چهار شنبه ۲۷ جوزا ۱۳۹۴

هم‌زمان با فرا رسیدن ماه رمضان، قیمت مواد اولیه در پایتخت و شهرهای بزرگ افزایشِ چشم‌گیر می‌یابد. شاید افغانستان تنها کشورِ منطقه باشد که با فرا رسیدن ماه رمضان، قیمت‌ِ اجناس در آن بالا می‌رود.
تا جایی که به یاد داریم، هرساله با نزدیک شدن ماه مبارک رمضان، بهای مواد خوراکی به گونۀ سرسام‌آور افزایش می یابد. همه‌ساله اظهاراتِ گونه‌گونی دربارۀ علتِ بلند رفتنِ بهای مواد خوراکی از سوی مقام‌های حکومتی و فروشنده‌ها می‌شنویم؛ اما حالا بی‌نظمیِ سیاسی در کشور و بلند رفتنِ ارزش دالر در برابر پول افغانی، عمده‌ترین دلیلِ افزایش قیمتِ مواد خوراکی در آستانۀ ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود.
هر رمضان، شهروندانِ کشور با انتقاد از افزایش قیمت مواد خوراکی در بازارها، از حکومت می‌خواهند که برای جلوگیری از این وضعیت دست به کار شود؛ اما امسال دیده می‌شود که حکومتِ جدید در این زمینه همانند سایر عرصه‌ها بی‌برنامه و ناتوان است.
مسلماً فروشنده‌گان و مغازه‌داران در این زمینه تقصیری ندارند؛ زیرا این افزایشِ قیمت از جاهایی فراتر از دست و صلاحیتِ خُرده‌فروشان آب می‌خورد. به این ترتیب که با بلند رفتنِ دالر در برابر افغانی و نیز افزایش نرخ گمرک، آن‌ها نیز اجناسِ خود را گران‌تر می‌خرند و ناگزیر گران‌تر می‌فروشند.
اگرچه هم مسوولان و هم مردم می‌گویند که دلیل افزایش مواد خوراکی در آستانۀ فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، بلند رفتن ارزش دالر در مقابل پول افغانی است، ولی دولت تا کنون هیچ برنامه‌یی برای جلوگیری از سقوط ارزش افغانی در برابر دالر نداشته و تازه اگر هم این مشکل حل شود، نرخ مواد غذایی به‌ساده‌گی در ماه مبارک رمضان کاهش نمی‌یابد.
تجربه ثابت کرده که بلند رفتن بهای مواد خوراکی در ماه مبارک رمضان در افغانستان به یک فرهنگِ سیئه تبدیل شده؛ در حالی که در سایر کشورهای اسلامی در این ماه کنترلِ شدیدی بر نرخ اجناس وجود دارد و حتا دولت‌ها کوشش می‌کنند مواد خوراکی‌ را با قیمتی سبک‌تر از گذشته وارد بازارها کنند.
بدون شک نبود برنامۀ دولتی برای کنترول قیمتِ مواد اولیه در افغانستان و نیز ضعفِ فرهنگ و اخلاقِ اسلامی در کشور سبب شده است که هر ساله در ماه مبارک رمضان قیمت‌ها افزایش یابد.
به هر صورت، فردا روز اولِ ماه مبارکِ رمضان است و دولت اگر اراده کند، با نظارت جدی بر فعالیتِ اقتصادیِ تجارِ مواد خوراکی می‌تواند جلو افزایشِ بی‌رویۀ قیمتِ مواد خوراکی را بگیرد. جدا از بحث نظارت، شایسته است که خود تاجران و واردکننده‌گانِ کلانِ مواد اولیه و خوارکی در ماه مبارک رمضان،‌ از اخلاق و عطوفتِ اسلامی کار بگیرند و علاوه بر پرهیز از گران‌فروشی، استثنائاً در ماه میهمانی خدا خواهانِ بهرۀ کمتری از کالاهای تجاری خود شوند و این‌گونه در این ماه مبارک غریبان را یاری رسانند.
بر همه‌گان مبرهن است که افغانستان به عنوان یک کشور مصرفی، همه‌ساله بخش بزرگی از مواد خوراکیِ مورد نیازِ خود را از کشورهای همسایه به‌خصوص پاکستان وارد می‌کند و نیز سیاست اقتصاد بازار، سیاست رسمی اقتصادیِ کشور قلمداد می‌شود. این دو عامل به خودیِ خود به بی‌نظمیِ قیمت‌ها و تورم می‌انجامد. اما با آن‌هم اسلامی بودن و عمقِ فقر و بی‌چاره‌گی افغانستان، ایجاب می‌کند که دولت و تاجران مواد خوراکی در کشورِ ما هر کدام به نوبۀ خود مراعاتِ مردم را بکنند و به‌ویژه در ماه میهمانی خدا برای کمک به هم‌میهنانِ مومنِ خویش، سیاست‌ها و تمهیداتی را در نظر بگیرند که از تورم جلوگیری شود. به گونۀ مثال دولت می‌تواند در ماه رمضان، نرخ گمرک و مالیاتِ کالاها را کاهش دهد و تاجران نیز می‌توانند سود کمتری برای اجناسِ خود در نظر بگیرند. حتا دولت می‌تواند در ماه رمضان، یارانه‌هایی را بر برخی اقلامِ مهمِ خوراکی وضع کند.
مسلماً ما فرسنگ‌ها با اخلاق و عطوفتِ اسلامی و مدیریتِ اقتصادی فاصله داریم، ماه رمضان بهترین فرصت برای دولت و مردمِ ماست تا این فاصله را پُر سازند و در هر دو عرصه به بازنگری و خلاقیت دست یابند.