بخش سـی‌ودوم

در ولایت همجوار بدخشان، یعنی تخار، نیروهای عظیمی از سربازان و ملیشه‌های حکومتی تجمع نموده بودند. بنابران، رهبری نظامی مجاهدین، استراتژی قطع راه‌های اکمالاتی و مراکز تقویتی حکومت را به‌کار برده، بر ولسوالی‌های ولایت کندز حمله بردند.
ولسوالی دشت ارچی ولایت کندز، طی عملیات هماهنگِ مجاهدینِ تخار و کندز، به تاریخ ۸ اپریل به‌دست آن‌ها افتاد. در جریان این عملیات صدتن از افراد رژیم مستقر در این ولسوالی، با اسلحه دست‌داشتهشان به اسارت مجاهدین درآمدند و هم‌چنان مجاهدین یک حمله تعرضی رژیم در علاقه‌داری علی آباد، ولسوالی چهار دره ولایت کندز را عقب زده‌اند. (۸۵)
یک‌ماه بعد از عملیات موفقانه ولایت کندز، مطابق پلان مرتبه، حملات سراسری مجاهدین علیه مواضع حکومت کابل، حملات بر ولسوالی خواجه‌غار، ینگی قلعه و رستاق ولایت تخار در نزدیکی سرحد روسیه آغاز گردید.
«پیغام رادیویی منابع خبری احمدشاه مسعود به میدیا، حاکی از آن است که مجاهدین شورای نظار، مطابق پلان آغاز عملیات سراسری با حمله بر فرقه ۵۵ که امنیت ولسوالی خواجه غار را به عهده دارد، از دو روز قبل وارد عمل شده‌اند. این عملیات با حملات هماهنگ و وسیع بر ولسوالی‌های ینگی قلعه و رستاق از ولسوالی‌های همجوار خواجه غار که رژیم کابل آن‌جا را مرکز ولایت تخار اعلام کرده است، همزمان آغاز گردیده و تا کنون با تصرف غند ۵۴۳ فرقه مذکور دنبال شده است. هم‌چنان مجاهدین سعی دارند تا سرک کندز – بغلان را که حیثیت یگانه راه اکمالاتی رژیم را دارد، مسدود نمایند.» (۸۶)
روز بعد، میدیا از سقوط خواجه غار خبری را به نشر رسانید: «مرکز فرقه ۵۵ ولسوالی خواجه غار، صبح امروز، ۱۵ می ۱۹۹۱، فتح و این ولسوالی کاملاً به‌دست مجاهدین افتاده است. در این قرارگاه علاوه بر قوای مسلح، حدود پنج‌هزار ملیشه مجهز قرار داشت که به اسارت مجاهدین درآمده؛ اما از رقم تلفات دو جانب گزارش داده نشده است. این فرقه که به دنبال اعلان خواجه غار به حیث مرکز ولایت تخار تشکیل گردید، یکی از مجهزترین فرقه‌های حکومت در شمال بود که بر کناره‌های دریای کوکچه و ولسوالی‌های اطراف حاکمیت داشت.» (۸۷)
دیری نگذشت که مقامات نظامی حکومت کابل، راجع به خواجه غار لب به سخن گشوده و از تدارک حمله برای بازپس‌گیریِ شهر خواجه غارِ ولایت تخار حرف زدند. «جنرال نبی عظیمی، معاون وزارت دفاع و یکی از بلندپایه‌گان ارتش افغانستان، در مصاحبه‌یی گفت که به زودی شهر خواجه غار از تسلط عناصر ضد انقلاب خارج می‌شود. اما منابع خبری مجاهدین گزارش می‌دهند که کاروان بزرگ زرهی نیروی حکومتی با همکاری هلیکوپترها، شهر کندز را به قصد خواجه غار ترک نموده است. احمدشاه مسعود، فرمانده مشهور مجاهدین، در گزارش مخابروی که امروز به پشاور رسید، ذکر کرده که نیروهای وی با همکاری مجاهدین سایر گروه‌ها قادر شدند که این کاروان بزرگ حکومت را در اطراف شهر دشت ارچی ولایت کندز در شرق تخار متوقف و در محاصره بکشند. در پیام احمدشاه مسعود ذکر گردیده که مجاهدینش توانسته‌اند شاهراه کابل – سالنگ را در نواحی پل متک و جبل السراج، در هفتاد کیلومتری شمال کابل نیز قطع کنند و هم‌چنان موفق گردیده‌اند بر کاروان نظامی‌یی که در امتداد این شاهراه در حرکت بود، ضربات وارد کنند که در نتیجه، حدود ۳۰ تانک و نفربر زرهی را از بین برده و عده‌یی از سربازان حکومتی را کشته‌اند. فرستادن نیرو از جانب حکومت کابل به ولایت تخار، یک عمل غیرقابل پیش‌بینی است.»
