برگزاری انتخابات در ایران و پاکستان برای مهاجران افغان مقیم این کشورها، یک برنامۀ سیاسی است.
شماری از نهادهای مدنی با تأکید بر این مطلب می‌گویند، نظارت از برگزاری انتخابات در کشورهای ایران و پاکستان، کار دُشوار و ناممکن است.
به گفتۀ آنان، در دور پیشین انتخابات ریاست‌جمهوری در پاکستان بیش از چهار میلیون کارت رای‌دهی تقلبی از سوی پاکستان برای مهاجران افغان توزیع شده بود؛ بنابراین برگزاری چنین انتخاباتی نه تنها کمکی برای دموکراسی نخواهد کرد، بل حتا مشروعیت انتخابات را نیز زیر سوال خواهد برد.
پیشتر رییس پیشین کمیسیون مستقل انتخابات برگزاری انتخابات ریاست‎جمهوری برای مهاجران افغان در پاکستان و ایران را ناممکن خوانده بود.
فضل احمد معنوی گفته که اینگونه حرکت‌ها چالش‌های انتخاباتی را بیشتر ساخته و تحقق آن یک تصمیم سیاسی خواهد بود.
اما کمیسیون انتخابات می‌گوید که گذاشتن صندوق رأی دهی برای مهاجران افغان در ایران و پاکستان، پلانی است که تا اکنون نهایی نشده است.
به گفتۀ مسوولان این کمیسیون، تأمین امنیت، پرداخت بودجه ، نظارت از روند برگزاری انتخابات و چگونگی رأی دادن از موضوعاتی اند که چانه زنی‌ها هنوز در این باره ادامه دارد.
اما عزیز رفیعی رییس جامعۀ مدنی افغانستان می‌گوید، برگزاری انتخابات در بیرون از مرزهای افغانستان یک روند سیاسی است.
او تاکید کرد، در قدم نخست تعداد پناه‌جویان در این کشورها مشخص نیست؛ بنابراین معلوم نخواهد شد که آیا افغان‌ها رای خواهند داد یا پاکستانی‌ها و ایرانی‌ها.
وی افزود، در دور بیشتر انتخابات ریاست‌جمهوری در کشور پاکستان، بیش از چهار میلیون کارت رای‌دهی تقلبی از سوی پاکستان برای مهاجران افغان توزیع شده بود؛ بنابراین برگزاری چنین انتخاباتی نه تنها کمکی نخواهد کرد، بل حتا مشروعیت انتخابات را نیز زیر سوال خواهد برد.
رییس جامعه مدنی گفت، ما مشکوک استیم که نهادهای مدنی این کشورها بتوانند از این پروسه به طور مستقلانه نظارت کنند؛ بنابراین نظارت از این روند کار مشکل و حتا غیر ممکن خواهد بود.
به گفتۀ رفیعی، سه میلیون مهاجر در ایران و بیش از یک ونیم میلیون مهاجر در پاکستان از حق سیاسی خود محروم خواهند شد؛ اما متأسفانه هیچ نوع تضمینی برای برگزاری یک انتخابات شفاف دراین کشورها وجود ندارد و برگزاری انتخابات بدون دخالت این کشورها ممکن نیست.
اما نورمحمد نور سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات با رد این ادعا می‌گوید، اینکه از این روند چگونه نظارت کنیم و آیا از کارت‌های مهاجرین استفاده کنیم یا روند دیگری در پیش بگیریم، بحث بعدی است؛ ولی هنوز یک پلان است و باید گام‌هایی در نظر گرفته شود.
نور گفت: تأمین امنیت، پرداخت بودجه، نظارت از روند برگزاری انتخابات و به کار گیری کارت های رای دهی و یا ابزارهای دیگر، از موضوعاتی اند که اگر نهایی شود، ما می‌توانیم در مورد انتخابات بیرون مرزی تصمیم بگیریم.
سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات تاکید کرد، ولی هنوز این مساله نهایی نشده و چانه‌زنی‌ها در این خصوص ادامه دارد و زمانی‌که نهایی شد آن را با مطبوعات و سایر نهادها شریک خواهیم ساخت.
در این حال، احمد ضیا رفعت استاد دانشگاه کابل و عضو پیشین کمیسیون شکایات انتخاباتی می‌گوید، کمیسیون انتخابات تجربۀ یک دوره برگزاری انتخابات در خارج از کشور را دارد؛ پس می‌تواند زمینه برگزاری انتخابات را در خارج از کشور فراهم کند.
او تاکید کرد، ولی در صورتی زمینۀ برگزاری انتخابات در بیرون از کشور مساعد خواهد بود که حکومت افغانستان برای انجام این کار ارادۀ قوی داشته باشد که متأسفانه دراین خصوص یک مقدار تردید وجود دارد که حکومت افغانستان بتواند این کار را به خوبی انجام دهد.
به گفتۀ استاد رفعت، اگر حکومت ارادۀ قوی برای برگزاری انتخابات برای مهاجران افغان مقیم ایران و پاکستان داشته باشد، برگزاری انتخابات در این کشورها نسبت به افغانستان ساده‌تر خواهد بود، چرا که امنیت و ثبات عامل اصلی برگزاری انتخابات است و این کشورها این دو عامل را دارند.
به باور او، کمیسیون مستقل انتخابات برای تشخیص هویت افغان‌ها در کشورهای ایران و پاکستان یقیناً برنامه‌هایی خواهند داشت و از سویی هم وزارت مهاجرین باید با این کمیسیون همکاری کند.
او تاکید کرد، کمیسیون مستقل انتخابات، کمیسیون شکایات انتخاباتی، نهادهای بین‌المللی و نهادهای مدنی افغانستان، با اعزام نماینده‌گان شان به این کشورها و نظارت از این پروسه، می‌توانند شفافیت انتخابات را تضمین کنند.
وزارت خارجه پاکستان اعلام کرده که این کشور از این برنامه پشتیبانی خواهد کرد؛ اما مسوولان ایرانی تا کنون در این مورد اظهار نظری نکرده اند.
ناجیه نوری