با سپاس بی‌پایان از همۀ دوستان و مهمانان عزیز؛ علما، متنفذین اقوام، نخبه‌گان سیاسی- مدنی، منورین، روشنفکران متحد، مهمانان خارجی و اهالی رسانه‌ها.
ابراز قدردانی می‌کنم از همه عزیزانی که امروز به دعوت ما لبیک گفتند و به‌خاطر دغدغه و نگرانی‌های خود و مردمِ‌شان در این کنفرانس بزرگ تشریف آورده‌اند.
لطف پروردگار است که همۀ ما را توفیق نصیب کرد تا این محفلِ با شکوه را داشته باشیم و روی مسایل مهم افغانستان، نگرانی‌های امروز و چالش‌های فردا صحبت کنیم. در این محفل بزرگ همه دوستانی که تشریف آورده‌اند؛ نخبه‌گان سیاسی – مدنی، نخبه‌گان دینی، علمی و روشنفکری، همه سرمایه‌های این ملت هستند. بیشتر تلاش کردیم کسانی که چشم و امید مردم هستند و نگرانی‌هایی در پیوند به آیندۀ مردم دارند و در این زمینه راه‌کارهایی دارند را در این نشست دعوت کنیم.
اساسِ این دعوتِ ما بر اساس آیت شریف ۱۰۸سورۀ یوسف است که خداوند به پیامبر(ص) می‌گوید: شما به روشِ‌تان مردمان را دعوت کنید و مسایل را در میان بگذارید و با عقلانیت روی مسایل همراهِ شان صحبت کنید، تحمیل نکنید؛ استبداد رأی نداشته باشید، بل روی موضوعات با عقلانیت و بصیرت صحبت کنید تا راه را برای‌تان گشوده باشد.
از این رو، امروز هم شما نخبه‌گان این ملتِ سربلند هستید که می‌توانید یک راه‌کار و راه حلی به آیندۀ بهتر این ملت ارایه بدهید؛ شما جمع شوید و بر اساس همان فرمان خداوند در چارچوب بصیرت و عقلانیت و با تدبیر نخبه‌گانی مسایل کشور را حل کنید.
کنفرانس بزرگ امروز ما تحت نام کنفرانس آجندای ملی در پیوند به انتخابات و ایجاد دولت وحدت ملی در فرایند انتخابات، دقیقاً زمانی برگزار می‌گردد که کشور و ملت در حساس‌ترین دورۀ تاریخی قرار گرفته است؛ کشور نیاز دارد تا تمامی نخبه‌گانش با اندوخته‌های فکری، علمی، سیاسی و فرهنگی خویش دست به کار شوند و برای ملت راه‌کاری را بسنجند. امروز که این‌جا ایستاده هستم و می‌خواهم بسیار آهسته و شمرده صحبت کنم به معنای این ا‌ست که این یک کنفرانس سیاسی – تبلیغاتی نیست؛ بل این، یک کنفرانسی میان نخبه‌گان است؛ ما باید تا باهم به تبادل افکار بپردازیم، مسایل و مشکلات خود را حل سازیم و نقشۀ راه آینده را یک‌جا بریزانیم.
همایش امروز ما به دو منظور ایجاد شده است:
منظور اول این‌ است تا نخبه‌گان همین ملت قهرمان، با یک صدای رسا حضور خود را در میان ملت افغانستان به نمایش بگذارند و تحت عنوان کنفرانس آجندای ملی و راه‌اندازی گفت‌وگوی بین‌الافغانی یک روند مستقل ملی را تا رسیدن به وحدت ملی و ایجاد صلح پایدار در این کشور، پی‌ریزی کنند.
منظور دومِ کنفرانس آجندای ملی امروزی این‌ است که تا بتوانیم انتخابات پیش‌رو را به گونۀ مسالمت‌آمیز برگزار کنیم و قدرت را انتقال بدهیم و یک فصل جدید سیاسی را در افغانستان ورق بزنیم. از طریق این کنفرانس ما می‌خواهیم در فرایند انتخابات سالم شاهد ایجاد یک دولت وحدت ملی در کشور باشیم؛ خدا را شکرگذارم که دو منظوری را که داشتیم تقریباً عملی می‌شود؛ منظور اول همین‌که توانستیم یک کتلۀ وسیع از نخبه‌گان افغانستان را با یک صدای واحد برای وحدت ملی دور هم جمع کنیم و اینها صدای رسای خود را برای ملت افغانستان برسانند و این یک نوید بزرگ برای ملت افغانستان است.
