عدم همکاری کشورهای همسایه و افزایش شمار معتادان در کشورهای روسیه، ایران و پاکستان، سبب افزایش کشت خشخاش در افغانستان شده است.

وزارت مبارزه با مواد مخدر با بیان این مطلب می‌گوید، با آن که ما همه‌ساله در پیوند به مسالۀ مبارزه با مواد مخدر با کشورهای همسایه نشست‎هایی را برگزار می‎‌کنند؛ اما این کشورها چنانی‌که باید در زمینۀ مبارزه با مواد مخدر همکاری نمی‌‎کنند.
در همین حال، نهادهای مدنی می‌گویند، افغانستان تولیدکننده خشخاش است؛ اما کشورهای همسایه تولیدکننده و تاجران هیرویین هستند، یعنی گناه‌کار اصلی دهاقین افغانستان و سودکنندۀ اصلی کشورهای همسایه هستند.
براساس آخرین گزارش ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل(UNODC) که هفته گذشته به نشر رسید، کشت خشخاش در افغانستان به ۲۰۹ هزار هکتار رسیده که ۳۶ درصد افزایش را نسبت به سال ۲۰۱۲ میلادی نشان می‌دهد.
تولید تریاک نیز نسبت به سال ۲۰۱۲ میلادی ۴۹ درصد افزایش یافته و به ۵.۵ هزار تن رسیده است.
در این گزارش آمده که دو ولایت بلخ و فاریاب در شمال افغانستان که در سال‌های گذشته به عنوان ولایت‌های خالی از کشت خشخاش معرفی شده بودند، نیز با رفتن ۵۸ هکتار زیر کشت خشخاش از این فهرست حذف شدند.
اما عبدالقیوم ثامر سخنگوی مبارزه با مواد مخدر می‌گوید، در کشورهای افغانستان، ایران، پاکستان، روسیه و کشورهای آسیای میانه حدود ده میلیون متقاضی مواد مخدر وجود دارد و این مساله خود سبب آوردن فشار بالای دهاقین افغانستان می‌گردد تا کشت بیشتری داشته باشند.
سخنگوی وزارت مبارزه با مواد مخدر عامل دیگر افزایش کشت خشخاش را عدم همکاری کشورهای همسایه عنوان می‌کند.
او می‌گوید، با آنکه ما همه ساله در رابطه به مساله مبارزه با مواد مخدر با کشورهای همسایه چندین نشست داریم؛ اما این کشورها آن طور که باید در راستای مبارزه با مواد مخدر با ما همکار باشند، متأسفانه همکاری نمی‌کنند.
سخنگوی وزارت مبارزه با مواد مخدر می‎‌گوید که میزان تنفیذ قانون و مبارزه با قاچاق‌بران مواد مخدر در کشورهای همسایه بسیار پایین است.
سخنگوی مبارزه مواد مخدر اضافه کرد، بنابرهمین عوامل می‌توان گفت که مواد مخدر یک پدیدۀ بین‌المللی بوده و نیاز است تا تمامی کشورهای همسایه و جامعۀ جهانی، افغانستان را در این راستا کمک و همکاری کنند.
ثامر درخصوص روی آوردن دهاقین شمال افغانستان به کشت خشخاش گفت، حدود هشتاد درصد کشت خشخاش در چهار ولایت جنوب‌غربی صورت می‌گیرد؛ اما کشت خشخاش در ولایات شمالی بسیار نگران کننده نیست و محو کردن آن بسیار ساده است.
در همین حال، عزیز رفیعی رییس جامعۀ مدنی می‌گوید، افغانستان تولیدکننده خشخاش است؛ اما کشورهای همسایه تولید کننده، پروسس کننده و تاجران هیرویین هستند؛ بنابراین ما در این پروسه از نظر اقتصادی ضعیف‌ترین حلقه را می‌سازیم؛ ولی اتهام کشت این گیاه با ما است، یعنی گناه‌کار اصلی ما استیم و سودکننده اصلی کشورهای همسایه ما اند.
رفیعی اضافه کرد، در قدم نخست کشت این گیاه حیثیت و آبروی جهانی افغانستان را پای مال کرده، دوم اینکه هر روز به معتادین ما افزوده می‌شود، به این معنا زمانی که یک شخص هیرویین تولید می‌کند و تولید بیش از حد او را خسته می‌کند، مجبوراً به کشیدن این مواد روی میاورد.
وی تصریح کرد، سوم اینکه ما از نکته نظر اقتصادی وابسته می‌شویم؛ بنابراین چون ما وابسته به تولید استیم، از نکته نظر اقتصادی کمترین سود را نصیب می‌شویم و مشکل چهارم اینکه دهقانان ما از قبل اجاره دار می‌شوند، یعنی در سخت‌ترین فصل سال تاجران مواد مخدر دهاقین و زمین آنان را می‌خرند.
به گفتۀ او، زد و بند‌های سیاسی درون حکومت که ارتباط بسیار مستقیم با حلقات کلان مافیایی منطقه‌یی و جهانی مواد مخدر دارند، نیز سبب مساعد شدن فضا برای کشت بیشتر این مواد شده است.
رفیعی همچنان گفت، پس تنها حلقات درون نظام سیاسی افغانستان نیستند که در کشت مواد مخدر دست دارند، بل حلقاتی در بیرون از افغانستان نیز وجود دارند که این تجارت را رونق می‌دهند.
به باور او، یکی از عوامل بلند رفتن کشت خشخاش در افغانستان عدم آگاهی مردم از اضرار این گیاه مخدر است که متاسفانه مردم هنوز نمی‌دانند که بیشترین قربانی این تجارت مرگبار هموطنان خودشان است.
به گفتۀ رییس جامعه مدنی، کشت این مواد در ولسوالی‌هایی افزایش یافته که تأمین امنیت آن بسیار ساده است؛ اما متاسفانه دولت این فرصت را پیدا نمی‌کند که در این مناطق امنیت را تامین کند.
او کاهش و جلوگیری از کشت خشخاش را وابسته به اراده حکومت دانسته گفت، دولت افغانستان با تبانی نهادهای جامعه مدنی، علمای دین و حکومت‌های محلی با ایجاد یک اراده بسیار قوی می‌تواند کشت این گیاه را کاهش دهد.
رفیعی تاکید کرد، از سو دیگر، دادن آگاهی برای مردم در مورد زیان‌های این گیاه مرگبار هم از نقطه نظر هویتی، هم از نقطه نظری اقتصادی و هم از نقطه نظر اجتماعی، می‌تواند کشت این مواد را به طور قابل ملاحظه کاهش دهد و از طرف دیگر، حاکمیت قانون و مجازات مجرمین مواد مخدر نیز می‌تواند در کاهش خشخاش موثر باشد.
رییس جامعه مدنی افزود، اما متأسفانه قاچاقبران اصلی هیچگاه محاکمه نمی‌شوند؛ ولی افراد ضعیف و ناتوانی که تازه به تجارت تریاک روی آورده اند، به طور نمونه محاکمه و مجازات می‌شوند.
براساس گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل، ولایت عمده تولید کننده تریاک، هلمند، قندهار، فراه، ارزگان، ننگرهار، بدخشان، بادغیس، دایکندی و نیمروز است.
ولایت‌های غزنی، خوست، لوگر، پکتیکا، پکتیا، پنجشیر، پروان، میدان وردک، نورستان، تخار، کندز، بامیان، جوزجان، سمنگان و سرپل ولایت‌های خالی از کشت خشخاش هستند.