استاد قربان‌علی عرفانی/ نمایندۀ مجلس
با ابراز سپاس از جناب احمدولی مسعود که قبلاً آجندای ملی را در اختیار مردم افغانستان قرار داده بود و امروز موضوع تشکیل دولت وحدت ملی را نیز مطرح کرده اند.
عرض من این است که اگر جلسه‌یی گرفته می‌شد که تنها ما در رابطه به دولت وحدت ملی به عنوان یک اصل و یا به عنوان استراتیژی صحبت می‌کردیم، بهتر می‌شد.
اگر نخبه‌گان، جامعۀ مدنی، روشنفکران، سیاسیون و چهره‌هایی از احزاب سیاسی یکجا می‌شدند و دولت وحدت ملی را طوری ترسیم می‌کردند که به عنوان یک قاعده و اصل مطرح می‌شد نه به عنوان یک مصداق که حالا مطرح است.
حالا مصداق خارجی را مطرح کرده ایم که که در این مصداق دو نامزد محترم فعلاً در رابطه به مسایل گوناگون افغانستان بحث دارند و روی چگونه دولت وحدت ملی نیز صحبت‌هایی داشته اند.
به نظر من این یک واقعیت است؛ مواردی را که آقای احمدولی مسعود مطرح کرده است به این معنا نیست و معنای طرح دولت وحدت ملی‌یی را که آقای احمد ولی مسعود مطرح می‌کند این است که باید اصولی انتخاب گردد و استراتیژی‌یی برای افغانستان به میان آید که برای همیشه دردِ مردم افغانستان را مداوا کند.
پیشنهادم این است که جلسه‌یی پُر بارتر از امروز را تدویر گردد و آجندایی ساخته شود تا به عنوان یک سرمشق همواره در افغانستان باشد.
در رابطه به تشکیل دولت وحدت ملی باید عرض کنم که جناب آقای کرزی هم حکومت وحدت ملی داشتند و همواره یکی دو نفر از تاجیک، پشتون، هزاره و ازبیک در حکومت می‌بودند و اقوام دیگر افغانستان نظیر نورستانی، بلوچی، ایماق و… فراموش هستند.
دولت وحدت ملی به این معنا که هر کسی خود را در آیینۀ حکومت ببیند. قدرت به گونه‌یی تنظیم گردد که همه اقوام افغانستان خود را در یکی از اهرم‌های قدرت ببینند، اگر یکی از اقوام خود در اهرم قدرت نبیند نتیجۀ آن چالش و بحران است و این گونه در کشورهایی که دارای اقوام مختلف بوده است تجربه شده است.
نسرین ابوبکر گروس:
من یکی از مجاهدین افغانستان هستم. افتخار دارم که بیست سال می‌شود با داکتر صاحب عبدالله عبدالله همکاری می‌کنم.
در این نشست به آنچه متوجه شدم این که تعریف‌های متفاوتی از دولت وحدت ملی در این جا مطرح گردید.
برایم نهایت مهم است که همه اقوام افغانستان خود را در قدرت ببینند و معنای حکومت وحدت ملی و خودِ وحدت ملی برای من همین است که همه گروه‌های سیاسی و قومی افغانستان خود را در آیینۀ دولت ببینند.
امروز ۶۸ ساله هستم و در شصت و سه سال اخیر عمر خود متوجه شده ام که افغانستان در انحصار قدرت سیاسی قرار داشته است.
همان‌گونه که می‌گویند: شری برخیزد که خیرِ ما باشد. من امروز بسیار خُرسند هستم که با به میان آمدن بحران، موضوع دولت وحدت ملی مطرح می‌گردد که تمام اقوام افغانستان خود را در آن سهیم بدانند.
دولت وحدت ملی که به عنوان یک راه حل عبوری مطرح شده است که با به میان آمدن آن باید قانون اساسی تسجیل گردد که گروه‌های مختلف قومی و سیاسی در افغانستان چگونه در قدرت شامل شوند و اگر قانون اساسی تسجیل نگردد این کار بسیار سخت خواهد بود.
آرزو دارم تا از فرصت به دست آمده استفادۀ درست نماییم.
لیلمااحمدی/سناتور:
بیشتر از دو سال است که آقای احمد ولی مسعود شماری از نخبه‌گان را در چارچوب برنامۀ آجندای ملی گرد هم آورده است و روی موارد مختلف با هم بحث و تبادل افکار دارند.
گام‌های راه‌اندازی دولت وحدت ملی و نیاز آن در جامعۀ امروزی افغانستان توسط همین نخبه‌گان مطرح گردید و جنبۀ عملی خود را پیدا نکرده بود که ایجاد این دولت برای امریکا و بیرونی‌ها رقم خورده است.
به این باور هستم که روزی درک خواهیم کرد که این پروسه توسط افغان‌ها مطرح و چارچوب‌بندی شده است.
باور دارم که در شرایط امروزی هر دو تیم باید روی تشکیل دولت وحدت ملی نیز تفاهم‌نامه‌یی را به امضا برسانند و در آن در پیوند به چارچوب این نظام توافق کنند؛ در این زمینه از اعضای کنفرانس آجندای ملی می‌خواهم تا گام‌های عملی را بردارند و از هر شیوه‌یی که می‌شود هر دو ستاد انتخاباتی را به این تفاهم برسانند.
دولت وحدت ملی باید یک روند عبوری باشد و نباید جانشین پروسه‌ها و روندهای مردم‌سالاری در کشور گردد که به نفع مردم افغانستان نخواهد بود.