پاکستان در سیزده سال گذشته به تمامی تهعداتی‌که در زمینۀ تجارت و روابط بازرگانی با افغانستان بسته است، پشت پازده و همچنان روابط اقتصادی کابل و اسلام‎آباد به شدت تحت تأثیر فضای سیاسی است.
شماری از آگاهان اقتصادی و سیاسی با بیان این مطلب همچنان می‌گویند، افغانستان یک کشور مصرفی است و در زمینه صادرات بسیار ضعیف؛ اما برعکس واردات از پاکستان چند برابر صادرات است؛ بنابراین توازن بین واردات و صادرات میان دو کشور وجود ندارد.
آنان تاکید می‌کنند، چالش‌های اقتصادی ۱۳ سال گذشتۀ دو کشور ناشی از مشکلات سیاسی بوده، بنابراین اجرای توافقنامه‌های تجارتی میان دو کشور بسته‌گی به روابط سیاسی داشته و همواره از سوی هردو طرف نادیده گرفته شده است.
در سفر داکتر اشرف غنی به پاکستان، وزیران مالیه افغانستان و پاکستان توافقنامه‌ای را امضا کردند که هدف از آن دو برابر ساختن تجارت میان دو کشور و رساندن آن به سطح ۵ میلیارد دالر تا سال ۲۰۱۷ و ساده‌سازی روابط گمرکی خوانده شده است.
اما آگاهان سیاسی با انتقاد از این عملکرد می‌گویند، از یک سو در تجارت افغانستان و پاکستان توازن میان صادرات و واردات وجود ندارد و از جانب دیگر پاکستان هیچگاه با افغانستان صادق نبوده، بنابراین عملی شدن چنین برنامۀ ممکن نیست.
سیدعلی کاظمی عضو مجلس نمایندگان می‌گوید، باید در نظر داشته باشیم که افغانستان در زمینه صادرات بسیار ضعیف، اما برعکس واردات از پاکستان چند برابر صادرات است؛ بنابراین توازن بین واردات و صادرات وجود ندارد.
او تاکید کرد، سوال اصلی این است که با توجه به اینکه بیلانس بین صادرات و واردات وجود ندارد، چگونه با این تواقف‌نامه تجارتی که میان دو کشور امضا شده، تجارت را دو برابر می‌سازند؟
به گفتۀ کاظمی، مساله مهم دیگر اینکه رابطه ۱۳ سال گذشته افغانستان و پاکستان یک رابطۀ مقطعی بوده، یعنی گاهی دوستی بیش از حد و گاهی دوستی نامتجانس؛ بنابراین چنین رابطه‌یی بر تجارت میان دو کشور نیز اثر گزار بوده است.
او می‌گوید، پس چون چالش‌های اقتصادی ۱۳ سال گذشته دو کشور ناشی از مشکلات سیاسی بوده، بنابراین اجرای توافقنامه‌های تجارتی میان دو کشور بسته‌گی به روابط سیاسی داشته و همواره از سوی هردو طرف نادیده گرفته شده است.
به باور این عضو مجلس، راه حل معضل تاجران افغانستان با پاکستان این است که دولت وحدت ملی در کنار امضای توافقنامۀ تجارتی با پاکستان با سایر کشورها نیز قراردادهای داشته باشد تا ازاین طریق پاکستان تحت فشار قرار گیرد و به تعهدات خود عمل کند.
درهمین حال، خان جان الکوزی رییس اتاق‌های تجارت می‌گوید، هرچند تعهداتی که میان دو طرف صورت گرفته است، بسیار جدی بوده؛ اما ما مطمین نیستیم که این تعهدات عملی شود، چرا که تجربیات گذشته این را ثابت کرده است.
وی تاکید کرد ، بارها توافقنامه‌های میان دو کشور به امضا رسیده است؛ اما در عمل هیچگاه پیاده نشده و تاجران ما همچنان با مشکلات جدی در پاکستان مواجه بوده اند.
وی افزود، اگر پاکستان مشکلات تاجران ما را حل نکند، برای تاجران پاکستانی نیز مشکلاتی به وجود خواهد آمد، زیرا زمانیکه تاجران ما زیان ببیند، مردم ما نیز متضرر می‌شوند و ما مجبور استیم در برابر آن عکس‌العمل نشان دهیم.
الکوزی راه حل این معضل را فراهم‌سازی، زمینه تجارت با سایر کشورهای همسایه عنوان کرده گفت، ما برای حل این مشکل، تجارت خود را از راه کراچی پاکستان محدود واز راه چاه‌بهار ایران و راه‌های شمال افغانستان افزایش دادیم که این مساله سبب نگرانی پاکستان شده است.
اما عمرزاخیلوال، مشاور اقتصادی رییس جمهوری و سرپرست وزارت مالیه می‌گوید، درسفر اشرف غنی به پاکستان، مشکلات میان دو کشور صریح مطرح شد و تصمیم‌های مشخصی گرفته شد که اجرایی شدن همه آنها موعد زمانی مشخصی دارند.
او گفت، پاکستان برای اولین بار توافق کرد که کامیونهای افغانستان می‌توانند تا بندر تجاری کراچی، رفت آمد کنند.
قبلا پاکستان کامیونهای افغانستان را فقط تا شهر پیشاور اجازه تردد داده بود اما در مقابل هیج محدودیتی برای تردد کامیونهای پاکستان در افغانستان وجود نداشت.
به گفتۀ زاخیلوال، ازاین پس کالاهای تجاری افغانستان در ظرف یک هفته می‌تواند از کابل به بندر تجاری کراچی و بالعکس، منتقل شود. به گفته او قبلا این روند حدود یکماه طول می‌کشید.
اما باید منتظر شد و دید که آیا پاکستان برای انجام این برنامه‌ها آماده است و دراین راستا صادقانه گام خواهد برداشت یا اینکه مانند ۱۳ سال گذشته تجاران افغانستان همچنان در واردات و صادرات با چالش‌های جدی مواجه خواهند بود.
داکتر اشرف غنی پیش از سفر به پاکستان، سفری به چین نیز داشته و در زمینه مسایل تجارتی با این کشور توافقنامۀ را امضا کرده است.