منظور دوم این که خدا را شکرگزار هستیم که بر اساس سعی و تلاش شماری از نخبه‌‌گان کشور توانستیم که توافق شمار زیادی از کاندیداهای محترم را در قسمت سلامت انتخابات با خود داشته باشیم و آن‌ها یک تفاهم‌نامه‌یی را امضا کرده اند که آن یک نوید بزرگ برای ملت است. متأسفانه امروز در یک شرایط بدی قرار داریم و پیش از این‌که روی این شرایط صحبت کنم، می‌خواهم بگویم تفاهمنامه‌یی که میان شماری زیادی از نامزدان ریاست جمهوری ایجاد شده است، بعد از نشست‌های متعدد با همکاری گروه نخبه‌گان مستقل افغانستان آن‌ها روی تفاهم‌نامه توافق کردند و این تا حالا در حدِ یک تفاهم‌نامه است که باید بعد از این روی میکانیزم‌های عملی آن به‌خاطر تطبیق این تفاهم‌نامه کار کنیم؛ پیشنهاد و حرف ما در کنفرانس آجندای ملی همین است تا به‌خاطر تطبیق همین تفاهم‌نامه و ایجاد میکانیزم و نظارت، باید یک نهاد ملی‌ ایجاد شود تا در آن نخبه‌گان افغانستان، شخصیت‌های مستقل حضور داشته باشند که بتوانیم مشترکاً این تفاهنامه را نظارت کنیم تا این مرحلۀ حساس تاریخی با موفقیت پایان یابد و ما به یک فردای با ثبات در افغانستان برسیم.
از شرایط موجود همۀ ما و شما آگاه هستیم؛ در شرایط موجود ما چند تا مشکل اساسی داریم: یکی مشکل ملی داریم که از دیر زمانی باقی‌ست و یکی هم ما بحران‌های متعددی در این کشور داریم و در کنارِ بحران‌های متعدد، ما چالش‌های فراوانی را نیز داریم؛ ما چالش سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی داریم؛ ما در شرایط حاضر با چالش سیاسی مواجه هستیم که عبارت از انتخابات است.
مردم واقعاً نگران انتخابات هستند. متأسفانه برای مردم افغانستان به جای این که انتخابات به یک جشنِ آزادی تبدیل شود؛ دیده می‌شود که مردم نگرانی دارند و آهسته آهسته نزدیک است تا انتخابات به یک کابوس مبدل شود. مردم نگران هستند که این انتخابات سببِ عقب‌گرد در کشور نگردد و در این انتخابات موضوعات قومی، زبانی و مذهبی دامن زده نشود؛ به همان نسبت بود که با شماری از نخبه‌گان این کشور در چارچوب کنفرانس آجندای ملی به این پرداختیم تا چطور می‌توانیم که انتخابات را به روند مستقل ملی تبدیل و به موفقیت گذار بدهیم.
همۀ ما و شما می‌دانیم که در شرایط حاضر هیچ‌کسی نمی‌تواند تا به تنهایی قدرت را از آن خود سازد، بخواهیم یا نخواهیم ما باید یک مشارکت ملی داشته باشیم و یک‌جا شویم و یک الگوی واحد ملی را در رأس ایجاد کنیم و یک‌دیگر را تحمل کنیم؛ دلیل این موارد کاملاً روشن و معلوم است، مردم افغانستان می‌گویند ما در مدت چهار دهه، رسالت و مسوولیت دینی و وطنی خود را انجام داده‌ایم و از آزادی و این سرزمین دفاع کرده‌ایم؛ اما در عین حال می‌نگریم که جامعۀ جهانی هم افغانستان را ترک می‌گوید و می‌بینیم که نهادهای داخلی ما هم در داخل و بیرون از دولت قادر نیستند تا این مرحله را به گونۀ سالم عبور دهند.
