بخش سوم 

یادداشت: دومین نشست مشورتی طرح اجندای ملی، اخیراً با حضور نخبه‎گان سیاسی، فرهنگیان، استادان دانشگاه‎ و دانشجویان حوزۀ جنوب‌غرب در ولایت هرات برگزار شد.
در این نشست، اشتراک‎کننده‎گان پیشنهادها‎ و دیدگاه‌های‌شان را در خصوص طرح اجندای ملی ارایه کردند و همچنان حمایت‎شان را از این طرح ابراز داشتند.
طرح اجندای ملی از سوی احمد ولی مسعود رییس عمومی بنیاد شهید مسعود ارایه شده است.
در این طرح ضمن ارایۀ طرحِ خروج از بن‎بست کنونی، در خصوص تأمین صلح پایدار در افغانستان نیز راه‎کارهایی ارایه شده است.
طرح اجندا، با استقبال نهادهای خارجی از جمله سازمان‎ ملل متحد و نهادهای داخلی کشور رو برو شده است.
پس از این، گفت‎‏وگوهای دومین نشست مشورتی طرح اجندای ملی را که در ولایت هرات برگزار شده بود، به‌ترتیب در روزنامه به نشر می‎سپاریم.

سعید حقیقی:
با تشکر فراوان از جناب احمد ولی مسعود رییس بنیاد شهید احمدشاه مسعود قهرمان ملی و طراح طرح آجندای ملی و دورنمای آیندۀ افغانستان که صحبت‌هایی پُر بار داشتند.
ما وارد مرحلۀ دوم بحث شده‌ایم، یعنی این‌که حالا می‌خواهیم بحث آجندای ملی را به یک گفت‌و گو تبدیل کنیم؛ برای این که خطاب خود آجندای ملی هم گفت‌وگو و مشورت است و روی منطق گفت‌و گو و نظر خواهی استوار است.
دوستانی‌که روی بحث آجندای ملی دغدغه و نگرانی دارند وقت بگیرند و صحبت‌هایی در این پیوند داشته باشند.
بدون شک امروز در سطح جامعۀ افغانستان بحثِ آجندای ملی یک بحثِ کلان سیاسی است، نخبه‌گان زیادی به این نسخه توجه کرده اند، حتا در آخرین اقدام نمایندۀ سازمان ملل متحد نسبت به طرح آجندای ملی واکنش نشان داد و از نخبه‌گان و مردم افغانستان خواست به جای این که به دور شخصیت‌ها جمع شوند به دور آجندای ملی به عنوان یک بحث کلان ملی گرد بیایند.
من از دارلانشای جلسۀ مشورتی آجندای ملی هم خواهش می‌کنم که به جای‌گاه تشریف بیاورند، جناب آقای سعید جامی، استاد زیوری و نظری پریانی که به عنوان دارلانشای این بحث مطرح هستند.
دوستانی‌که می‌خواهند صحبت کنند از پنج الی ده دقیقه می‌توانند صحبت کنند و لطفاً نام‌نویسی کنند؛ ما هم روی بحث انتقادی زیادی تأکید داریم، چنانی که من در آغاز هم اشاره داشتم آجندای ملی در آغاز در یک هستۀ بسیار کوچک شکل گرفت، اما امروز به یک بحث بسیار کلان مطرح شده است.
دوستانی که تا حال آجندای ملی را مطالعه نکرده اند، این طرح به‌صورت مدون در یک رساله ترتیب شده و نسخه‌های آن در همین نشست مشورتی وجود دارد که می‌توانند این نسخه را بدست بیاورند و مسایل را در خودِ طرح آجندای ملی پیگیری کنند.
جناب احمد ولی مسعود مایل هستند که شنوندۀ این بحث باشند و نظریات شما را گرفته و با خود ببرند و جمع بندی کنند که بحث آجندای ملی در هرات چه گونه مطرح و دنبال شد و چه دیدگاه‌هایی نسبت به حال و آیندۀ افغانستان وجود دارد.

