گزارشگر:احمد عمران /9 جدی 1392 - ۰۸ جدی ۱۳۹۲
هیأت شورای عالی صلح افغانستان، برای شرکت در کنفرانس کشورهای اسلامی، به عربستان سعودی رفته تا در زمینۀ جلبِ همکاریِ این کشورها برای آغاز گفتوگوهای صلح با طالبان، با مقامات این کشورها صحبت کند. شورای عالی صلح افغانستان امیدوار است که این بار بتواند به جلب همکاریهای کشورهای اسلامی برای تأمین امنیت و صلح در افغانستان موفق شود. در گذشته، برنامههای این شورا موفقیتی نداشته و به همین دلیل، با موجی از انتقادها و مخالفتهای داخلی روبهرو شده است.
برخیها به این باور اند که شورای عالی صلح، محلی از اعراب در روند گفتوگوهای صلح ندارد و افرادی که در این شورا گرد هم آمدهاند، از امکانات و تواناییهای لازمِ مدیریتی در این عرصه برخوردار نیستند. در همین حال، از برنامههای شورای عالی صلح نیز به گونۀ گسترده انتقاد میشود و به گفتۀ بسیاری از آگاهان، شورای عالی صلح حتا نمیتواند تعریف روشنی از مخالفان دولت ارایه کند. گاهی مخالفان، برادران ناراضی خوانده میشوند و گاهی تروریست. گاهی از امریکا و ناتو انتقاد میشود که با آنانی که منافع افغانستان را با حملات انتحاری و بمبگذاریهای کنار جادهیی تهدید میکنند و آنانی که علیه منافع کشورهای غربی اقدام میورزند، برخورد دوگانه صورت میگیرد. افراد نخست در نگاه متحدان بینالمللی افغانستان، تروریست نیستند؛ ولی افراد دستۀ دوم جزوِ تروریستان به شمار میروند.
آقای کرزی یکی از منتقدان اصلی این نگاهِ دوگانه نسبت به تروریستهاست و به همین دلیل، امضای توافقنامۀ امنیتی با امریکا را تاهنوز امضا نکرده است. ولی در عین زمان آقای کرزی، طالبان یا همان انتحارکنندهگان را برادران ناراضی میخواند و خود را به هر دری میزند تا با جلب رضایت آنها، گفتوگوهای صلح را آغاز کند. حالا در این میان مشخص نیست که منظور از تروریستها کیها اند و با چه کسانی باید پشت میز مذاکره نشست.
درخواست شورای عالی صلح از کشورهای عضو سازمان اسلامی نیز درخواستی چندان بهموقع و عملی نمینماید. در ده سال گذشته، این کشورها کمتر در مسایل افغانستان خود را دخیل کردهاند و یا هم اگر دخالتی داشتهاند، عمدتاً در حمایت از گروههای مخالف بوده است. شاید به گونۀ رسمی، هیچ کشور اسلامییی از طالبان حمایت نکرده باشد، اما همواره گزارشهایی منتشر شده مبنی بر اینکه دستهایی از این کشورها در حمایت از گروه طالبان، شبکۀ حقانی و حزب اسلامی حکمتیار قرار داشتهاند. آفتاب را نمیشود به دو انگشت پنهان کرد، مگر اینهمه امکانات مالی و لوژستیکی را گروههای مخالف، تنها از آیاسآی پاکستان میگیرند؟
برخیها باور دارند که شماری از کشورهای عضو سازمان اسلامی، القاعده و طالبان را به عنوان خطری نسبت به منافعِ خود نمیشناسند و به همین دلیل کمتر تلاش میورزند تا از فعالیتهای آنها در منطقه جلوگیری شود. حتا به گفتۀ برخی از آگاهان مسایل سیاسی، شماری از کشورهای عربی، حضور طالبان و القاعده را در منطقه به سود منافع اقتصادیِ خود میدانند و به همین دلیل حتا تلاش دارند که این گروهها همچنان به حیاتِ خود برای تأمین منافع آنها ادامه دهند.
از جهت دیگر، نباید فراموش کرد که برخی از گروههای تندرو مذهبی، در میان مردم عادی کشورهای عربی از نفوذ خاصی برخوردارند و به آنها به چشم «قهرمانان جنگ با کفار» نگاه میشود. این گروهها با استفاده از ابزارهای ایدیولوژیک و دادن وعدههای آرمانی به افراد سادهدل، از کشورهای عربی سربازگیری میکنند و از آنها در جنگهای مختلف در جهان و از جمله جنگ افغانستان سود میبرند.
موضوع دیگری را که باید به خاطر داشت، نگاه برخی از کشورهای عربی به ارزشهایی مثل دموکراسی و حقوق بشر است. هنوز برخی از این کشورها چنین ارزشهایی را به مناطق و جوامعِ خاصی نسبت میدهند و نگاه مثبتی به آنها ندارند. از جانب دیگر، در کشورهای اسلامی مشکلات در سالهای اخیر به اندازهیی رشد یافته که در گام نخست، این کشورها را ملزم میکند که نسبت به وضعیتِ خود چارهاندیشی کنند. همین حالا کشورهایی مثل مصر، سوریه، فلسطین و برخی دیگر از کشورهای اسلامی عربی، در موجی از مشکلات و بحرانهای فراگیر بهسر میبرند و راهحل مشخصی برای آنها به چشم نمیخورد. این مسایل در مجموع سبب میشود تا کشورهای عضو سازمان اسلامی، کمتر به جهان اسلامیِ غیرعربی تمایل نشان دهند و همچنان در محور مشکلات و نگرانیهای خود باقی بمانند.
در دوازده سال گذشته، موقف و موضعِ کشورهای عربی در قبال افغانستان چنین بوده و فکر نمیشود که با رفتن هیأت شورای عالی صلح به عربستان سعودی و شرکت در کنفرانس کشورهای اسلامی، در این موضع تغییری وارد شود. اگر چنین تغییری را شاهد میبودیم، باید پیش از اینها و با سفرهای مکرر آقای کرزی به کشورهای مختلف اسلامی، این تغییر اتفاق میافتاد.
طرح گشایش دفتری برای طالبان در یکی از کشورهای نزدیک عربی نیز، همان آب در هاون کوبیدنهای مکررِ آقای کرزی است که اینبار هیأت شورای عالی صلح آن را با خود به عربستان سعودی برده است. گروه طالبان از گشایش دفتر قطر، گل چید که حالا بیاید در دبی برای خود دفتر باز کند؟
Comments are closed.