پس یگانه راهکاری که باقی مانده همین است که ما یک روشِ نخبه‌محور داشته باشیم؛ یعنی نخبه‌گان افغانستان مربوط هر قوم و گروه، جمع شوند تا بتوانند با تفاهم، هم‌گرایی و هم‌دلی، دور یک محور ملی و یا برنامۀ روشن آیندۀ افغانستان را رقم بزنند. به همان نسبت است که ما انتخابات را یک اصل می‌دانیم؛ اما در عین حال، به‌خاطر موفقیت پروسۀ انتخابات، تفاهم میان نیروهای سیاسی و نامزدان محترم را نیز یک اصل می‌پنداریم.
ما در این شرایط باید یک دموکراسی تفاهمی را تجربه کنیم که هم دموکراسی باشد و هم تفاهم؛ راه حلی را که ما سنجیده‌ایم این‌ست که می‌گوییم برویم از همین کنفرانس امروز شروع کنیم و این گفتمان‌ها را در درازمدت بین تمام افغان ها پیش ببریم و یک گفتمان ملی را ایجاد کنیم؛ نظر یک‌دیگر را بشنویم و همدیگر را تحمل کنیم؛ زیرا مردمان کشور ما مشترکات زیادی در میان خود دارند. ما در مدت هژده ماهی که رأی زنی و مشورت داشتیم، دیدیم که این مشترکات بسیار وسیع است. مشکل بزرگ این بوده است که این‌ها باهم ننشسته اند و اگر هم نشسته اند سیاسی گونه برخورد کرده اند و دنبال مشترکات ملی خود هرگز نرفته اند. ما بعد از هژده ماه مشورت به این فکر شدیم که مردم این کشور به طرف وحدت ملی می‌روند و ملت، یک‌پارچه و سربلند باقی می‌ماند. به همین نسبت گفتیم که این گفتمان‌ها در میان مردم وجود داشته باشد.
اما آن‌چه در کوتاه‌مدت می‌توانیم انجام دهیم این‌ست که با ایجاد یک دولت وحدت ملی در رأس، بتوانیم گامی مفید برای اهداف ملی برداریم؛ «رأس» بدین معنا که مردم ببینند که یک الگوی واحد ملی است و بعد آن‌ها صفوف خود را در میان خود منسجم و فشرده بسازند و بعد توانسته باشند تا یک احساس ملی در پیوند به سرنوشت ملی را ایجاد کرده باشند.
آجندای ملی در درازمدت به گفت‌وگو، نشست‌های مشورتی، بحث و کنفرانس‌ها پرداخته است و در کوتاه مدت در پی آن است که باید به‌خاطر مهار بحران‌ و چالش‌های موجود در کشور، روی یک تفاهم‌نامه توافق نظر کنیم که در فرایند آن ما یک دولت ملی داشته باشیم.
در مدت چهاردهۀ اخیر، رژیم‌های زیادی را به تجربه گرفتیم؛ اما دیدیم که این رژیم‌ها مشروعیت لازم را هم نتوانستند ایجاد کنند. پس آیا امروز نخبه‌گان این کشور می‌توانند بین خود بنشینند و روی مسایل ملی در میان خود تفاهم کنند و یک دیدگاه مشترک ملی را برای افغانستان ایجاد کنند.
ده‌سال پیش یک پیشنهاد داده بودیم به نام آجندای ملی؛ البته در آن زمان بسیار مختصر بود که متأسفانه التفاتی بدان صورت نگرفت و اگر التفاتی صورت می‌گرفت، مطمیناً ما امروز در یک حالت دیگری قرار می‌داشتیم؛ ده‌سال پیش گفته بودیم و در جراید چاپ و نشر شد که رهبران سیاسی و اجتماعی باید میان خود تفاهم کنند و میان خود اعتمادسازی کنند و یک دیدگاه واحد برای افغانستان داشته باشند.
هم‌چنان در همان روزها گفته بودیم صلحی که در افغانستان است با سیاست کشورها و جامعۀ جهانی، تغییر می‌یابد و زمانی که منافع‌شان ایجاب کند و افغانستان را ترک کنند، همه مسایل تغییر می‌کند.
