کارنامۀ ادبی _ فرهنگی محمد افسر رهبین شاعر نام‎آور کشور روز پنجشنبه با حضور ده‎هاتن از شاعران، فرهنگیان و دانشجویان در برنامۀ «شب‎های کابل»، مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
محمد افسر رهبین شاعر، پژوهش‌گر، منتقد و مترجم خوش‌نام افغانستانی است که سال‌های دراز در راستای شعر و ادب در کشور کار کرده است.
در این نشست که از سو۱ی خانۀ ادبیات افغانستان در تالار کنفرانس‎های دانشگاه ابن سینا برگزار شده بود، منتقدان به بررسی کارکردهای ادبی – فرهنگی استاد محمد افسر رهبین پرداختند.
در آغاز این برنامه، عبدالشکور نظری مسوول خانۀ ادبیات افغانستان ضمن خوش‌آمدید مهمانان بیست و سومین برنامۀ شب‌های کابل، نگاهی گذرا به برگزاری برنامه‌های گذشتۀ شب‌های کابل داشت و گفت: «بنای شب‌های کابل روی نقد بود و هدفِ کارگزاران این برنامه، توسعۀ فرهنگِ نقد و نقدپذیری در سرزمین مان بود که همه دوست داشتیم تا تولید گفتار شود و گفتمان‌های تازه‌یی به میان آید و چهره‌هایی که برای غنایِ فرهنگ این سرزمین می‌کوشند، ستایش شوند.»
عبدالشکور نظری ضمن یادآوری از کارهای ده سالۀ خانۀ ادبیات افغانستان افزود، ما در شب‌های کابل تلاش‌های خود را انجام داده‌ایم و آرزو داریم چهره‌های تازه‌وارد در این عرصه کارهای بیشتر از این انجام دهند.
او هدف از برگزاری بیست و سومین شب از شب‌های کابل را چنین بیان کرد: «این شب را ویژۀ کارهای استاد محمد افسر رهبین ساختیم؛ چون رهبین از پیش‌گامان ادبیات معاصر افغانستان هستند و دارای کارنامۀ ادبی بلند می‌باشند و زحمت‌های فراوانی برای کارهای فرهنگی در سرزمین ما کشیده‌اند.»
مجیب مهرداد شاعر و استاد دانشگاه که یکی از سخنرانان اصلی این نشست بود، ضمن بررسی کارکردهای استاد محمد افسر رهبین، در خصوص جریان شعر نو در افغانستان نیز صحبت کرد.
آقای مهرداد، استاد محمد افسر رهبین را از دُرخشان‌ترین چهره‌های ادبی- فرهنگی دهۀ شصت خورشیدی در افغانستان خواند و گفت: ما در تاریخ ادبیات معاصر افغانستان شاعرانی داشتیم که تنها به تولید شعر پرداخته‌اند و مجموعه‌های فراوانی را به نشر رسانده اند؛ اما متأسفانه اندک شاعرانی داشتیم که فراتر از دغدغۀ سرایش و پرداختن به شعر، روی نقد و بررسی شعر معاصر بپردازند که استاد محمد افسر رهبین از میان این انگشت‌شمار شاعران است.
این استاد دانشگاه، استاد محمد افسر رهبین را شاعر همیشه‌بروز خوانده گفت: «استاد رهبین در میان شاعران هم‌روزگارش تلاش مدام میکرده است تا پیوندی داشته باشد با مباحث ادبی زبان فارسی- دری و سر میزده است به مراجع تازه‌یی که در حوزۀ زبان فارسی-دری وجود داشته است.»
آقای مهرداد، با اشاره به آثار نشر شده از استاد محمد افسررهبین و با یادآوری از کتاب «هم آب و هم آتش» او بیان داشت: «در این کتاب می‌نگریم که استاد با دید ژرف و دقیق به بررسی زنده‌گی و کارنامۀ فرهنگی شهید عبدالقهار عاصی پرداخته است و شعر او را از منظرهای گوناگون و تخصصی بررسی کرده است؛ این کار در روزگار خود از کتاب‌های بی‌پیشینه در ادبیات معاصر افغانستان بوده است.»
در این حال، حفیظ‌الله شریعتی سحر استاد دانشگاه و یکی از سخنرانان این نشست نیز کارنامۀ ادبی- فرهنگی محمدافسر رهبین را ستایش کرد و گفت، استاد محمد افسر رهبین از شاعران واقع‌گرای روزگارِ خودش بوده است.
