دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد جزوه‌یی را منتشر کرده که در آن وضعیت و حقوق کودکان افغان در شرایط جنگی به بررسی گرفته شده‌است.
این جزوه در ۶۵ صفحه به زبان‌های فارسی، پشتو و انگلیسی با عنوان «محافظت کودکان افغان در جنگ‌های مسلحانه» منتشر شده و مکلفیت‌های طرف‌های جنگ در زمینه احترام به حقوق کودکان و حفظ حقوق کودکان را از منظر «اصول شریعت اسلامی، قوانین ملی و معیارهای بین‌المللی حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه» برجسته کرده‌است.
یان کوبیش، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان در مراسم رونمایی این جزوه در دفتر کمیسیون حقوق بشر افغانستان گفت که گروه‌های مسلح در افغانستان از کودکان در جریان جنگ‌های مسلحانه بهره‌برداری می‌کنند و از کودکان به عنوان خبررسان استفاده سو می‌شود.
او گفت که کودکان افغانستان آسیب‌پذیر اند و گروه‌های مسلح آن‌ها را وادار به مشارکت فعال در جنگ‌ می‌کنند که این عمل زندگی کودکان را بیشتر با خطر مواجه می‌کند.
آقای کوبیش همچنین گفت: «جنگ زنده‌گی کودکان را نابود می‌کند و به آن‌ها از لحاظ جسمی و روحی صدمه می‌رساند. این برای من واقعاً تکان‌دهنده است. زمانی‌که می‌بینم که کودکان در این کشور به جز از جنگ و خشونت از هیچ چیزی خبر ندارند.»
یوناما می‌گوید تأثیرات جنگ روی زنده‌گی کودکان منفی بوده و در کنار این که سبب کشته و زخمی شدن و قطع اعضای بدن کودکان شده، همچنین کودکان را از دسترسی به حقوق اساسی شان از جمله آموزش و پرورش و مراقبت‌های کافی بهداشتی محروم کرده و موجب فقر و آسیب‌پذیری بیشتر در میان کودکان شده‌است.
در جزوه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت کودکان افغانستان در شرایط جنگی، شش مورد «نقض فاحش حقوق کودکان در جنگ‌های مسلحانه» در افغانستان برجسته شده است:
تهیه کننده‌گان این جزوه می‌گویند که جزوه «محافظت کودکان افغان در جنگ‌های مسلحانه» پس از بحث‌ها میان یوناما، رهبران مذهبی افغانستان، دانشمندان و افراد متخصصی که از نهادهای مختلف مذهبی و علمی نمایندگی می‌کنند؛ تهیه شده است.
فرستاده دبیرکل سازمان ملل متحد گفت که هدف اصلی انتشار این جزوه حفاظت کودکان از آفت جنگ است و این که بتوانند از تلاش‌های جامعه مدنی و کمیسیون مستقل حقوق بشر در این زمینه پشتیبانی کنند.
سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر گفت که تلفات کودکان در جریان جنگ‌ها نسبت به سال‌های گذشته رو به افزایش بوده است که تنها در سال ۱۳۹۲ در مقایسه به سال ۱۳۹۱ تلفات کودکان در سال ۱۳۹۲ نسبت به سال ۱۳۹۱ حدود ۱۴.۹ درصد بالا بوده‌است.
خانم سمر گفت که مخالفان مسلح دولت، نیروهای امنیتی افغانستان و نیروهای بین‌المللی در تلفات غیرنظامی به ترتیب نقش داشته‌اند و مین‌های کنار جاده‌یی و حملات انتحاری عامل عمده کشتار کودکان بوده‌است.
او گفت پیشنهاد می‌کنند که طرف‌های جنگ از جمله نیروهای امنیتی افغانستان، نیروهای خارجی و مخالفان مسلح دولت قوانین بشردوستانه و قوانین جنگ را رعایت کنند و از بمب‌های کنترل از راه دور و کنار جاده‌یی استفاده نکنند.
کمیسیون حقوق بشر افغانستان و یوناما در کابل می‌گویند که از مسایل مثبت در مورد وضعیت کودکان در معرض خطر جنگ در افغانستان، جلوگیری از استخدام کودکان در گروه مسلح دولت است و نشان می دهد که دولت در این زمینه متعهد بوده است.
رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان افزود که قاچاق کودکان به مقاصد تبهکارانه از جمله ترافیک مواد مخدر، ارسال کودکان به کشورهای خارجی برای آموزش‌های انتحاری و سو استفاده جنسی از کودکان و اعمال کارهای شاق بر کودکان هنوز از موارد نگرانی است که نیازمند توجه جدی دارد و دولت باید در خصوص این موارد به «فرهنگ معافیت» پایان دهد.
این نگرانی ها در حالی مطرح می‌شود که به اساس یافته های دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در کابل، در سال ۲۰۱۳ در نبردهای مسلحانه افغانستان ۵۴۵ کودک کشته و ۱۱۴۹ کودک دیگر زخمی شده اند.
عامل عمدۀ تلفات کودکان در افغانستان ماین‌ها و کارگذاری مواد منفجر ناشده اعلام شده است که همچنین از آن به عنوان «قاتل غیرنظامیان» در افغانستان نیز یاد می‌شود.