چهار شنبه ۹ ثور ۱۳۹۴

رییس‌جمهور غنی در حالی به هندوستان سفر کرد که پاکستان به عنوان یک متحدِ استراتژیک برای دولتش، هیچ گامی در راستای ایجاد ثبات و صلح در افغانستان برنداشته است.

زمانی که رییس‌جمهور غنی، از ورودِ کمک‌های نظامی هندوستان به افغانستان جلوگیری کرد و در برابر آن، سفرش به پاکستان را تدارک دید، واضح بود که او روزی از این سیاست دل‌سرد می‌شود و بارِ دیگر برای گرم شدنِ رابطه با هند اقدام می‌کند. حالا همان فرصت و زمینه‌ها مساعد شده، اما آقای غنی نمی‌خواهد هندوستان را آن‌قدر اهمیت دهد که پاکستانی‌ها آزرده‌خاطر شوند.
برخلافِ برداشتِ نادرستی که در سطح سیاستِ رسمیِ دولت و در میان برخی از سیاسیون و تحلیل‌گرانِ افغانستان به‌وجود آمده که باید با آن‌چه پاکستان می‌خواهد کنار بیاییم تا به صلح دست یابیم؛ در تجربۀ حکومت‌داریِ هفت‌ماهۀ آقای غنی دریافتیم که این برداشت، برداشتی کاملاً کودکانه است.
به هر رو، حالا سفر آقای غنی به هندوستان آن‌گونه که ما انتظارش را داشتیم، یک سفر بسیار استراتژیک، هدف‌مند و موثر نیست. آقای غنی در حالی به هندوستان سفر کرد که دیگر پاکستانی‌ها به بسیاری از خواست‌های‌شان در افغانستان دست یافته و افغانستان را به حیث عمقِ استراتژیکی که در دوران جنگ سرد و جهاد افغانستان در ذهن‌‎شان مطرح بود، در اختیار دارند. چهره‌های ضد پاکستانی در کابینۀ افغانستان اندک‌اند و جریان مقاومتِ ضد طالبان نیز از کرسی‌های مهم تا حدِ امکان کنار زده شده‌اند.
در چنین حالتی، سفر آقای غنی به هندوستان، آن‌گونه که باید، برای تأمین «توازن» در روابط خارجی میان کشورهای رقیب در منطقه نیست؛ بل سفری ساده و از سرِ ناگزیری‌ها و فشارهایی‌ست که او احساس می‌کند.
آقای غنی در سفرش به هندوستان می‌خواهد از انتقادهای فراوانِ افکار عامه به‌خاطر روابط عمیقش با پاکستان بکاهد و از طرف دیگر، خاطرِ هندی‌ها را «اندکی» راحت بسازد. واقعیتِ امر این است که هندوستان هنوز هم در سیاست اعمالیِ آقای غنی، نسبت به پاکستان در جایگاهی نازل‌تر مطرح است و هیچ تغییری نیز در برابرِ سیاست‌های پاکستان در افغانستان به میان نیامده؛ زیرا اکنون پاکستان به موقعیتی دست یافته است که می‌خواهد پروژۀ بزرگی را در افغانستان تطبیق کند و آقای غنی در برابرِ آن ایستاده نخواهد شد.
البته آقای غنی در دیدارش با مقام‌های هندی این نکته را مطرح کرد که تروریسمِ بین‌المللی افغانستان را هدف گرفته‌ و با خطرناک توصیف کردن سالِ پیش رو، به مقام‌های هندی خاطرنشان کرد که افغانستان یک نیروی ۳۵۲هزار نفریِ شجاع در اختیار دارد که مانع سقوط دولت می‌شود. سخن گفتن تنها از «سقوط نکردن» دولت، نشان از آن دارد که وضعیت امنیتیِ کشور چنان شکنند شده است که حتا آقای غنی بحث سقوط دولت را در هند مطرح می‌کند و هیچ اشاره‌یی به کشوری که این وضعیت را فراهم کرده و راه را به تروریسم بین‌المللی در افغانستان باز کرده است، نمی‌کند.
از طرف دیگر، آقای غنی در این سفر، در دیدار با رییس جمهور و نخست وزیر هندوستان به گونه‌یی ایرادِ سخن نکرده است که بتواند نگاه خاصِ هندی‌ها را به افغانستان معطوف کند و یا پاکستانی‌ها این سفر را پیامدِ همکاری نکردن‌شان با افغانستان در زمینۀ صلح احساس کنند. این در حالی است که شرایط موجود می‌طلبد که از هر راه ممکن بر پاکستان فشار آورده شود تا از برنامه‌های ناامن‌سازی شمالِ افغانستان دست بردارد. ولی اگر ریاست جمهوری با سیاستِ اغماض از کنارِ مداخلاتِ پاکستان در افغانستان بگذرد، به معنای آن خواهد که بود که حفظ منافع پاکستان هنوز هم در سرخطِ سیاست‌های مدیریتِ کلانِ کشوریِ ما قرار دارد و ما ناگزیر به متابعت از سیاست‌های پاکستان در افغانستان هستیم.