شنبه ۲۶ ثور ۱۳۹۴

حالا تنها ما از ناامنی‌های شمال نمی‌نالیم؛ آن‌چه رییس‌جمهور غنی از آن به نامِ «تروریسم بین‌المللی» یاد می‌کند، همسایه‌های شمالی‌‌مان را نیز نگران کرده است. آن‌چه به‌یقین می‌توان گفت این است که ناامنی‌های اخیر در شمال ـ که یک قرائتِ کلان بر ریشه‌های خارجیِ آن تأکید می‌کند و رییس حکومت وحدت ملی هم در رأس این خوانش، هر از چند گاهی از آن یاد می‌کند ـ قصد حضورِ صرف و محدود در مرزهای افغانستان را ندارد. این واقعیتی‌ست که سرانِ کشورهای همسایۀ شمالی افغانستان نیز به‌خوبی بر آن واقف‌اند.
امام‌علی رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان، از جملۀ همین رهبرانِ نگران است که چندی پیش، ضمن ابراز نگرانی از وضعیتِ امنیتی در مرزِ این کشور با افغانستان، خواستار جلب نیروهای ذخیره برای تقویتِ مراقبت از مرزهای جنوبی تاجیکستان در صورتِ ضرورت شد. او در نشستی که با اعضای شورای امنیت ملی و مقام‌های امنیتی و پولیس تاجیکستان داشت، با انگشت گذاشتن بر مسالۀ تأمین امنیتِ مرزها، مبارزه با تروریسم، افراط‌گرایی و قاچاق مواد مخدر، به صـدور این فرمان مبادرت ورزید.
این در حالی است که در این اواخر علاوه بر تهدیدهای پیشین از جمله طالبان، حزب اسلامی، قاچاق‌بران مواد مخدر و…، تروریسمِ جدید دست‌کم در دو قالبِ «تروریسم بین‌المللی» و «داعش» ظهور کرده است. منظور از تروریسم بین‌المللی، همان دسته‌های هراس‌افکنی است که به تصریح مسوولان و کارشناسانِ امنیتی می‌کوشند تا با ناامن‌سازی شمال کشور، راه را برای تکثیر بذرِ ترور و ناامنی در کشورهای همسایه فراهم کنند که در این دسته گروه‌های هراس‌افکنی چون چیچنی‌ها، مسلمانان اویغور چینی، تحریک اسلامی ازبکستان، جماعت انصارالله تاجیکستان و … را می‌توان گنجاند. از آن سوی دیگر، حضور و نفوذ داعش در افغانستان نیز حالا به عنوان یک تهدیدِ امنیتی مسجّل شده است و به این ترتیب، تروریسم در جغرافیای ترورپرور افغانستان، رگ و ریشۀ ضخیمِ دیگری یافته است.
اقدام تازۀ دولت تاجیکستان نشان‌دهندۀ این است که وضعیت در افغانستان برخلاف القائات و تصویرهای انحرافی‌یی که ارایه می‌شود، هرگز مطلوب و بر وفقِ مراد نیست و تروریسم نوظهورِ داعش در افغانستان نه‌تنها خطری بالفعل برای کشور است، بلکه قدرت و جدیتِ این خطر به اندازه‌یی‌ست که در آینده امنیتِ جمهوری‌های آسیای مرکزی را هم تهدید می‌کند. نگرانی تاجیکستان به تبعِ نگرانی‌های مکررِ مقام‌های ارشدِ روسیه مطرح می‌شود که رشد روزافزونِ داعش و سایر گروه‌های هراس‌افکن در افغانستان را خطری جدی برای امنیت و ثباتِ منطقه می‌دانند و بارها نسبت به این امر، ابراز نگرانی کرده‌اند.
همچنین اکنون که حضور داعش در افغانستان محرز شده و اخیراً حمله‌های خونین و مرگبارِ منسوب به این گروه در بخش‌هایی از کشور نیز به اجرا درآمده، پیش‌بینی‌های اولیۀ شماری از مقام‌های سابقِ حکومت افغانستان و نیز ناظران و تحلیل‌گران مسایل منطقه، جدیت می‌یابد که بر بنیاد آن، ظاهراً برنامه‌یی در دستِ اجراست تا این‌بار داعش را از مسیر افغانستان به کشورهای آسیای مرکزی هدایت کنند و در نهایت، یکی از اهداف اصلیِ ایجاد این گروه، یعنی به چالش کشیدن امنیت و ثبات چین، روسیه و سراسر منطقه، به مرحلۀ اجرا گذاشته شود.
ناامنی‌های اخیر در شمال کشور از جمله در بدخشان و کندز و حرکت‌های ممتدِ پس از آن در سایر ولایات شمالی و شرقی کشور به‌خوبی نشان داد که وضعیت در مناطق شمالیِ کشور تا چه حد شکننده و وخیم است. این وضعیتِ شکننده نه تنها پیامدهای نامساعد درونی و در سطح ملی دارد، که بدون شک می‌تواند پیامدهای بسا سنگین‌تر و پُرهزینه‌تری برای همسایه‌های شمالیِ ما داشته باشد.
از سوی دیگر، ناتوانی افغانستان در مهارِ این تهدیدها می‌تواند عرصه را بر روابط میانِ ما و کشورهای نگرانِ همسایه تنگ‌تر کند و در نتیجه، افغانستان به جزیرۀ جذامی‌ها مبدل شود که این هرگز به نفعِ کشورمان نخواهد بود. از همین‌روست که به‌تأکید گفته می‌شود: برای پیش‌گیری از هزینه‌های سنگینِ ملی و منطقه‌ییِ ناامنی‌های اخیر در شمال، حکومت وحدتِ ملی مکلف است به گونۀ جدی و با عزمی راسخ، ابتکار عمل در جنگ را به‌دست گیرد و بیش از این، مجالِ بدنامی و بربادیِ کشور را به دستِ مشتی اجیرِ بیگانه ندهد.