ده‌سال پیش گفته بودیم که بهتر است یک واحد ملی را در رأس بسازیم و به مردم این اطمینان را بدهیم و باورهای آن‌ها را در این واحد ملی داشته باشیم؛ اما دیدیم که توجهی صورت نگرفت و امروز در یک حالت دیگری قرار داریم.
به هر صورت، دو سال پیش ما آجندای ملی را دوباره از نو ایجاد کردیم و با مدنظر گرفتن شرایط موجود یک مقدار توضیحاتی را نیز آوردیم که این موارد با همکاری مجمع نخبه‌گان افغانستان صورت گرفته است. آجندای ملی را مانند یگانه راهکار مشخص ارایه کردیم و از دوسال بدین‌سو فعالیت خود را روی موادی که در آجندای ملی است، آغاز کردیم. رأی زنی، گفت‌وگو، نشست‌های مشورتی و سفر به ولایات کشور را آغاز کردیم و امروز حضور پُررنگ شما از ولایات مختلف افغانستان و به ویژه حضور نخبه‌گان فکری‌که امروز در این جا تشریف دارند؛ حضور نامزدان محترم ریاست جمهوری و چهره‌های سیاسی، به معنای این‌ است که تلاش‌های آجندای ملی بی پاسخ نماند.
امروز یک طیف وسیع از نخبه‌گان در سراسر کشور حمایت خود را از طرح آجندای ملی و کنفرانس آجندای ملی اعلان کرده اند و یکی از دست‌آوردهای بزرگ آجندای ملی این ا‌ست که امروز شما این‌جا حضور دارید و دست‌آورد دیگر آجندای ملی این است که ما توانستیم یک تفاهمی را میان نامزدان محترم ریاست‌جمهوری به‌خاطر سلامت انتخابات و تعهد به خاطر ایجاد دولت وحدت ملی به‌وجود آوریم.
مختصر خدمت همۀ شما بزرگواران عرض می‌‌کنم که آجندای ملی تمام هدفش این ا‌ست که مردمان کشور ما بین خود بنشینند، ملت افغانستان در بین خود مشکل ندارند و آن‌چه در طول تاریخ منحیث مشکل بوده این ا‌ست که نخبه‌گان افغانستان بین خود جور نیامده اند و ما و شما شاهد هستیم در طول تاریخ افغانستان زمانی که رقابت میان نخبه‌گان شروع شد و زمانی که یکی شکست خورد و یا نتوانست رفت از یک کشور دیگر طلب کمک کرد و پای کشورهای دیگر دخیل شد و این رقابت بین نخبه‌گان به رقابت منطقه‌یی و حتا فرا منطقه‌یی تبدیل شد که منجر به لشکرکشی‌های جهانی در کشور گردید، نهاد سازی در این کشور صورت نگرفت.
این رقابت‌ها همه بر سر قدرت بود، بازی برد و باخت و حتا بازی مرگ و زندگی. جای سومی وجود نداشت. مثلِ معروفی داریم که یا ارگ یا مرگ و یا تخت یا تابوت و من نمی‌دانم که جای سوم چرا وجود نداشت و چرا یک نفر یا باید ادعای بزرگی کند و یا بمیرد.
حالا آمدیم و می‌گویم که مردم افغانستان از هر نقطۀ این کشور مشکلی در بین خود ندارند و همه مردم بیچاره در غم روزگار خود هستند و در بین خود رقابت ندارند و رقابت کسی می‌کند که می‌خواهد قدرت داشته باشد و شماری هم به نام قوم نان قوم را می‌خورند. حالا یک طیف بزرگی از نخبه‌گان افغانستان آمده اند و می‌گویند که باید رقابت‌ها را به یک تفاهم تبدیل کنیم و رقابت میان نخبه‌گانی را به تفاهم میان نخبه‌گانی مبدل بسازیم؛ این را ملت افغانستان می‌خواهد.
ما در آجندای ملی پنج مرحله را پیش بینی کرده ایم:
۱-راه اندازی دیالوگ بین الافغانی، گفتمان مدنی.
