حالا دیگر وقتی حرفِ شناس‌نامۀ الکترونیکی به میان می‌آید، ناخودآگاه انبوهی از خاطراتِ تلخ و خواب‌های شیرین به ذهن‌مان هجوم می‌آورد. جنجال‌های پُرحاشیۀ ذکر هویت‌های قومی در دنیای مجازی و حقیقی، هنوز در خاطر همه‌گان است. این‌که به هویت قومیِ افراد در شناس‌نامه‌های الکترونیکی اشاره شود یا نه ـ علی‌رغم همۀ استدلالات و جبهه‌گیری‌های له و علیه و به درازا کشیدن این جنجال‌ها ـ نشان‌دهنده اهمیتِ مفرطِ نسل جدیدِ شناس‌نامه‌های شهروندی است. به بیان دیگر، می‌توان گفت که اگر از بحث و گفت‌وگوی همه‌گانی در جامعه ـ اعم از مردم و سیاسیون، جدا از رای و منطق جهت‌گیری‌شان ـ یک نتیجۀ عمومی گرفته شود، قطعاً این خواهد بود که این مسأله برای همه‌گان از اهمیتِ بالایی برخوردار است و نمی‌شود به‌آسانی از کنار آن گذشت.
سرانجام پس از تصویب قانون جنجالیِ ثبت احوال نفوس، هرچند تا جایی مردم و مسوولین از کشمکش‌ها و بحث‌های انتزاعی آن فارغ شدند، اما تعلل حکومت برای شروع این پروسه، همچنان توجهات و نارضایتی‌هایی را به همراه داشته است. حالا هم که به نظر می‌رسد همه منتظر تصمیم شورای امنیت ملی و شاید هم فراغت رییس‌جمهور غنی برای افتتاح این روند هستند.
با این ‌وجود، درست زمانی که به نظر می‌رسد دیگر حرف و تبصره‌یی دربارۀ شکل و محتوای این شناس‌نامه‌های برقی نمانده و فقط باید منتظر اشاره‌یی از سوی رییس‌جمهور بود، با کمی دقت در نمونه‌های این شناس‌نامه دیده می‌شود که به لحاظ شکلی و صوری چندان هم خالی از سوال و مشکل نیستند. در نسخه‌های آزمایشیِ این شناس‌نامه‌ها دیده می‌شود که در کنار سایر علایم و تصاویر، تصویر چند شتر بیش از هر چیزِ دیگر جلب توجه و خودنمایی می‌کند.
به کار بردن نشانِ شتر در شناس‌نامۀ هویت یک ملت به لحاظ نشانه‌شناسی و به دور از هرگونه ارزش‌داوری، اگر جای نکوهش نداشته باشد، لااقل محلِ پرسش و کاوش دارد. به نظر می‌رسد که جدال‌های مجلس نماینده‌گان، بیشتر بر سر محتوای این شناس‌نامه بوده و از نظر شکلی هیچ توافقی بر سرِ آن صورت نگرفته است.
از سوی دیگر، با توجه به ترکیب رنگ و نحوۀ چینش المان‌های مختلف در نسخۀ امتحانی آن، به نظر می‌رسد که کار تخصصی و حرفه‌ییِ خاصی بر روی شکل و قالبِ آن صورت نگرفته است که جای بسی تأسف است. در حالی که با درنظر داشت اهمیت این سند هویت، می‌بایست تیمی از متخصصان زیبایی‌شناسیِ صاحب ذوق و سلیقه در کنار تیم فنی بر روی شکل صوریِ آن به صورت حرفه‌یی کار می‌کردند. چه این‌که این سند از نظر ارزشی، مهم‌ترین و ارزنده‌ترین سندی‌ست که قرار است در دست هر شهروند این کشور قرار گیرد و نه تنها در عرصۀ داخلی، بلکه در عرصۀ جهانی هم نمایان‌گر هویتِ هر فرد این سرزمین باشد.
به هر حال، صرف نظر از سایر نواقصِ فنی در قالب ظاهریِ شناس‌نامه‌های الکترونیکی و گذشته از محتوای آن که موضوع کشمکش‌های دیروزی بود، به نظر می‌رسد این سند از نظر نشانه‌شناختی هم با مشکلاتِ جدی و عدیده‌یی روبه‌رو است. در سندی که قرار است بیان‌گر هویت شهروندان این سرزمین باشد، به‌کار گیری نشانه‌های ملی باید با وسواس و دقتِ فراوان همراه باشد. این نشانه‌ها باید چنان قابل فهم و توجیه‌پذیر باشند که ذهنِ هر کسی با دیدنِ آن‌ها به سمتی که در نظر طراحِ آن بوده، متبادر شود. به این ترتیب، این نشانه‌ها هم باید ساده و قابل فهم باشند و هم با توجه به افتخارات تاریخی مردمان آن سرزمین، توجیه‌پذیر؛ تا جایی که به نوعی با دیدن آن، به هر شهروند احساس تعلقِ خاطر و غرور ملی القا شود.
