شماری از آگاهان، کُندکاری و تعلل در روند شمارشِ آرا توسط کمیسیون انتخابات را پرسش‌برانگیز خوانده و می‌گویند که این نوع برخورد، مشروعیتِ انتخابات را زیر سوال برده و سبب تضعیفِ باور مردم به پروسۀ انتخابات شده است.

آنان هم‌چنان باور دارند که کمیسیون انتخابات با تعلل در اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری، برای مهندسیِ انتخابات آماده‌گی می‌گیرد.
پس از گذشتِ ۸ روز از برگزاری انتخابات ۱۶حمل، روز یکشنبه ۲۴ حمل فقط نتیجۀ شمارشِ ۱۰ درصد از آرای ۲۶ ولایتِ کشور اعلام گردید.
اکرام اندیشمند آگاه مسایل سیاسی می‌گوید: کمیسیون انتخابات هم کُند کار می‌کند و هم این کمیسیون کارهای خود را پشتِ درهای بسته انجام می‌دهد؛ در حالی که کارهای کمیسیون انتخابات، باید شفاف باشد و مردم از آن‌ها آگاه شوند.
آقای اندیشمند می‌افزاید: کمیسیون انتخابات به‌خاطر شفافیت در روند کاری خود، باید تمام کارهای خود را در معرضِ دید عامه قرار دهد.
این آگاه سیاسی، کمیسیون انتخابات را مکلف می‌داند تا روزانه گزارش کاریِ خود را به نهادهای مدنی و رسانه‌ها ارایه بدهد تا مردم در جریانِ کارکردهای کمیسیون قرار گیرند.
آقای اندیشمند، کارکردهای کمیسیون انتخابات را نگران‌کننده دانسته و می‌گوید: «کارکردهای کمیسیون انتخابات باید زودتر به مردم ارایه شود تا نگرانی‌هایی که در این زمینه وجود دارد، از میان برداشته شود.»
آقای اندیشمند معتقد است که حکومت در مهندسی‌یی که قصد داشت در زمان برگزاری انتخابات صورت دهد، ناکام مانده و حالا تلاش دارد که از مجراهای دیگر عمل کند.
این آگاه مسایل سیاسی ضمن آن‌که انتخابات را یک ارزشِ بی‌بدیل می‌داند، باور دارد: «انتخابات در جوامعی مانند افغانستان، صددرصد حلالِ مشکلات نیست و باید مصلحت‌هایی نیز در نظر گرفته ‌شود. به همین نسبت است که حلقه‌ها و جریان‌هایی که دخیل هستند، می‌کوشند مجراهایی را پیدا کنند که هم اصل انتخابات در نظر گرفته شود و هم مصلحت‌های عام به‌خاطر پیشگیری از بحران‌ها لحاظ گردد.»
اکرام اندیشمند تعلل کاری کمیسیون انتخابات را نکوهش کرده می‌گوید: تعلل کاری کمیسیون، مشروعیت انتخابات را زیر سوال می‌برد و هم سبب تضعیف روحیۀ مردم در پروسۀ انتخابات می‌گردد.
آقای اندیشمند تصریح می‌کند: حکومتی که در نتیجۀ انتخابات مخدوش شکل بگیرد، مشروعیتش حکومت نزد جامعۀ جهانی کم می‌شود و روی همکاری‌های کشورهای بیرونی نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
در عین حال، یونس فکور یکی دیگر از آگاهان مسایل سیاسی، کُندکاریِ کمیسیون انتخابات را پرسش‌برانگیز دانسته می‌گوید، در پیوند به کارکردهای این کمیسیون نگرانی‌های زیادی وجود دارد.
او توضیح می‌دهد که از میان شکایت‌هایی که به کمیسیون شکایات انتخاباتی رسیده، رقم درشتی را که هشت‌صد شکایت می‌شود، کارمندان کمیسیون انتخابات انجام داده‌اند.
آقای فکور باور دارد که کمیسیون انتخابات به‌خاطر اعلام نتایج انتخابات سیاست‌بازی و ذهنیت‌سازی کرده و آمادگی مهندسی انتخابات را می‌گیرد.
آقای فکور می‌گوید: کمیسیون این مهندسی را در مشوره با چهره‌هایی که قدرت دارند و در حکومت سهیم هستند، انجام می‌دهد.
او می‌افزاید: توجه تمام مردم افغانستان به طرف کمیسیون انتخابات است، اما این کمیسیون با تعللِ مضاعف کار می‌کند.
این آگاه مسایل سیاسی با بیان این‌که کمیسیون دچار اختلافات زیادی است، تصریح می‌کند: «هواخواهان شماری از نامزدان در این کمیسیون جا گرفته‌اند، آن‌ها می‌کوشند نتیجه را به نفع نامزد مورد توجه‌شان اعلام کنند. اما قفل و کلید صندوق‎‏ها در دستِ رییس و معاون کمیسیون است، آن‎ها تصمیم می‎گیرند که چه کارهایی انجام شود.»
یونس فکور اظهار کرد، بعضی از روزها موترهای شیشه‌سیاه به کمیسیون انتخابات می‎آیند و تا نیمه‎های شب، به مهندسیِ آرای مردم می‌‌پردازند.
هم‌چنان، محمدفهیم نعیمی سخنگوی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانۀ افغانستان (فیفا) می‌گوید، فعالیت‌های کمیسیون انتخابات نشان می‌دهد که در بعضی موارد، این کمیسیون خلاف قانونِ انتخابات و تقویم انتخاباتی عمل کرده است.
آقای نعیمی می‌افزاید: «در زمان شمارش آرا، ناظرینِ نهادهای نظارت‌کنندۀ انتخابات حضور ندارند تا از این روند نظارت کنند. این ناظرین تنها از دور این پروسه را مشاهده می‌کنند و نمی‌توانند از باز شدنِ صندوق‌ها و خریطه‌هایی که موجود است، از نزدیک نظارت کنند.»
سخنگوی فیفا هم‌چنان می‌گوید، پروسۀ شمارش آرا در کشور، کمپیوتری نیست و تمام مواردِ آن توسط نیروی انسانی تکمیل می‌شود و رفعِ این مسأله نیز نیاز به زمانِ بسیار دارد.
فهیم نعیمی، روند انتخابات را در کل مثبت خواند و گفت آن‌ها توقع دارند که کمیسیون انتخابات مسوولیت‌های خود را به گونۀ درست انجام دهد تا شفافیتِ پروسه تأمین شود.
بر بنیاد تقویم انتخاباتی، قرار است کمیسیون انتخابات در چهارم ثور سال روان، نتایج ابتدایی و به تاریخ ۲۴ ثور، نتایج نهایی انتخاباتِ ۱۶ حمل را اعلام کند.