او با اشاره به شماری از شعرهای استاد محمد افسررهبین افزود، شعرهای استاد پایان‌بندی‌های زیبایی دارد و می‌تواند از ماندگارترین شعرهای روزگار ما باشد.
آقای شریعتی هم‌چنان افزود: «استاد رهبین در شماری از شعرهایش دُچار سرایش شعر سخت شده است و این همان گرفتاری در لایه‌های زبان و گفت‌وگو با بازی‌های زبانی است.»
در اخیر این برنامه، استاد محمدافسررهبین ضمن سپاس‌گزاری از برگزار کننده‌گان بیست و سومین برنامۀ شب‌های کابل، گفت: ما هر چه هستیم میراث روزگار خود برای آینده گان هستیم.
استاد محمد افسر رهبین با بیان این‌که شعر نقاشی تاریخ است، افزود: شعری که با تاریخ پیوند نداشته باشد، یکی از ارزش‌های خود را از دست داده و کم‌مایه‌تر شده است.
استاد رهبین در ادامۀ سخنان خود افزود: «من به دو دلیل هیچ‌گاه مدافع شعر خود نیستم؛ یکی به عنوان این که من هم در بعضی مواقع در پیوند به شعرِ شاعران معاصر قلم فرسایی کرده‌ام و دوم این که اگر بپذیریم که شعر حادثه‌یی است در زمان، پس هر شعر را در زمان خاص خودش باید تحلیل و بررسی کرد.»
محمد افسر رهبین متولد سال ۱۳۳۷ خورشیدی در ولایت پروان است. رهبین لیسانس خود را در سال ۱۳۵۸ دریافت کرده است.
کارنامه‎های استاد رهبین:
ـ مسوول ارزیابی نشرات تلویزیون ملی افغانستان.
ـ رییس هنر وادبیات رادیوتلویزیون ملی افغانستان.
ـ رییس فرهنگ و ادب وزارت اطلاعات و فرهنگ.
ـ رایزن فرهنگی افغانستان در کشور هندوستان.
– مسوول امور فرهنگی کمیسیون ولایت غزنی.
استاد محمد افسر رهبین در ضمن این مسوولیت‌ شماری از نشریات و مجلاتی چون آواز، فریاد عصر، فرهنگ، خورشید، میزان و گاهنامۀ غزنی را نیز داشته است.
استاد محمد افسررهبین در جریان سال‌های کار و فعالیتش در حوزۀ فرهنگ و ادب در افغانستان، دست به نشر شماری از کتاب‌های شعری و پژوهشی زده است:
۱ ـ در خط فاصله‌ها( ۱۳۶۷ ) شعر
۲ ـ خط مشی(۱۳۷۷ ) شعر
۳ ـ ترانه‌های شبانگاهی ( ۱۳۷۹ )شعر
۴ ـ هم آب هم آتش( ۱۳۸۰ ) نقدشعر
۵ ـ من و مادرم( ۱۳۸۴ ) شعر
۶ ـ بیست سوگ‌سرود برای موج‏زدگان سونامی آسیا( ۱۳۸۵ ) شعر
۷ ـ هزارنای( ۱۳۸۹ ) شعر
۸ ـ غریب‏نواز ( ۱۳۸۹ ) ترجمه از منبع اردو
۹ ـ رند شیراز و طوطی هند( ۱۳۸۹ ) پژوهش
۱۰ ـ شاعران فارسی سٌرا در هند( ۱۳۸۹ ) ترجمه از منبع اردو
۱۱ ـ زخم ( ۱۳۸۹) غزل‌های اردو
۱۱ـ علم گنج (شعر)
از استاد محمد افسر رهبین دو دفتر شعر، یک اثر پژوهشی و غبارخاطر ترجمۀ از اثر مولانا ابوالکلام آزاد آمادۀ چاپ هستند.
محمد افسر رهبین به تازه‌گی‌ها منحیث رایزن فرهنگی افغانستان در جمهوری اسلامی ایران تعیین شده است.
بیست و سومین برنامۀ شب‌های کابل با برداشتن عکس‌های یادگاری با استاد محمد افسر رهبین و گفت‌وگوی آزاد به پایان رسید.
هارون مجیدی