با این اوصاف، به نظر می‌رسد که به‌کارگیری نشان شتر در شناس‌نامۀ تابعیت مردم افغانستان، نه از آن صراحت و عینیتِ لازم برخوردار است و نه هم چندان قابل توجیه است. عده‌یی استفاده از این نماد را به موقعیت تاریخی و ژئوپلتیکی کشور نسبت می‌دهند و تأکید می‌کنند که «کاروان شتر» در این‌جا احتمالاً دالّ بر «راه ابریشم» است که با درنظرداشت موقعیت جغرافیاییِ این سرزمین از گذشته‌های دور، افغانستان حلقۀ وصل شرقِ دور و غرب بوده است. به این ترتیب، برخی مدعی‌اند که این نشان به‌خوبی بیان‌گر جایگاه برجسته و منحصربه فردِ این سرزمین در طول تاریخ می‌باشد.
با این حال، اما به نظر می‌رسد که از نظر نشانه‌شناسی مدلول «راه ابریشم» با دال «کاروان شتر»، علی‌رغم فلسفه‌بافی‌ها و توجیه‌گری‌های طویل، چندان مرتبط و توجیه‌پذیر نیست؛ «کاروان شتر» هیچ ربط وثیقی با «جادۀ ابریشم» ندارد و اگر داشته باشد هم، این رابطه یک رابطۀ «معلوم» نیست. از سوی دیگر، نشان شتر می‌تواند تداعی‌گر بسا تصاویر و برداشت‌های متنوع و متکثر در ذهن مخاطبان باشد؛ زیرا این نشان علاوه بر دلالت بر «راه ابریشم»، بر مدلولات بی‌شمارِ دیگری هم قابل تعمیم است که این مسأله خود می‌تواند نقطه‌ضعفِ بزرگِ دیگری در به‌کارگیری این نشان باشد.
به علاوه در فرهنگ ما و بسیاری از فرهنگ‌های دیگر، «شتر» بیشتر بر زنده‌گی بادیه‌نشینی و صحراگردی دلالت می‌کند. «شتر» در میان حیوانات، از مقاوم‌ترین حیوانات در برابر گرما و سرما و گرسنه‌گی و تشنه‌گی است که به همین جهت هم از آن برای حمل‌ونقل در بیابان‌ها و صحراهای خشک استفاده می‌کنند. شاید بتوان گفت که این حیوان با این اوصاف، نقطۀ مقابل زنده‌گیِ متمدنِ شهری و توسعه‌یافته است. درج نماد شتر بر شناس‌نامه‌های الکترونیکی نه تنها مایۀ فخر و مباهات نمی‌تواند باشد، بلکه مایۀ سرافکنده‌گیِ اهالیِ یک سرزمینِ دارای تمدنِ تاریخی هم تلقی می‌شود.
از سوی دیگر هرچند به‌کارگیری تصویر حیوانات به عنوان نشان ملیِ کشورها ـ مانند تصویر کانگرو در استرالیا ـ امری پذیرفته‌شده و معمول است، اما نباید فراموش کرد که این نشانه‌ها قابلیتِ تقلید و پذیرش از طرف دیگران را ندارد.
در نهایت به عنوان نتیجه‌گیری باید گفت که اولاً از قراین پیداست که علی‌رغم اهمیت بیش از حد این سند، در بخش طراحی اولیۀ قالبِ آن، مسوولان چندان موفق عمل نکرده‌اند و گویا با سهل‌انگاری به این مهم پرداخته‌اند. ثانیاً، در بخش سمبول‌ها هم به نظر می‌رسد که نشانه‌های به کار رفته در این شناس‌نامه و مشخصاً نشان «کاروان شتر» از نظر نشانه‌شناختی، مبهم و شک‌برانگیز است. حکومت موظف است به این ابهام‌ها و تردیدها پاسخ بگوید و دفاعیۀ خود را در به‌کارگیری این سمبول به جامعه ارایه کند و در صورت عدم قناعت مردم، دست به اصلاح نواقصِ صوری و محتواییِ موجود در شناس‌نامه‌های الکترونیکی بزند.