۲-توافق روی دیدگاه مشترک ملی و اتخاذ استراتیژی سیاسی.
۳-پروسۀ اعتمادسازی.
۴-ایجاد دولت وحدت ملی.
۵-ایجاد صلح پایدار-اصلاحات سیاسی.
قابل یادآوری می‌دانم که آجندای ملی مفکوره‌یی است که سیزده سال پیش مطرح شده است.
زمانی که من در لندن سفیر بودم، برادرِ بزرگوار و شهیدِ همۀ ما و شما شهید احمدشاه مسعود برایم دستور دادند که زمان این فرا رسیده است تا روشنفکران و نخبه‌گان افغانستان – کسانی که در بیرون و داخل هستند- همه را با هم پیوند بدهیم و نقشۀ آیندۀ افغانستان را از توافق این نخبه‌گان ایجاد کنیم.
این بود که ما کنفرانس سه روزه یی داشتیم و شماری از نخبه‌گانی که این جا(کنفرانس اجندای ملی) نشسته اند، در آنجا حضور داشتند.
در آن سیمینار سه روزه، بسا از موضوعات افغانستان مورد تفاهم صورت گرفت و احمدشاه مسعود شهید، بسیار از آن استقبال کرد و به بسیار خوشی برایم می‌گفت که کاغذهای این کنفرانس را زودتر بیاورید تا زمینۀ تطبیق عملی آن را مساعد سازیم. آن‌ها به شهادت رسیدند؛ اما اندیشۀ شان باقی‌ست و ما آن را پیش می‌بریم.
اما می‌آییم روی دولت وحدت ملی و تفاهم‌نامه‌یی که میان نامزدان به امضا رسیده است و در این تفاهم‌نامه دو تا گپ زیاد مشهود است: یکی سلامت انتخابات و دولتی که در برایند آن به میان می‌آید.
چرا دولت وحدت ملی؟
شماری از دوستان ما با تعبیر اشتباه از دولت وحدت ملی، فکر می‌کنند که ایتلاف روی تقسیم قدرت است که این طور نیست؛ بل دولت وحدت ملی یک واژۀ جا افتاده است که در جهان پیشرفته کاربرد بیشتر دارد؛ مدل‌های آن را شما در لبنان، افریقای جنوبی می‌بینید و این مدل در یونان نیز بوده است.
ما در شرایط امروزی افغانستان، چرا به دولت وحدت ملی نیاز داریم؟ زیرا که تعادل و توازن را بین اقوام افغانستان حفظ کند و بتواند کابینۀ کارآ متخصص و مسلکی را ایجاد کند.
دولت وحدت ملی قدرت لجام گسیخته را مهار می‌سازد و قدرت بی‌حد و حصر رییس‌جمهوری که در قانون اساسی است را مهار می‌سازد؛ در واقع ایجاد دولت وحدت ملی مقدم بر قوام وحدت ملی در افغانستان است.
تا زمانی که این دولت به‌وجود نیاید و مردم خود را در آیینۀ آن نبینند و از آنچه که آرزو دارند تا به یک احساس ملی برسند، دور می‌شوند.
نامزدان محترم زمانی که کمپاین می‌کنند و در فرایند انتخابات یکی از آن‌ها برنده می‌شود و در چارچوب یک نهاد ملی تصمیم‌گیری‌ها را میان نخبه گان اقوام کشور مشترک می‌سازند و به همین گونه کابینه را نیز طوری به میان می‌آورند که مصرفی باشد.
دولت وحدت ملی که آرزوی مردم افغانستان است سیاست را نهادمند می‌سازد، دولت وحدت ملی ساختن ایتلاف‌های شکننده نیست؛ بل توافق در محور برنامۀ روشن و تصمیم‌گیری‌های مشترک است.
در اخیر از شما یک جهان سپاس‌گزارم و آرزو دارم با عقلانیت در جغرافیای خود بتوانیم وحدت ملی را تقویت ببخشیم و به صلح پایدار برسیم و ملتی شویم که آینده‌های خود را خود رقم بزنیم.