مردم آگاه افغانستان، روز گذشته به اثبات رساندند که تا چه حد از فرمول‌ها و مکانیزم‌های پوسیده و کهنۀ انتقالِ قدرت که در گذشتۀ این دیار رواج داشته، منزجرند و می‌خواهند خود به دست خویش، سرنوشت سیاسیِ خود را تعیین کنند.
صف‌های طویلی از مردم که در مناطق و ولایاتِ مختلف حاضر شده بودند تهدیدهای امنیتی را پذیرفته و به پای صندوق‌های رأی بروند، حکایت از ارادۀ قویِ مردم برای حضور در صحنۀ سیاسی کشور و خالی نگذاشتنِ میدان برای تاخت‌وتازِ گروه‌ها و جریاناتی داشت که همیشه از انزوای مردم سود برده‌اند و در غیاب ملت، بر سرنوشت آن‌ها معاملات ننگینی را رقم زده‌اند.
با آن‌‌که مخالفان مسلحِ دولت و مخالفان نظم و ثبات و روی کار آمدنِ یک حکومتِ مردمی در افغانستان، برای این روز خط و نشان‌های بسیار کشیده بودند و خواستار برهم زدنِ آن بودند، اما به لطفِ خداوند و درایتِ مردم و هم‌چنین زحماتِ نیروهای امنیتی، این روزِ بزرگ با آرامشی غیر قابلِ انتظار سپری شد. اما آن‌چه این روزِ خوش و مبارک را به کامِ خیلی از شهروندانِ ما تلخ کرد، عدم برنامه‌ریزیِ درست و منسجمِ کمسیون مستقلِ انتخابات برای پوشش مراکز رأی‌دهی از نگاه ارایۀ خدماتی بود که حیاتِ رأی مردم به آن‌ها بسته‌گی داشت.
تمام شدنِ برگه‌های رأی‌دهی در بعضی از مراکز حتا پیش از چاشت، حکایت از بی‌برنامه‌گیِ عمدی و یا غیرعمدی‌یی داشت که نتیجه‌اش پایمال شدنِ حق کسانی بود که از ماه‌ها و روزها به این طرف، منتظر روزِ انتخابات بودند و خواستار استفاده از حق مشروعِ سیاسی خود برای انتخابِ زعیم کشور.
وقتی بعد از ساعت‌ها در انتظار ماندن و حضور به‌هم رساندن در مراکز رأی‌دهی، اعلام می‌شود که به علت نبود برگۀ رأی‌دهی، یا باید منتظر ماند و یا این‌که به مرکز دیگری باید رفت که شاید برگه در آن موجود باشد؛ آن‌چه به‌جا می‌ماند، یأس و ناامیـدی و هزاران‌پرسشِ لاینحلی‌ست که کمترین نتیجه و اثرش، بی‌اعتمادی مردم به انتخابات و نتیجۀ آن می‌باشد. باید از کمیسیون مستقل انتخابات و تمام دست‌اندرکارانِ این پروسۀ ملی سوال شود که «چرا با وجود دو دور تجربۀ برگزاری انتخابات، در این انتخابات نیز عدۀ زیادی از شهروندان ما، از حق رأی خود محروم شدندـ فقط و فقط به این خاطر که برگۀ رأی‌دهی وجود نداشته است؟»
آن‌قدر این بی‌برنامه‌گی و عدم مدیریت صحیحِ زمان و امکانات، مهم و سرنوشت‌ساز بوده است که جا دارد افراد خاطی و مسوول، در حضور مردم محاکمه شوند. دیدیم که پاسخ مردمِ ما به دهشت‌افکنان و انتحاریانی که می‌خواستند ترس را در قلب‌های مردم جا دهند تا در انتخابات شرکت نکنند، این بود که حتا اگر جانِ خود را از دست دهیم و انگشتان‌مان بریده شود، حاضر نیستیم به عقب برگردیم و از حق رأی خود صرف‌نظر کنیم. اما وقتی این انگیزه و ارادۀ قویِ مردم با سد و مانعی این‌چنینی روبه‌رو می‌شود، آیا نوعی نبردِ مهندسی‌شده با رأی و ارادۀ مردم و نوعی دشمنی با دموکراسی به اذهان خطور نمی‌کند؟ چه فرق است میان خطاکاری که خود را میان انبوهی از رأی‌دهنده‌گان منفجر می‌کند و مانعِ اشتراک آن‌ها در انتخابات می‌شود با کسانی که با سهل‌انگاری و یا شاید هم با طرحی از پیش تعیین شده، بعضی از مراکز را با نرساندن به‌موقعِ مواد انتخاباتی و برگه‌های رأی‌دهی، فلج می‌سازند و انبوهی از مردمِ مشتاق برای اشتراک در انتخابات را سرگردان و دل‌سرد روانۀ خانه‌های‌شان می‌کنند؟
بعضی از مسوولین شاید به‌راحتی بتوانند از خود رفع مسوولیت کنند با این ادعا که اگر در یک مرکز برگۀ رأی‌دهی به اتمام رسیده، در دیگر مراکز برای رأی‌دهنده‌گان برگۀ رأی‌دهی موجود بوده است. اما سوال این‌است که با توجه به شرایط دشوار و حساسِ انتخاباتی‌یی که جامعۀ ما دارد و نیز حضور بسا از زنانِ رأی‌دهنده‌یی که این انتخابات نخستین‌تجربۀ حضورشان در پای صندوق‌های رأی بوده و آن‌هم شاید با اصرار و مشقتِ بسیار خانوادۀ خود را به این مشارکت راضی کرده‌اند، آیا برای همه مقدور بوده که سایت به سایت بگردند که کجا برگۀ رأی‌دهی باقی مانده تا بروند و رأی خود را به‌کار بندند؟
مشکلاتی از این‌دست، مستقیم و غیرمستقیم، مانع اساسی و جدی‌یی را فراراهِ مشارکتِ بسیاری از شهروندانِ ما در انتخابات ایجاد نمود که جداً باید مورد پی‌گیری و ارزیابی دقیق قرار بگیرد. باید تحقیق شود که چرا به عنوان مثال، در یک مرکز، ساعت یازده برگه‌های رأی‌دهی به اتمام رسیده و به‌رغمِ تقاضای مکررِ مسوولینِ آن مبنی بر فرستادن عاجلِ برگه‌های رأی‌دهی، هیچ پاسخ و یا رسیده‌گیِ به‌وقتی صورت نگرفته است.
بدون شک این انتخابات و حضور گستردۀ مردم، افتخاری بود برای ملتِ افغانستان و نشان داد که دیگر فصل استبداد و حکومت‌های موروثی در این دیار به پایان رسیده است. وقتی مردم با به جان خریدنِ تهدیدات امنیتی حاضر شدند که در انتخابات اشتراک کنند، پس هر کس که مانع بهره‌مندیِ آن‌ها از این حق و تجلی ارادۀشان شده، باید مورد مؤاخذه و محاکمه قرار بگیرد. باید دید که کمیسیون مستقل انتخابات و مسوولین رسیده‌گی به این مشکلات و شکایات، چه پاسخی برای یک‌چنین وضعیتی دارند.