یکی از اشتراک‌کننده‌گان:
من آمدنِ احمد ولی مسعود و همکارانِ‌شان را به هرات خوش آمدید می‌گویم و فکر می‌کنم بحث امروز تخصصی است و بحث سخنوری‌ها نیست و روی تیترهای آجندای ملی بحث می‌کنیم.
اولین موضوع این است که فقهای اسلامی می‌گویند که سه محور مهم است کسی که می‌آید فتوا می‌دهد باید زمان و مکان را بشناسد و همان شخصیتی را داشته باشد تا فتوا بدهد.
وقتی کاندیدا شدن برای فتوا دادن این سه محور را به کار داشته باشد در بحث آجندای ملی که یک بحث بسیار کلان سیاسی است، این محور ها باید مراعات شود.
کسانی که می‌آیند بحث آجندای ملی را مطرح می‌کنند چند موضوع را باید در نظر داشته باشند. یکی هدف داشته باشند، ابزار رسیدن و استراتیژی‌های رسیدن به هدف را باید در نظر داشته باشد.
اهدف‌ فرق می‌کند، کسانی هستند که اهداف کوتاه مدت دارند کسانی هستند که اهداف سیاسی دارند، بحث‌های اقتصادی، قومی و نظامی و اهداف دینی دارند.
اول هر کسی نمی‌تواند وارد میدان بحث آجندای ملی شود. کسی می‌تواند که او همان فهم و دانش را راجع به آجندای ملی داشته باشد.
دوم بحث گفت‌و گو است که تنها و تنها گفت و گو در یک حوزۀ خاص با یک طیف خاص نمی‌تواند آجندای ملی را تکمیل کند؛ نیاز به این دارد تا با تمام اقشار اجتماعی شریک ساخته شوند در این بحث حتا باید مردم عادی و موام نیز شامل ساخته شوند.
سوم کسانی که آجندای ملی را مطرح می‌کنند باید یک ارادۀ بسیار قوی داشته باشند، ثبات فکری داشته باشند و زمانی که یک بحث را مطرح می‌کنند درست آن را دنبال کنند.
این راه قربانی دادن نیاز دارد که باید کسانی که بحث آجندای ملی را مطرح می‌کنند، ایثار داشته باشند؛ این راه راهِ آسانی نیست با خیلی از جریان‌ها مواجه شود که شاید نگذارند در این جغرافیا روزی آجندای ملی حاکم شود.
موضوع دیگری که مطرح می‌شود این است که طراحان طرح آجندای ملی باید شناخت دقیق و درستی از مخاطبین خود داشته باشند که آن‌ها را ببینند که با چه طیف‌هایی مواجه هستند و آن‌ها چه طرح‌هایی دارند.
نقطۀ آغاز طرح آجندای ملی را من فکر می‌کنم که باید اول انسان ساخته شود چنانی که پیامبر ص در عهد مکی نخست را تربیه کردند، این کار از چند طریق می‌شود به سر رسد از طریق تعلیم و تربیه که می‌شود طرح آجندای ملی در برنامه‌های معارف شامل شود در دانشگاه‌ها و همه مراکز تعلیمی و تربیتی داخل ساخته شود. این کار شاید زمان‌گیر باشد و ما شاید سی یا چهل سال بعد نتیجۀ طرح آجندای ملی را ببینیم اما ما باید از همین حالا شروع کنیم.
دوم موضوع بلندبردن دانش مردم است که باید آگاهی‌های مردم را در رابطه به طرح آجندای ملی بالا ببریم که این از طریق گردهمآیی‌های عمومی و از طریق نشست‌های مشورتی می‌شود بدان رسید. در این میان نقش رسانه‌ها نیز نقش کلیدی و اساسی است که می‌توانند از آن طریق اهداف این طرح را برای مردم واضح سازند.
ما باید بحث آجندای ملی را یک بحث مقطعی و کوتاه مدت فکر نکنیم، چون این طرح یک موضوع زمان‌گیر و طولانی است.
در اسلام همیشه به رأی عموم ارزش داده شده است که بحث کردن روی طرح آجندای ملی هم یک اصل است اما این بحث‌های ما باید چند چیز را نداشته باشد. این طرح باید معارض با احکام شرعی قرار نگیرد و آجندای ملی ما در هیچ زاویۀ مسایل شرعی را به تعطیل نکشاند که ما نمی‌توانیم در نبود این دو موضوع آجندای ملی را مطرح بسازیم.
شما ببینید در فتح مکه پیامبر ص به عایشه رض می‌فرماید، عایشه اگر قوم تو از نظر زمانی نزدیک به جاهلیت نمی‌بودند، من این تصمیم را داشتم که خانۀ کعبه را دوباره خراب سازم و بر قواعد ابراهیم و اسماعیل دوباره بسازم. اما می‌بینیم که پیامبر ص در این جا به رأی عمومی ارزش قایل می‌شوند و آن را می‌پذیرند.
من چند محور را خلاصه می‌سازم که باید در طرح آجندای ملی گنجانیده شود و حکومتی که بر اساس آن ایجاد می‌شود بدان توجه داشته باشد:
۱_ حفظ استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را در نظر داشته باشد.
۲_ اصلاح حکومت، حکومتی که خود را پاسخ‌گو و مسوول بداند و در خدمت مردم باشد.
۳_ احیای مجدد و عظمت گذشته و فکر کردند در رابطه به مجد و عظمت حال و آینده.
۴_ توجه به مسایل اقتصادی چنانی‌که زمانی ما یک افغانی مصرف می‌کنیم، باید در برابر آن جواب‌گو باشیم.
۵_ صیانت قانون که تنها قانون کافی نیست که باید بالاتر از شریعت نباشد.
۶_ ما وقتی به بحث آجندای ملی می‌رسیم که باید همه ملیت‌ها در این محور در نظر گرفته شوند.
۷_ زمینۀ رشد استعداد را مهیا بسازیم؛ من بیش از این وقتِ شما را نمی‌گیرم تشکر از توجه همۀ شما.