علی پارسا/ سه شنبه ۲ سرطان ۱۳۹۴

بدخشان، کندز، بلخ، فاریاب، بغلان و… ولایات شمالی کشور، نام‌هایی‌اند که در ماه‌های اخیر در سرخطِ روزنامه‌ها بیشتر به چشم می‌خورند. شأن نزولِ آن‌ها هم تهدیدات امنیتیِ گسترده‌یی است که با آغاز بهار امسال، در این مناطق آغاز یافته است. گاهی این تهدیدات آن‌قدر زیاد و سهمگین می‌شوند که امانِ نیروهای امنیتی و باشنده‌گان آن را می‌بُرد؛ مثل آن‌چه که در این روزها در کندز به وقوع پیوسته است.
هنوز کمر ولسوالی یمگانِ بدخشان که تازه از دست شورشیان طالب بیرون شده بود، راست نشد که ولسوالی چهاردرۀ ولایت کندز سقوط ‌کرد. گفته می‌شود که در حملۀ اخیر به کندز، شورشیان سه ولایت شمالیِ کشور به منظور بر هم زدنِ پلان عملیاتِ یمگان بدخشان، به صورتِ گسترده و آنی به کندز شتافتند. آن‌ها هرچند در این حملۀ ناگهانیِ خود توانستند ولسوالی چهاردره را به دست آورند و به سمت شهر کندز پیشروی کنند، اما نتوانستند به هدفِ اولیۀ‌شان یعنی حفظ یمگان نایل آیند و این بود که بار دیگر کنترول این ولسوالی به دستِ نیروهای کشور افتاد.
این پیشروی‌ها و پس زدن‌های متناوب و زودگذر اگر یک پیام در خود داشته باشد، آن پیام این خواهد بود که: «شمال را دریابید»!
ناامنی‌ها و حملات مکررِ مبتنی بر استراتژی «حمله و گریز» در ولایات مختلف شمالیِ کشور به این معناست که حالا دیگر ولایات شمالی کشور سوژۀ اصلی گروه‌های هراس‌افکن و شورشی است. شکی نیست که این مناطق برای تروریسم منطقه‌یی و بین‌المللی از اهمیت بسیاری برخوردار است و توان مانور در شمال افغانستان، به عبارتی به معنای به دست داشتنِ کلید بهشت برای گروه‌های بنیادگرای وابسته به کشورهای آسیای میانه، چین و پاکستان می‌باشد. به این ترتیب اگر به تعبیر رییس‌جمهور غنی، ریشه ناامنی‌های اخیر شمال را در «تروریسم بین‌المللی» بدانیم، بیراه نرفته‌‌ایم. و اگر هم به تعبیر کسانی مانند جنرال عطا و یا علومی، ریشۀ این ناامنی‌ها را در داخلِ کشور و میان بازیگران داخلی جست‌وجو کنیم، بازهم چندان دست خالی نخواهیم ماند.
فرماندهان شمالی و مسوولان بسیاری، بارها و بارها از وجود دست‌هایی از حکومت وحدت ملی و حکومتِ پیشین در ناامن‌سازی شمال خبر داده‌‌اندـ هرچند که تا کنون هیچ کس به این هشدارها توجه آن‌چنانی نکرده است!
عطا محمد نور، والی بلخ وقتی دید سرانِ دولت به این هشدارها و سخنان وقعی نمی‌گذارند، با برداشتن مُهر سکوت از لب، اولاً برای نخستین‌بار پس از تشکیل حکومت وحدت ملی، سران دولت را به بی‌کفایتی متهم کرد و سپس خود رزم‌جامه به تن کرد و وعده سپرد که در برابر تهدیدات امنیتی در شمال، شخصاً وارد عمل می‌شود. به این ترتیب با این اقدام او، انتظار می‌رود که فصل جدیدی از مبارزه با هراس‌افکنی از سوی فرماندهان جهادیِ پیشین آغاز شود.
این در حالی است که ماه‌ها پیش، فرماندهی که بیشتر از جنگ و سرکوبی طالبان و سایر شورشیان سخن می‌زد، جنرال دوستم بود. جنرال دوستم در اوایل تشکیل حکومت وحدت ملی، بارها و بارها بر طبل سرنگونی طالبان کوبید و تأکید کرد که با ۲۰ هزار جنگ‌جو در کنار نیروهای امنیتی کشور به جنگ طالبان می‌رود و تعدادی از ولایات را از حضور این شورشیان پاک‌سازی می‌کند. اما چندی بعد از این سخنان پُرسروصدا، دیگر سخنی از این فرمانده کارکشته در مبارزه با طالبان به گوش نرسید. این سکوت دوستم به خصوص در فضایی که ولایات شمالی کشور در آتش ناامنی و حملات پیاپی شورشیان می‌سوزد، بیش از هر زمانِ دیگری مأیوس‌کننده است. با توجه به اشتیاقی که در آن روزها در چهرۀ دوستم هویدا بود، شکی نیست که این سکوت و خاموشی او، مشیِ خودخواسته و مبتنی بر میل شخصیِ او نیست و چه بسا که بر وی تحمیل شده است.
با وجود این اما، به حاشیه رفتن و یا بردنِ دوستم در این زمان، هرگز به نفع امنیت و ثبات شمالِ کشور نیست. شمال کشور در این روزها بیشتر از هر زمانِ دیگری به نزدیکی فرماندهان برجستۀ شمال نیازمند است. به خصوص گره خوردنِ دوبارۀ عطا محمد نور و دوستم، به عنوان دو فرمانده سلحشور مقاومت در برابر طالبان در شمال کشور، می‌تواند در روند مبارزه با پروژۀ ناامن‌سازی شمال، تحول شگرف و عظیمی بیاورد. این در حالی است که در این روزها خبر چنین اتفاق مبارکی، دورادور به گوش می‌رسد. گفته می‌شود که یک هیأت هشت نفری در این روزها مشغول مذاکره میان هر دو طرف هستند و نتایج به‌دست آمده تا کنون امیدوارکننده به نظر می‌‌رسد.
بر اساس اعلامیه‌یی که دفتر رسانه‌یی معاونیت اولِ ریاست جمهوری به نشر رسانیده، آقای دوستم دو شب پیش، با شماری از بزرگان و متنفذین ولایت شمالی فاریاب در کابل ملاقات کرده است. در این دیدار، شماری از فرماندهان مربوط به حزب جمعیت و جنبش که هفتۀ گذشته با عطا محمد نور نیز دیدار کرده بودند، حضور داشته‌اند که مأموریت اصلی آن‌ها، نزدیک ساختن دو رهبر مطرح شمال افغانستان به یکدیگر بوده است. گفته می‌شود که در این دیدار، جنرال دوستم از توافقات حاصل‌شده میان جمعیت و جنبش در شمال کشور برای دفاع در برابر شورشیان مسلح، ابراز خوش‌بینی کرده است و به این ترتیب، انتظار می‌رود برگ جدیدی از دفتر مبارزه با شورشی‌گری‌های اخیر در شمال کشور باز شود.
شکی نیست که دوستم و عطا، دو مهرۀ کلیـدی در امر مبارزه با هراس‌افکنی در شمال کشور اند. یاری و همکاری این دو می‌تواند اثرات شگرفی بر جبهۀ مبارزه با طالبان داشته باشد و به عنوان راهکار عملی موثری، پروژۀ ناامن‌سازی شمال را با ناکامی مواجه کند. این بدین معناست که حالا همه منتظرند که دوستم هم بارِ دیگر رزم‌جامه به تن کند!