بخش دهم
یادداشت :سومین نشست مشورتی طرح اجندای ملی، اخیراً با حضور نخبه‎گان سیاسی، فرهنگیان، استادان‎و دانشجویان در ولایت پنجشیر برگزار گردید.
در این نشست، اشتراک‎کننده‎گان پیشنهادها ‎و دیدگاه‌های‌شان را در خصوص طرح اجندای ملی ارایه کردند و هم‌چنان حمایت‎شان را از این طرح ابراز داشتند.
طرح اجندای ملی از سوی احمد ولی مسعود رییس عمومی بنیاد شهید مسعود ارایه شده است.
در این طرح، ضمن ارایۀ طرحِ خروج از بن‎بست کنونی، در خصوص تأمین صلح پایدار در افغانستان نیز راه‎کارهایی ارایه شده است.
طرح اجندای، با استقبال نهادهای خارجی از جمله سازمان‎ملل متحد و نهادهای داخلی کشور روبروشدهاست.
پس از این، گفت‎‏وگوهای سومین نشست مشورتی طرح اجندای ملی را که در ولایت پنجشیر برگزار شده بود، به‌ترتیب در روزنامه به نشر می‎سپاریم.

محمد بشیرعثمانی:
با درود خدمت همه، من بیشتر با مقدمه نمی‌خواهم صحبت کنم، تنها چند پیشنهاد دارم که به عرض می‌رسانم.
آجندای ملی یک طرح بسیار خوب و همه جانبه و راه‌گشاست که دوستان همه در پیوند به آن صحبت کردند و آرزو دارم این طرح به کرسی نشیند و تمام مردم افغانستان از این طرح استقبال گرم نمایند؛ چنانکه مردم پنجشیر از این طرح استقبال گرم کردند.
می‌خواهم سپاس‌گزاری ویژه داشته باشم از باشنده‌گان پنجشیر، هرازگاهی که موضوعات ملی و مردمی مطرح گردیده است، مردم این مرز و بوم سهم برازنده‌یی گرفته اند.
پیشنهاد من خدمت احمد ولی مسعود طراح طرح آجندای ملی این‌ست که ما باید آجندای ملی خود را از پس منظر دساتیر دینی و اسلامی غنی‌تر سازیم؛ چنانی که خودشان هم در این پیوند صحبت کردند و پیشتر از آن یکی از استادان ما آقای خراسانی که من جداً احترام دارم برای‌شان نیز مطرح کردند و آن‌ها فرمودند که ما مشترکات دینی داریم اما متأسفانه این مشترکات سبب حل ناهنجاری‌های ما نگردیده است.
شما نگاه کنید که این سخن بسیار عجیب نیست؛ موضوع ملت‌سازی را نخستین بار دین مبین اسلام هسته‌گذاری کرده است. در تاریخ بشریت دوبار ملایک آسمانی گریه کرده اند؛ یک‌بار هفت هزار سال پیش از امروز، زمانی که حضرت ابراهیم (ع) اسماعیل را زیر کارد می‌ا‌ندازد و بار دوم هم زمانی پیامبر(ص) رفتند به طایف و خواستند ملت‌سازی را در آن‌جا پیاده سازند که مردم طایف حضرت پیامبر را با سنگ استقبال کردند؛ پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌افتیدند و دوباره بلند می‌شدند و این موارد باید در نظر گرفته شود و منحیث مسلمان همه باید از این مسایل آگاه باشیم.
حرف دیگری را که می‌خواهم بگویم این‌ست که آگاهی‌دهی از تأمین قانون و از بین بردن فرهنگ معافیت باید ایجاد شود؛ در کشوری که ما به سر می‌بریم متأسفانه تا هنوز فرهنگ معافیت وجود دارد، تا زمانی که این مأمول برآورده نشود، ما نمی‌توانیم یک راه‌گشای ملی برای کشور خود داشته باشیم.
مورد دیگر: از بین بردن نظام طبقاتی و احیای مجدد دموکراسی. منظور من از این سخن این‌ست که مسوولینی که امروز در اریکۀ قدرت هستند خود را از مردم برتر می‌شمارند؛ یعنی این‌که مسوولین ما باید بیشتر مسوولیت پذیر باشند و دروازۀ شان به روی ملتی که سال‌هاست قربانی داده اند، باز باشد.
در افغانستان افراد و جریان‌های زیادی خواسته اند تا طرحی را بوجود آورند که آیینۀ تمام‌نمای همه ملیت‌های ساکن در کشور باشد و این‌بار که طرح آجندای ملی مطرح گردیده است، بسیار مؤثر خواهد بود.
شماری از کسانی هستند که می‌خواهند به تعصب دامن بزنند و چند پارچگی را در کشور به‌وجود آورند؛ باید از آن‌ها جلوگیری شود و دولت در این زمینه مسوولیت بیشتری دارد.
