یک. این توافق‌نامه افغانستان را از رفتن به یک بحرانِ عمیق نجات داد؛ زیرا در برابر تقلب‌های گسترده‌یی که در انتخابات انجام یافته بود، تیم اصلاحات و همگرایی تهدید کرده بود که حکومتِ خود را به‌صورتِ یک‌جانبه اعلان می‌دارد. بیش از ۲۰ ولایت، مخفیانه از این اقدام حمایت کرده بود و پیشاپیش والی بلخ، داکتر عبدالله را رییس‌جمهور قانونی خواند و اطاعت از او را اعلام داشت. این اقدام، افغانستان را به سویی می‌کشاند که آینده‌اش روشن نبود. می‌توانست هر حادثۀ ناگواری را در قبال داشته باشد.
دو. این توافق‌نامه نشان داد که افغانستان هنوز در محراقِ توجهِ ایالات متحدۀ امریکا قرار دارد؛ از همین رو بود که پیوسته رییس‌جمهور و وزیر خارجۀ آن کشور، مراتب نگرانی‌شان را در زمینه اعلان داشتند و جان کری به منظور پادرمیانی وارد افغانستان گردید. بیمِ آن وجود داشت که ایالات متحدۀ امریکا، مانند عراق، از افغانستان چشم بپوشد و بگذارد هرچه بر سرِ افغانستان می‌آید، بیاید. اهمیت افغانستان در چشم امریکا در نفسِ خود بسیار مهم است، فارغ از این‌که چه کسی در این کشور به ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان راه می‌یابد، افغانستان به حمایتِ امریکا نیاز شدید دارد. به سخن دیگر، انتخابات بدون حمایت امریکا در افغانستان به‌شدت ناقص است. بنابراین، توافق‌نامۀ مذکور پشتیبانیِ امریکا را از افغانستان تمدید کرد و مردم باید آن را یک موفقیتِ خوب بشمارند.
سه. دموکراسی و انتخابات بر اثر تقلب‌های کلان، آسیب دید و آن اعتبارِ گذشتۀ خود را در دید مردم افغانستان از دست داد؛ اما توافق روی اصلِ انتخابات و تفتیش صد در صدِ آرا، پروسۀ انتخابات را از مرگ در کشور نجات بخشید و این امر برای مردم افغانستان، دستاورد کلانی به‌حساب می‌آید. بدترین گزینه آن بود که انتخابات لغو می‌گردید، حامد کرزی برای یک‌سال دیگر تمدید می‌شد و یا ادارۀ موقت به میان می‌آمد. در آن صورت، مردم افغانستان به سوی نظامی غیرانتخابی عقب‌گرد داشتند و دستاوردهای چهارده‌ساله با خاک یکسان می‌شد.
چهار. نتیجۀ ابتدایی دور دوم انتخابات که از سوی کمیسیون انتخابات اعلان گردیده بود، ملغا گردید و این تصمیم کمیسیون انتخابات را بی‌اعتبار گردانید و آن‌گونه که در این قرارداد آمده است، زمینه را برای بازسازی گستردۀ آن کمیسیون هموار کرد. البته مسوولیت این امر به دوش حامد کرزی و کمیشنران کمیسیون انتخابات سنگینی می‌کند که از خود بی‌لیاقتی نشان دادند.
پنج. یکی از نگرانی‌ها آن بود که کمیسیون رسیده‌گی به شکایات، با آرای مردم در فرجام چه معامله می‌کند. موافقت‌نامۀ ۲۱ سرطان، کمیسیون رسیده‌گی به شکایات را دور زد؛ از یک‌سو به بی‌اعتباری آن نظر داده شد و از سوی دیگر، نگرانی مردم مرفوع گردید.
شش. آقای حامد کرزی حضور دو نمایندۀ جامعۀ جهانی را در کمیسیون رسیده‌گی به شکایات نپذیرفت، اما این توافق‌نامه تمام صلاحیت‌های انتخاباتی را به ناظرینِ جهانی سپرد که در نتیجه هم به شکست حامد کرزی انجامید و هم دو نهاد داخلی مربوط انتخابات را به‌صورت عملی از صحنه بیرون کرد.
تضعیف نهادهای ملی، خبر خوبی نیست، اما برای نجاتِ افغانستان و نجات دموکراسی، تاوان زیادی به حساب نمی‌آید.
هفت. ستادهای انتخاباتی بر سر تعداد محلاتِ مشکوک چانه می‌زدند، یکی یازده‌هزار محل را سزاوارِ تفتیش می‌دانست و دیگری هشت‌هزار را، اما این توافق‌نامه تفتیش همۀ محلات را الزامی ساخت که شامل ۲۳ هزار محل می‌گردد. بنابراین شمارش و تفتیش می‌تواند نتیجۀ کلیِ انتخابات را دگرگون سازد. اعلان نتایج ابتدایی دور دومِ انتخابات که از جانب کمیسیون اعلان شده بود، ملغا گردید.