مجاهدین در تدارک حمله بر شهرهای قندهار گردیز و جلال‌آباد هستند. فرستادن قوا به طرف شمال، تلاشی عاقلانه نیست. هرچند نیروهای حکومتی در ماه گذشته قادر به تصرف مراکز مجاهدین در ولایت لوگر شدند که برای حکومت کابل موفقیت بزرگی بود؛ اما لشکرکشی به طرف تخار و جنگیدن با نیروهای مسعود که در این جنگ از حمایت مجاهدین محلی گروه‌های اتحاد اسلامی، حرکت انقلاب اسلامی، محاذ ملی و حزب اسلامی خالص برخوردار بود و در طول سال‌های گذشته ده‌بار پوز ارتش سرخ را به خاک مالید، یک جنون نظامی محسوب می‌شود. اگر حکومت کابل نتواند کاری را از پیش ببرد، مجاهدین نه تنها در شمال، بلکه در سایر نقاط افغانستان نیز به مراکز و پایگاه‌های حکومتی خواهند تاخت و اگر حکومت موفق به بازپس‌گیری شهر خواجه غار شود، معلوم نیست که در استراتژی جنگی مجاهدین چه تغییری خواهد آمد و آیا شهرهایی مانند خوست و چند شهر دیگر در شمال که تازه به‌دست شان افتاده، در کنترول آن‌ها باقی خواهد ماند؟ (۸۸)
با شدت گرفتن زدوخوردها در خواجه غار، آتش جنگ در سراسر شمال کشور شعله‌ورتر شد و بسا از ولسوالی‌ها به‌دست مجاهدین افتاد و چند شهرک به شمول خواجه غار و زیباک و اشکاشم، گاهی به‌دست مجاهدین و گاهی در اختیار نیروهای حکومتی قرار گرفت. «علاوه بر این‌که جنگ در ولایات تخار و کندز جریان دارد، نیروهای حکومتی قطار بزرگ زرهی را برای بازپس‌گیری ولسوالی خواجه غار ولایت تخار که چندی قبل به‌دست نیروهای احمدشاه مسعود سقوط کرد، به آن ولایت فرستاده و شاهراه سالنگ از ۱۱ جوزا به این‌سو مسدود است. از سایر ولایات شمال نیز گزارش‌هایی مبنی بر جنگ‌های شدید مواصلت می‌ورزد. دست‌کم دو تنظیم جمعیت اسلامی و حرکت انقلاب اسلامی گزارش می‌دهند که هفتۀ قبل نیروهای‌شان، کاروان زرهی حکومت کابل را در منطقه تنگی اورنگ ولسوالی سرپل ولایت جوزجان، مورد حمله قرار داده که ۱۷ موتر و نفربر زرهی از بین رفته و کاروان مجبور به عقب‌نشینی گردیده است. این منابع می‌افزایند که پوسته‌های لین گاز مربوط علاقه‌داری مردیان، ارنجی، قریه لغمانی، خواجه ارچق را مجاهدین تصرف نموده‌اند که به‌طور مجموع حدود هفتاد سرباز حکومتی و اضافه از سه‌صدتن ملیشه به اسارت درآمده‌اند. بنا بر گزارش‌های دیگر، در اثر عملیات وسیعِ مجاهدین بالای مرکز ولایت فاریاب و ولسوالی‌های مربوط آن، مجاهدین هشتاد تن از نیروهای حکومتی را کشته‌اند. قوماندان حفیط‌الله در یک پیغام که امروز به پشاور فرستاده، ذکر نموده که در اثر عملیات مجاهدین از چهار سمت شهر میمنه، مستوفیت، مدیریت خدمات، مدیریت مخابرات، مقام ولایت، دفتر شئون اسلامی، غند ۳۵ و میدان هوایی این شهر خساره‌مند شده و تا حال دکان‌ها و دفاتر مسدود می‌باشد. در این پیغام ذکر گردیده که ۸ پوستۀ کمربند امنیتی به تصرف مجاهدین درآمده و بیست مجاهد زخمی و کشته شده‌اند.
میدیا یا ریاست خبررسانی حکومت موقت، از قول علم‌خان آمر ولایت بلخ، گزارش می‌دهد که در زدوخوردهایی که هفته گذشته میان مجاهدین منطقه ارغون و ملیشه‌های حکومت رخ داد، چهل ملیشه همراه قوماندان‌شان کشته شده و ۵ دستگاه تانک و نفربر زرهی تخریب گردید و بیست مجاهد نیز جان‌های خود را از دست داده‌اند. میدیا می‌افزاید که در زدوخوردهایی در شاهراه بلخ – جوزجان در منطقه گورتیپه، پانزده ملیشه کشته و چهارده تن دیگر اسیر گردیده و ۵ دستگاه تانک حکومت، از بین رفته است. (۸۹)