با نزدیک شدن زمان تشکیل اجلاس کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که در چین برگزار خواهد شد، ضرورتِ بحثِ عضویت دایمیِ افغانستان به عنوان یک مسالۀ عمیق در راستای گسترش روابط با کشورهای منطقه توسط دولت افغانستان الزامی می‌نماید.
این‌که آیا مسالۀ عضویت دایمی افغانستان که در حال حاضر عضو ناظر این سازمان به شمار می‌رود، مورد توجه قرار خواهد گرفت، موضوعی‌ست که باید بدان پرداخته شود. اگرچه افغانستان از سال ۲۰۱۲ به عنوان عضو ناظر در این سازمان پذیرفته شده است، اما عضویت دایمی افغانستان در این سازمان در وضعیت کنونی، می‌تواند بر حال و آیندۀ کشور تأثیرگذار باشد.
در سال ۱۹۹۶ پنج کشور روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در شهر شانگهای پیمانی را به منظور تقویت اعتماد نظامی در نواحی مرزیِ خود به امضا رساندند. این پیمان در سال ۲۰۰۱ با پیوستن ازبکستان و سپس مغولستان، به سازمان همکاری شانگهای تغییر نام یافت.
در آغاز تصور این بود که پیمان شانگهای کوششی از جانب چین و روسیه است برای جلوگیری از نفوز سازمان ناتو به شرق؛ اما برجسته‌ شدن تهدید تروریسم و القاعده، جهت‌گیری‌های ضد تروریستی و ضد افراطی‌گری را در این سازمان تقویت بخشید. تشکیل یک مرکز ضد تروریستی در تاشکند، پایتخت ازبکستان و تصویب چندین سند برای مقابله با این پدیده، نتیجۀ تشدید نگرانیِ کشورهای عضو سازمان نسبت به پدیدۀ تروریسم و افراط‌گرایی بوده است‌ـ که این مسأله برداشت اولیه از این سازمان را برعکس ثابت ساخت. هدف این سازمان در کنار مبارزه علیه تهدیدهای مشترکی که اعضای این سازمان را به‌هم پیوند می‌زند، مسالۀ همکاری‌های اقتصادی منطقه‌یی است. سازمان همکاری شانگهای با پذیرش عضویت کشورهای ایران، هند، پاکستان و افغانستان به صورت ناظر، تلاش دارد تا از نقطه‌نظر همکاری‌های منطقه‌یی، توان‌مندی‌ها و ظرفیت‌های این سازمان را به‌طور قابل ملاحظه‌یی افزایش دهد.
و اما ضرورتِ افغانستان به سازمان همکاری شانگهای
افغانستان در سال ۲۰۱۲ بعد از ایران، هند و پاکستان، عضویت این سازمان را به صورت ناظر به‌دست آورد و از آن زمان تا کنون عضو ناظر این سازمان است. افغانستان در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند عمده‌ترین مشکلاتِ منطقه‌ییِ خود را که سال‌هاست با آن مواجه است، مطرح و سپس راه‌حل مناسبِ آن را جست‌وجو نماید. دلایل زیر ضرورت عضویت دایمی افغانستان را جدی‌تر می‌سازد.
نخست این‌که افغانستان به‌تازه‌گی در مسیر توسعه گام برداشته و نیازمند کمک کشورهای دیگر در بخش‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی است؛ از این‌رو همکاری کشورهای منطقه در راستای صلح، رشد اقتصادی و فرهنگی، می‌تواند افغانستان را در جبران عقب‌مانده‌گی‌های به‌جا مانده از جنگ یاری رساند.
دوم این‌که افغانستان در حال حاضر دچار تهدیدهای بسیار جدی در منطقه می‌باشد. گسترش تروریسم و پدید آمدنِ گروه داعش در شرایطی که بحث خروج نیروهای امریکایی در سال ۲۰۱۶ مطرح و همکاری امریکا برای کمک به افغانستان کمتر شده است؛ به‌دست آوردن اعتماد و جلب همکاری اعضای سازمان همکاری شانگهای را حیاتی ساخته است.
سوم این‌که حل مسالۀ صلح در افغانستان در حال حاضر وابسته به همکاری کشورهای همسایه است. از آن‌جایی که پاکستان و ایران به عنوان دو کشور تأثیرگذار از اعضای ناظر؛ و روسیه، چین، تاجکیستان و ازبکستان از اعضای اصلیِ این سازمان می‌باشند، زمینه‌سازی گسترش روابط بین همسایه‌های افغانستان در این سازمان میسر است و کشورهای چین و روسیه می‌توانند با فشار وارد کردن بر پاکستان، زمینۀ گفت‌وگوی صادقانه بین دو کشور (افغانستان و پاکستان) را مساعد سازند.
و اما اهمیتِ ثبات افغانستان برای منطقه
این واقعیت که افغانستان از نقطه‌نظرِ جغرافیایی در مرکز کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای قرار دارد و کشورهای ناظرِ آن را احاطه نموده، کشورهای عضو و ناظر سازمان را به توجه دقیق به این کشور مکلف می‌سازد و هرگونه تهدید در برابر افغانستان را تهدیدی برای منطقه به‌حساب می‌آورد. از این‌رو ثبات و امنیت در افغانستان همان‌قدر که برای این کشور مهم می‌باشد، برای کشورهای بزرگی چون چین و روسیه که از جهاتی با امریکا در حال مبارزه هستند نیز بسیار حیاتی می‌نماید.
مسالۀ دیگری که برای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای مهم خواهد بود، مسالۀ مواد مخدر است. مواد مخدر اگرچه در افغانستان تولید می‌شود، اما بیشترین آسیب را از این ناحیه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای می‌بینند. بنابراین، سرمایه‌گذاری جهت ایجاد ثبات و کاهش تولید مواد مخدر و نابودی پایگاه‌های هراس‌افکنان در افغانستان، برای همۀ کشور های عضو شانگهای مهم و حیاتی می‌باشد.
روسیه و چین دو عضو اصلی شانگهای و از جملۀ ابرقدرت‌ها در عرصۀ بین‌الملل می‌باشند؛ بنابراین بر افغانستان است که اصل توازن را در مناسباتِ خود میان امریکا به عنوان بزرگترین حامیِ ما و چین و روسیه دو ابرقدرتِ دیگر در عرصۀ بین‌المللی حفظ کند.
تلاش دولت افغانستان برای گرفتن عضویت دایمیِ سازمان همکاری شانگهای و گسترش روابط با کشورهای همسایه از طریق این سازمان نه‌تنها یک ضرورتِ جدی برای حال و آیندۀ کشور می‌باشد، بلکه در شرایط بحرانی‌یی که ممکن بعد از خروج نیروهای امریکایی در افغانستان پدید آید، یک امرِ کاملاً حیاتی شمرده می‌شود.