را بگذاریم، همان طوری که داکتر صاحب سجادی اشاره کردند که اعتماد سازی یک بحث بسیار مهم است و واقعاً می‌پذیرم که یک بحث بسیار مهم هم است.
ما باید مروری داشته باشیم، حد اقل براقدمات و کارکردهای ده سال پسین حلقات، جامعۀ مدنی و احزاب سیاسی خود؛ زیرا کارهای زیادی برای اعتمادسازی صورت گرفته که نفس و هدف آن نیک و به صلاح مردم بوده است؛ اما چون جایگاه آغاز آن درست نبوده، بنابراین همه تلاش‌ها هیچ شده و نتیجۀ در پی نداشته است.
خدمت همۀ دوستان و سروران تأکید می‌کنم که حد اقل کارکرد نیم قرن پسین محصول تفکر ملی نبود، بل روش‌های به وجود آمده محصول رقابت‌های قدرت زمان جنگ‌های سرد بوده و به همین دلیل امروز مردم ما از وقایع آن زمان متأثر بوده و رنج می‌برند؛ بنابراین پیشنهاد من این است که اگر می‌خواهیم به آیندۀ روشن حرکت کنیم پس باید گذشته خود را مورد نقد قرار دهیم.