یک شنبه ۱۴ سرطان ۱۳۹۴

احمد عمران

بسیاری‌ها بر این باورند که ریاست‌جمهوری عزم و ارادۀ لازم برای ایجاد تغییرات در نظام انتخاباتی ندارد و به همین دلیل، کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی در هاله‌یی از ابهام باقی مانده است.
معیاد کارِ کمیسیون فعلی، عملاً بدون داشتن رییس و برگزاری حتا یک جلسه سپری شد و لازم است که در این مورد رییس‌جمهوری بار دیگر فرمان صادر کند.
با وجود این‌که مقام‌های ارشد دولتی می‌گویند کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی به‌زودی به کارِ خود آغاز می‌کند، اما واقعاً معلوم نیست که مراد از «زود» چه وقت است.
کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی اگر به‌موقع ایجاد شد، باید فوراً پس از تشکیل دولت وحدت ملی نیز به کارِ خود آغاز می‌کرد تا اصلاحات لازم در نظام انتخاباتی انجام و انتخابات پارلمانی در زمان قانونیِ آن برگزار می‌شد. رییس جمهوری ماه‌ها به چانه‌زنی بر سر نوعیتِ کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی با رییس اجرایی مشغول بود و بعد از آن‌که مقداری توافق در مورد آن به‌دست آمد، در همان نخستین لحظات، با اقدامی کودتایی زمینۀ فروپاشی آن را فراهم کرد. به این معنا که رییس جمهوری لحظاتی پیش از آغاز سفر به امریکا، فردی را به ریاست کمیسیون فرمان داد که به هیچ صورت در موردش توافق صورت نگرفته بود و حتا جزو کسانی نبود که در فهرست‌ها از او نام برده شده بود.
اشرف‌غنی می‌خواست با فرمانِ خود عملاً فردی را در رأس کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی قرار دهد که در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، یکی از افراد مظنون به تقلب و دامن زدن به فضای ملتهب در سطح جامعه بود. آقای غنی با آوردن این شخص در رأس کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی، می‌خواست به دو هدف اصلیِ خود دست پیدا کند: نخست، پوشیده نگه داشتنِ اتفاق‌های زمان انتخابات سال گذشته؛ و دوم، ایجاد اصلاحات ناچیز و غیرموثر در نظام انتخاباتی کشور.
از سوی دیگر، آقای غنی تلاش دارد که کمیسیون‌های انتخاباتی هم‌چنان با مسوولان فعلی به کارِ خود ادامه دهند و اگر تغییراتی در این عرصه وارد می‌شود، سطوح پایینیِ کمیسیون‌ها را احتوا کند. به گفتۀ بسیاری از آگاهان، رییس‌جمهوری به هیچ صورت نمی‌خواهد کمیسیونِ اصلاح نظام انتخاباتی دست به چنان تغییراتِ گسترده‌یی در این نظام بزند که رازهای افشا نشدۀ انتخابات سالِ گذشته برملا شوند.
رییس جمهوری می‌داند که ایجاد کمیسیون غیرجانب‌دار، برداشتن تیشه و فرو کوفتنِ آن به ریشه‌های خود است. از جانب دیگر، حتا اگر در رأس این کمیسیون مهره‌های نزدیک به رییس‌جمهوری قرار داشته باشند، نمی‌توانند نسبت به گذشته با بی‌تفاوتی برخورد کنند و یا اصلاً آن را نادیده بگیرند. ایجاد کمیسیون به معنای بررسی وضعیت انتخابات‌های گذشته است که بتواند مشکلاتِ آن را دریابد. هیچ کمیسیونی حتا کمیسیون فرمایشی نیز نمی‌تواند چشم خود را به روی تقلب‌های انجام شده در انتخابات سال گذشته ببندد و یا از آن تعریف تازه‌یی ارایه کند.
آقای غنی این موضوع را به‌خوبی دریافته است که ایجاد کمیسیون به نفعِ او بوده نمی‌تواند. به همین دلیل، تلاش‌های ارگ حالا عمدتاً معطوف به عدم ایجاد کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی است. آقای غنی می‌خواهد فضایی را به وجود آورد که دولت مجبور شود در موجودیت همین کمیسیون‌ها و نظام انتخاباتی، دست به برگزاری انتخابات پارلمانی بزند.
سخنانی هم که هرازگاهی از زبان مقام‌های نزدیک به رییس جمهوری در مورد قریب‌الوقوع بودن گشایش کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی شنیده می‌شود، بیشتر مصرف داخلی دارد تا بتواند افکار عمومی را تخدیر کند.
حرکت‌هایی را که آقای غنی در جهت تشکیل کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی انجام می‌دهد، بیشتر حرکت‌های بازدارنده و تقابل‌گرایانه است که مانع ایجاد کمیسیون می‌شود. در آخرین مورد گفته می‌شود که رییس جمهوری یک بارِ دیگر فردی را به ریاست کمیسیون نامزد کرده که بازهم از تیم خودش و از افراد مظنون به تقلب‌های گسترده است.
اگر رییس جمهوری از تشکیل کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی هراس ندارد، چرا فردی را در رأس آن نمی‌گمارد که از تیم خودش نباشد؟ آیا در سراسر کشور فردی یافت نمی‌شود که بتوان ریاست کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی را به او سپرد که از افراد نزدیک به آقای غنی نباشد؟
گماشتن افرادی از تیم خود در رأس کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی و مصر بودن بر این موضوع نشان می‌دهد که رییس جمهوری از چیزهایی می‌ترسد و می‌خواهد جلو اتفاق‌هایی را در آینده بگیرد. رییس جمهوری وضعیت فعلی را بر هر گونه اصلاح نظام انتخاباتی ترجیح می‌دهد و می‌خواهد هیچ یک از قوای سه‌گانۀ کشور از مشروعیت و صلاحیت لازمِ قانونی برخوردار نباشد.
رییس جمهوری در پی ایجاد بی‌ثباتی در میان نهادهای دولتی است تا ندانم‌کاری‌های او را توجیه کنند. اصلاح نظام انتخاباتی را آقای غنی به نفعِ خود نمی‌بیند و به همین دلیل همواره تلاش کرده است که به گونه‌هایی از تشکیل آن جلوگیری کند. اصلاح نظام انتخاباتی می‌تواند ضمن این‌که مشکلاتِ گذشته را برملا سازد، دست‌های ارگ را در انجام تقلب‌های دیگر در انتخابات آیندۀ پارلمانی سد شود.
فراموش نباید کرد که آقای غنی در تلاش است عده‌یی از افراد نزدیک به خود را وارد پارلمانِ کشور سازد و این افراد در موجودیت مکانیسم‌های دقیق و حساب شده، بدون شک نخواهند توانست به این آرزوی خود برسند. کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی تا زمانی که رییس جمهوری به اساسی‌ترین اهدافِ خود در این مورد دست پیدا نکند، به کار آغاز نخواهد کرد. او حتا حاضر است بر سرِ کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی، با رییس اجرایی وارد معامله شود و با باج دادن در بخش‌های دیگر، مدیریت کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی را در اختیار بگیرد.