دو شنبه ۱۹ اسد ۱۳۹۴/

محمد شفیق همدم- روزنامه هافینگتون پست
درگیری و تنش بین افغانستان و پاکستان حدود چهار دهه است که جریان دارد. خشونت‌های بین دو طرف پاکستانی و هندی نیز از سال ۱۹۴۷ آغاز شده است و در همین حال جنگ نیابتی هند و پاکستان در افغانستان جریان دارد.
این جنگ نیابتی پس از سقوط رژیم دکتر نجیب‌الله در سال ۱۹۹۲ آغاز شد؛ رژیمی که مورد حمایت شوروی سابق بود. این اتفاق علاوه بر این با شکل گیری دولت تحت حمایت مجاهدین و رژیم طالبان همزمان شد. مقامات افغانستانی و پاکستانی مکرراً درباره این جنگ نیابتی سخن می‌گویند و پاکستان به نقش خود در این جنگ اذعان می‌کند اما هند تنها طرف مقابل را متهم کرده و دخالت خود را منکر می‌شود. در این میان جنگ تحت رهبری امریکا علیه تروریسم به مخفی شدن جنگ نیابتی هند کمک شایانی کرده است. اما اکنون زمان مناسبی برای افغان‌هاست تا این موضوع را عمیقاً بررسی کرده و روابط خود را با هر دو کشور بر اساس منافع مشترک پایه گذارند.
افغان‌ها، متحدان امریکایی‌ آنها و پاکستان هزینه بسیار بالایی برای این جنگ نیابتی پرداخت کرده‌اند اما دولت هند تمایلی ندارد تا به مسوولیت خود اعتراف کند. طی یک دهه گذشته هر تلاشی در گفت‌وگوهای صلح با طالبان از سوی پاکستان با ارائه یک شرط مسدود شده است. این شرطی که طرف پاکستانی در اعمال آن تلاش می‌کند قطع رابطه با هند است. این در حالی است که رابطه و دوستی با هندوستان برای افغانستان بسیار پراهمیت است. هزینه آن جان هزاران افغان بی گناه و میلیارد دالر خسارت است. هند صدها دستیار و متخصص در پروژه‌های بازسازی افغانستان مستقر کرده است؛ اقدامی که بسیار مورد احترام و تشکر قرار می‌گیرد. اما پاکستان در عوض صدها عامل انتحاری و تروریست به افغانستان می‌فرستد، افرادی که از سوی سران پاکستانی «شبه نظامیان خوب» لقب می‌گیرند. قطعاً با توجه به اقدامات پاکستان توقعات کاملاً متفاوت است اما هند هنوز به اندازه کافی همکاری نمی‌کند.
در کنار جنگ نیابتی، پاکستان مکرراً به افغانستان حمله کرده و مناطق استراتژیک در نواحی «خط دیورند» را اشغال می‌کند و ده‌ها تن از افغان‌ها را با گلوله‌باران در مناطق مرزی می‌کشد. هند هرگز به این تجاوز پاکستان پاسخ قاطعانه‌یی نداده است. رهبران هند این حقیقت را نادیده گرفته‌اند و به تجاوزهای سیاسی و نظامی پاکستان به افغانستان واکنشی نشان نمی‌دهند. در مقابل خواسته پاکستان برای قطع رابطه با هند، دولت افغانستان با استقبال از مشاوران هندی در سراسر افغانستان دسترسی و قدرت نفوذ بی سابقه‌یی به دهلی داده است. شرکت‌های هندی هم قراردادهای مهمی در امور معدنی با دولت افغانستان منعقد کرده‌اند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ طی سخت‌ترین دوران کشور افغانستان، زمانی که آنها از گلوله‌باران مرزها از سوی پاکستان رنج می‌بردند حامد کرزی، رییس جمهور وقت افغانستان به هند سفر کرد و خواستار اقدامات حمایتگرانه آن دولت شد اما دولت هند حتی به این درخواست پاسخ نداد و کرزی دست خالی به کابل بازگشت.
افغان‌ها به روابط تاریخی خود با هند افتخار می‌کنند و تمایل دارند تا این رابطه را تعمیق و تقویت بخشند. اما یک رابطه دوستانه بین هند و افغانستان برای پاکستان قابل تحمل نیست و هند به طور قطع این مساله را در نظر می‌گیرد. این مسأله دیگر یک راز نیست که افغانستان و پاکستان درگیر یک جنگ هستند. برای طرف افغانستانی بهتر است که روابط خود با هند را به حالت تعلیق در آورد اما هند به عنوان یک متحد باید در روند صلح با افغانستان همکاری کند. اگر نیاز بود هند نباید افغانستان را در این جنگ تنها بگذارد. این جنگ از سوی اشرف غنی، رییس جمهور فعلی افغانستان «جنگ اعلام نشده» لقب گرفته است.
رابطه طولانی مدت و دوستی صادقانه افغان‌ها نباید مورد سوء استفاده قرار بگیرد. این اصلاً خوب نیست که افغانستان زمین جنگ دو قدرت خطرناک اتمی منطقه باقی بماند. هند حتی موضع روشنی در حمایت از افغانستان و نیروهای امنیتی آن اتخاذ نمی‌کند. مردم افغانستان لایق حمایت وفادارانه‌تر هندوستان هستند. روابط با هند باید باز تعریف شود و هند نباید در روند صلح مداخله کند. اگر رهبری افغانستان به اندازه کافی مستقل و قوی نیست که بتواند مسوولیت این دو کشور را به آنها بفهماند، ملت افغانستان این حق را دارند تا از طریق شورای امنیت و سازمان ملل برای پایان دادن به سال‌ها جنگ نیابتی، مسئولیت‌شان را به آنها یادآوری کنند.