با گذشت هر روز زمان کمپاین‌های انتخاباتی نزدیک می‌شود و شکی نیست که مردم هم به شدت در انتظار اند تا ببینند که نامزدان مورد نظر شان چه چیزی در چانته دارند و با کدام برنامه‌ها و حرکت‌ها می‌خواهند رای مردم را به خود جذب کنند.
شکی نیست که انتخابات پیش رو یک برنده دارد و این برنده هرکسی که باشد در دقایق نخست به امید مردم برای رهاندن کشور از بحران تبدیل می‌شود و همین‌گونه به زودی می‌تواند از چشم مردم بیفتد.
آن‌چه مردم از نامزدان انتظار دارند، داشتن برنامه است. اگر امروز سطح دانش سیاسی مردم آن‌گونه که باید بالا نرفته باشد، حد اقل درک کرده اند که هیچ نامزدی نمی‌تواند بدون داشن یک برنامه ملی و همه جانبه برای کشور، کاری از پیش ببرد و نیز روند کمپاین‌های انتخاباتی برای مردم دلگرم کننده و انگیزه دهنده نخواهد بود.
اگرچه تجربه نشان داده است که دو دور انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری گذشته نامزدان بدون برنامه نیز وارد عمل شده اند و با پول، نان، وعده‌های راست و دروغ، عکس‌های رنگی و ژست‌های سیاسی ‌خواستند از مردم رای جمع کنند.
در دور گذشته نامزدی که برنده انتخابات ریاست‌جمهوری شد، اصلا به برنامه اعتقاد نداشت و همه تلاش‌هایش را روی وعده‌های پول و کرسی به افراد با نفوذ متمرکز کرده بود. جدا از این که همه منابع و امکانات دولتی را در اختیار داشت.
این وضع سبب شد که رییس‌جمهوری به هیچ عنوان خودش را ملزم به ارایه خدمات بهتر به مردم نداند؛ زیرا او پیش از این‌که مدیون مردم بوده باشد، مدیون پول و امکاناتی بود که برای جمع‌آوری رإی برای خودش به مصرف رسیده بود.
اگرچه حالا هم وضعیت همین‌گونه می‌نماید؛ اما این‌که نامزدان پیش‌تاز و معروف بیایند و با ارایه برنامه‌های مهم و آجنداهای موثر مردم را با به دنبال خود بکشانند، به یک انتظار تبدیل شده است.
اگرچه در این دور انتخابات دیده می‌شود که کارت‌های قومیت به جای برنامه‌های خوب و بدیل همدیگر عرض اندام کرده اند؛ اما این بار مردم انتظار دارند که نامزدان با تجربه از گذشته جدی‌تر و با برنامه‌تر وارد میدان شوند.
البته این ناممکن است که هر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری بتواند برنامه ملی و مدونی برای مردم ارایه کند؛ الی این‌که نامزدان به روگرفت برنامه‌های هم‌دیگر بپردازند و آن را به خورد مردم بدهند.
واضح است که در انتخابات پیش رو، وضعیت به سان انتخابات گذشته نخواهد بود و مردم بدون شک از نامزدان مورد نظر انتظارات بیشتری دارند و نامزدان هم میدانند که با وضعیت جدیدتری در کنار چالش‌های مشابه دور گذشته، مواجه اند.
از این رو بایست نامزدانی که دارای نگاه‌های مشترک اند، روی یک برنامه و آجندای ملی بسیج شوند. شکی نیست که داشتن چنین برنامه‌یی به هدف ایجاد یک تیم موثر در جریان بازی‌های انتخاباتی می‌تواند برنده شدن این تیم را نیز تاحدی تضمین کند.
به باور ما تا زمانی‌‌که نامزدان در محور یک برنامه ملی و با روی‌کردهای جدید وارد میدان نشوند، کاری از پیش نمی‌برند.
البته وقتی عبارتی را به نام «برنامه ملی» یا «آجندای ملی» به کار می‌بریم، هدف این نیست که بیاییم قدرت را به عبارت قوم و لسان بین هم تقسیم کنیم و یا مبارزه را بر اساس امتیازهای قومی راه بیاندازیم؛ بلکه لازم است تا از قوم‌گرایی به شایسته سالاری گذار کرده، برنامه‌یی را روی دست گیریم که بتواند ما را از شر قوم بازی‌ها و تیکه‌داری‌های قومی برای همیشه نجات بخشد.
بنابراین نامزدی موفق خواهد بود که از شعارها و شکل‌دهی‌های قومی پرهیز کرده و دارای یک آجندای ملی با رویکردهای جدید که برایند عمل‌کرد گذشته است، برای دست یافتن به دولت وحدت ملی به عنوان نیاز افغانستان باشد.