هشت. کمیسیون انتخابات معیارهای هشتگانه و سهلی برای تفتیش تدوین کرده بود که رضایتِ دست‌کم یکی از تیم‌های انتخاباتی را حاصل نمی‌کرد، در حالی که معیارهایی که در حال حاضر توسط ناظرین بین‌المللی در نظر گرفته شده، متناسب به استندردهای جهانی بوده و به‌شدت سخت‌گیرانه است. این معیارها تا حد زیادی می‌تواند به تصفیۀ آرا یاری رساند و در نتیجه، تعهدی که مبنی بر حراست از آرای پاک مردم صورت گرفته بود، تحقق یابد.
نُه. بر اساس توافق‌نامۀ جدید، هر دو تیم انتخاباتی نماینده‌هایی به‌صورت ناظر در امر تفتیش آرا دارند، اما قبل بر آن نمایندۀ تیم‌های انتخاباتی به عنوان مشاهد حضور می‌یافتند که از صلاحیتِ اندکی برخوردار بودند. حضور ناظرینِ دو جانب می‌تواند به شفافیت بیشترِ تفتیش آرا بیانجامد.
ده. یکی از تیم‌های انتخاباتی، حکومت مشارکتی را به ریشخند می‌گرفت و به آن لقب «شرکت سهامی» داده بود و بدین ترتیب مخالفتِ خود را اعلام می‌داشت؛ ولی این توافق‌نامه حکومت مشارکتی را مورد تأیید قرار داد و بدین صورت، شعار ارگ یا مرگ را از میان برد. توافق‌نامه حضور هر دو تیم انتخاباتی را در حکومتِ آینده تضمین کرد و بدین ترتیب از شدتِ رقابت‌ها کاست. حکومت مشارکتی، از نیازهای اساسی این دوره است و هیچ‌کدام از جوانب به‌تنهایی قادر به حکومت کردن نمی‌باشد؛ از این رو تعهد برای تأسیس حکومت مشارکتی به غرور و خودخواهیِ سیاست‌مدارانِ انحصارطلب آسیب می‌زند، اما برای مردم افغانستان یک گزینۀ مطلوب می‌باشد. زیرا ایجاد دولتِ مقتدر نمی‌تواند بدون مشارکتِ هر دو تیم در افغانستان میسر افتد.
یازده. یکی از تفاوت‌های عمده میان دو تیم، تفاوت نظر بر سر ساختار نظام سیاسی بود، به گونه‌یی که یکی از تیم‌ها بر سر نظام ریاستی پا می‌فشرد و در اندیشۀ ایجاد معاونیتِ سوم در ریاست‌جمهوری بود تا به نماینده‌های سه قوم تاجک، هزاره و ازبیک معاونیت خلق کند و بدین ترتیب ریاست‌جمهوری را برای همیشه برای پشتون‌ها مسجل سازد.
ولی تیم رقیب آن، ایجاد نظام صدارتی و در فرجام نظام پارلمانی را زیر اهدافِ اساسیِ خویش قرار داده بود. توافق‌نامۀ ۲۱ سرطان، نظریۀ دوم را ارجح دانست و هر دو جانب را به تأسیس نظام صدارتی ملزم کرد، به گونه‌یی که در ابتدا تیمی که در درجۀ دوم قرار می‌گیرد، در رأس ریاست اجرایی می‌نشیند و دو سال بعدتر با برگزاری لویه جرگه، قانون اساسی تعدیل می‌گردد و نظام صدارتی می‌شود. با صدارتی شدن نظام، اصل تفکیکِ قوا بهتر صورت می‌پذیرد و در نتیجۀ آن، زورگویی‌های رییس‌جمهور که حامد کرزی از خود نشان می‌دادـ به‌شدت کاهش می‌یابد.
دوازده. آقای احمدضیا مسعود که در تیم تحول و تداوم عنوان ریاست اجراییه را داشت، با عقد این قرارداد بی‌مضمون گردیده است و بدین ترتیب، او در ردیفِ بازنده‌های اصلی مانند کمیسیون‌های انتخاباتی قرار گرفته است، جز این‌که در صورتی که تیم تحول و تداوم در ردۀ دوم قرار گیرد، احمدضیا مسعود را به عنوان رییس اجراییه معرفی بدارد که بسیار بعید به نظر می‌رسد.
سیزده. توافق‌نامۀ ۲۱ سرطان به‌صورت فشرده دارای پهلوهای مفید زیر می‌باشد:
ـ دموکراسی را نجات داد؛
ـ از بحرانی که پیامد آن معلوم نبود، در افغانستان پیش‌گیری کرد؛
ـ تأسیس حکومت مشارکتی را مسجل ساخت؛
ـ به تیم‌های انتخاباتی و مردم افغانستان آرامش آورد؛
ـ راه را برای نظام پارلمانی آماده کرد؛
ـ به تقلب‌کاری پاسخ رد داد؛
ـ پای جامعۀ جهانی را به افغانستان کشاند و هم‌چنین در صورت موفقیت، امریکا را به همکاریِ بیشتر با دولتِ آیندۀ افغانستان تشویق می‌کند؛
ـ طرح حامد کرزی را که قصد داشت با ایجاد تنش میان دو تیم انتخاباتی، به تمدید دورۀ کاری خود بپردازد، نقش بر آب کرد؛
ـ زمینه را برای بازسازی کمیسیون‌های انتخاباتی مساعد گردانیـد.