یک شنبه ۲۷ ثور ۱۳۹۴

هارون مجیدی
وزارت اطلاعات و فرهنگ و شماری از ناشران خصوصی روز گذشته از هفتۀ کتاب با برگزاری نمایشگاهی در کابل تجلیل کردند.
در تقویم رسمی کشور، هفتۀ اخیر ماه ثور زیر نام هفتۀ کتاب و کتاب‌خوانی درج شده است.
در برنامه‌یی‌که به همین مناسبت در مرکز تجارتی بابرشاه برگزار شده بود، در آن شماری از چهره‌های دولتی، ناشران و دانشجویان اشتراک کرده بودند.
نجیب منلی مشاور رسانه‌یی شورای امنیت ملی پیام محمد اشرف غنی رییس جمهوری کشور را به خوانش گرفت که در آن آمده بود: کتاب در فرهنگ ما جایگاه ویژه دارد و به آن به دیدۀ قدر نگریسته می‌شود؛ تاریخ نشان می‌دهد که پشرفت تمدن‌ها با پیشرفت فرهنگ میسر است که در پیشرفت فرهنگ نشر و پخش کتاب نقش اساسی داشته است.
آقای غنی در ادامۀ پیام خود ایجاد سهولت برای نویسنده‌گان، ناشران و خواننده‌گان کتاب را از مسوولیت‌های مهم فرهنگی دولت گفته افزوده بود: از خانواده‌ها می‌خواهم که برای ایجاد فردای بهتر برای فرزندان‌شان در خانه‌های خود به کتاب جایگاه بدهند و آنان را به مطالعه بیشتر ترغیب کنند.
در پیامی‌که از آدرس عبدالباری جهانی وزیر اطلاعات و فرهنگ در این برنامه خوانده شد، آمده بود: به باور من فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی در کشور نهادینه نشده که این کار مستلزم تلاش‌های زیاد می‌باشد.
وزیر اطلاعات و فرهنگ در ادامۀ پیام خود گفته بود که هرگونه تلاش بدون علاقه‌مندی جوانان به کتاب ثمربخش نخواهد بود و خطاب به جوانان می‌گویم که کتاب کلید خزانۀ علوم و فنون است.
احمدضیا مسعود نمایندۀ فوق‌العادۀ رییس جمهور در امور اصلاحات و حکومت‌داری خوب و یکی دیگر از سخنرانان این برنامه گفت: «کتاب نقش بسیار بزرگی برای ذهنیت‌سازی و پیشرفت و ترقی کشورها داشته است و کتاب خواندن یک مسوولیت ملی برای جوانان کشور است.»
بیچاره شده‌ایم!
از هفتۀ کتاب و کتاب‌خوانی در حالی گرامی‌داشت می‌شود که شماری از ناشران و نویسنده‌گان با انتقاد از دولت می‌گویند، هیچ‌گونه توجهی به ناشران افغانستانی نمی‌شود.
شمس‌الحق آریان‌فر رییس عمومی روزنامه‌های دولتی که خود از نویسنده‌گان و پژوهش‌گران نام‌دار افغانستان است، به روزنامۀ ماندگار گفت: در طول چهار سال گذشته ناشر و نشر کتاب رشد آن چنانی نداشته و در داخل افغانستان بازار تولید کتاب تا هنوز نداریم.
آقای آریان‌فر به این باور است که این مسأله سبب رشد فرهنگ در کشور نشده است. او می‌گوید: اگر ناشران نیرومند در کشور داشته باشیم، آنان نویسنده را کمک می‌کنند و با بستن قرار دادها سبب تولید کتاب‌های خوب در کشور می‌گردند.
این پژوهش‌گر با بیان این‌که ناشران افغانستانی از طرف دولت باید حمایت شوند، خاطر نشان می‌کند: «دولت سالانه چندین میلیون دالر را کتاب چاپ می‌کند که در همین تازه‌گی‌ها هم شاید بیست تا سی میلیون دالر کتاب‌های وزارت معارف چاپ می‌شود و سیستم را قسمی ساخته اند که همه قراردادها توسط شرکت‌های خارجی گرفته می‌شود و حتا پیش از آن که قرار داد بسته شود کتاب‌ها به پاکستان انتقال داده می‌شود و شاید پنج میلیون از پول‌ها کتاب چاپ می‌شود و پول‌های باقی‌مانده همه حیف و میل می‌شود.»