با سپاس از همه.
نظری پریانی:
موردی را که می‌خواهم بیان کنم جهت حل سؤتفاهمی است که با سخنان آقای خراسانی رُخ داده است؛ موضوعی را که آقای خراسانی مطرح کردند بار معنایی وسیعی جامعه شناختی دارد؛ زمانی که شما از سهم دین در آوردن وحدت ملی صحبت می‌کنید، کاملاً به جا است؛ اسلام به عنوان یک دین آسمانی برای نجات بشریت از مظالمی که وجود داشت آمده است و ما در این زمینه نتیجه گرفته‌ایم؛ سعادت دنیوی و اخروی در دین مقدس اسلام بسیار واضح است.
آمرصاحب شهید را همه می‌شناسید که یک انسان فراتر از انسان‌های عصرش بود، در تقوا و پاکیزه‌گی او هیچ‌گونه شکی وجود ندارد؛ اما دیدیم که گروه‌های دیگری آمدند و گفتند که تو شر و فساد هستی و ما ترا قبول نداریم و گروه دیگر را نیز می‌بینید که تنها از آدرس دین آمدند و برنامه و شعارهای استخبارات کشورهای بیگانه را عملی می‌سازند؛ دینی که نجات دهندۀ بشریت است، متأسفانه امروزه عناصر استخباراتی (آنرا) بلای جان بشریت نشان می دهد و می‌خواهند که چهرۀ پاک اسلام را بدنام سازند.
زمانی که این مباحث مطرح می‌شود، صحبت‌های فراوانی را نیاز دارد و یک صحبت را نمی‌شود، دال بر ضدیت با دین تلقی کرد و واقعیت‌ها را از نظر دور داشت.
مولوی نورآقا صدیقی‌تبار:
زمانی که زنده‌گی پیامبران را مطالعه کنیم می‌نگریم که مؤفق‌ترین انسان‌های روی زمین پیامبران الهی بوده اند و علت موفقیت آن‌ها در این بوده است که آن‌ها از دو راه پیش می‌رفتند: هم از راه قدرت و هم از راه فرهنگ و آگاهی‌دهی برای مردم پیش می‌رفتند. اگر ما هم از یک راه برویم مانند حکومت‌داری مجاهدین منزوی می‌شویم.
حالا که جناب احمد ولی مسعود طرح آجندای ملی را مطرح کردند کار بسیار خوبی انجام داده اند، اما ایکاش این طرح را در زمان کنفرانس بن مطرح می‌کردند تا امروز خورد و خمیر نمی‌شدیم.
باید در نخست جامعۀ ما به طرف فرهنگ مطالعه سوق داده شوند تا آگاهی حاصل کنند و بعد از آن می‌شود موارد دیگری را مطرح کرد و نتیجه گرفت.
فضل جلال عاصم:
موضوعاتی که در طرح آجندای ملی مطرح گردیده است و من آن را مطالعه کردم سرآغاز مباحث حیاتی برای افغانستان است و می‌تواند برای همه اقشار جامعه شرایط هم‌دیگر پذیری را مساعد سازد.
در یکی از بحث‌های آجندای ملی آمده است که ریفورم یا اصلاحات سیاسی می‌تواند راه‌گشا باشد و زمانی که نظام در افغانستان تغییر یابد می‌تواند مشکلات حل گردد و بحثی هم از تغییر نظام مطرح شده است اما متأسفانه از قواعد و اصول نظام پارلمانی‌یی که مورد بحث در آجندای ملی است به تفصیل صحبت نشده است.
نظری پریانی:
فقط یک نکته را می‌خواهم توضیح دهم که آجندای ملی فعلاً یک مسوده است؛ هدف از این که ما نشست های زیادی را در کابل و ولایات دیگر داشتیم و این‌بار به پنجشیر آمدیم و در آینده‌ها به ولایات دیگری خواهیم رفت، این ا‌ست تا جدال‌ها و گفت‌وگویی ایجاد شود تا ما به راه‌های حل برسیم؛ ما به دیدگاه های شما در هر ولایت و منطقه‌یی نیاز داریم تا طرح آجندای ملی را غنی‌تر سازیم.
سیف الله:
امروز بسیار خود را خوشبخت احساس می‌کنم که در چنین برنامه‌یی اشتراک کرده‌ام و همه نظریات خود را در پیوند به طرح آجندای ملی مطرح کردند.
من هم پشنهادی دارم، هر کسی به قومی گرایش دارد و ما همه مربوط به قومی هستیم، اما اصلِ ما از خداوند(ج) است و ما به طرف او می‌رویم.
ما باید دید بسیار شفاف، پاک و بلند داشته باشیم و همه اقوام را بپذیریم و همه را به یک نظر بنگریم