آقای آریان‌فر می‌افزاید: اگر این قراردادها به ناشران افغانستان داده شود و چندین ناشر یک‌جا شده و بیست میلیون دالر را کتاب چاپ کنند، ناشران افغانستان سر پای خود می‌ایستند و ما ناشران نیرومند پیدا می‌کنیم و ناشران داخلی به مراتب ارزان‌تر از خارجی این کتاب‌ها را چاپ خواهند کرد.
آقای آریان‌فر باور دارد که اگر ما چاپ و نشر کتاب را در کشور رشد دهیم، گویا صلح، معرفت و اقتصاد بهتر را به جامعه آورده ایم.
او از دولت می‌خواهد تا نشر کتاب‌های معارف افغانستان را به ناشران داخلی بسپارند.
در این حال، وسیم امیری مدیر انتشارات امیری می‌گوید: مشکلات ناشران از حد و اندازۀ گفتن بیشتر است و به این مشکلات هیچ توجهی صورت نگرفته است.
آقای امیری با اشاره به برگزاری سومین نمایشگاه کتاب می‌افزاید: «در تمامی دنیا مروج است که نهادهای مربوط در چنین روزهایی به ناشران سهولت می‌دهد و تمام مصارف نمایشگاه‌ها را به دوش می‌داشته باشد و کتاب‌ها با تخفیف ویژه به شهروندان عرضه می‌گردد که این کار در افغانستان صورت نگرفته است.»
این ناشر می‌گوید که وزارت اطلاعات و فرهنگ هیچ بودجه‌یی برای نشر کتاب ندارد و کتاب‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ، معارف، تحصیلات همه بیرون از افغانستان و توسط ناشران بیرونی به نشر می‌رسند.
مدیر انتشارات امیری می‌گوید: «دولت افغانستان هیچ‌گونه احترام به کتاب و ناشر ندارند، وزیر اطلاعات و فرهنگ امروز باید در این نمایشگاه می‌آمد و با ناشران می‌دید و از مشکلات آنان خبر می‌شد و نیامدن آن‌ها نشان‌گر این است که به فرهنگ افغانستان علاقه ندارند.»
آقای امیری که دل پُر دردی از دولت داشت در ادامۀ سخنانش گفت: «خدا مهربان است که تا چند روز دیگر دولت وحدت ملی ما را تبعید کند و ما دامن نشر را رها کنیم! ولو اگر پاکستان به ما پناه بدهد، ما از افغانستان می‌رویم که بسیار سیر آمده ایم و بیچاره شده ایم.»
ذکیه میرزایی مدیر انتشارات تاک که کتاب‌های نشر شدۀ این بنگاه را به نمایش گذاشته بود، می‌گوید: سامانۀ منظمی در درون دولت برای حل مشکلات ناشران افغانستان وجود ندارد و ناشران بر بنیاد شناخت‌هایی که در درون دولت دارند به حل مشکلات خود می‌پردازند.
بانو میرزایی از وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌خواهد آزادی‌هایی‌که برای نشر کتاب در قوانین افغانستان وجود دارد را بگذارند تا عملی شود و هیچ کسی خلاف مواد قانون کاری نکند.
هم‌چنان، کتال نژند، مدیر انتشارات خیام می‌گوید: ناشران افغانستان جایی برای عرضه و فروش کتاب ندارند و دولت افغانستان به جای این که دست ناشران داخلی را بگیرد با پرداخت پول‌های هنگفت قرار چاپ کتاب‌های معارف و نهادهای دیگر را به بیرونی‌ها می‌سپارد.
آقای نژند می‌گوید: با وجود آن که ناشران داخلی نوپا اند اما توانایی عرضۀ چاپ و نشر بهترین کتاب‌ها را دارند.
آقای نژند با اشاره به اقدامات اخیر وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید: «ما سانسور کتاب را نمی‌پذیریم و هر گاه ناشری و یا کسی موردی را خلاف منافع ملی افغانستان به نشر برساند، با استفاده از مراجع قانونی باید با آن برخورد کند، قراری که ما خبر داریم این وزارت می‌خواهد با ساختن کمیسیونی کارهای ناشران را زیر نظر داشته باشد که ما هرگز آن را نمی‌پذیریم»
وزارت اطلاعات و فرهنگ پیش از این در اقدامی از فرستادن چندین عنوان کتاب به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران جلوگیری کرد که با واکنش‌های زیادی در جامعۀ رسانه‌یی و نویسنده‌گان افغانستان روبرو شد.
این نمایشگاه تا یک هفتۀ دیگر در کابل ادامه خواهد داشت.