افغانستان، ایران و کمیشنری عالی سازمان ملل متحد برای پناهنده‎گان نشستی را به منظور برنامه‌ریزی برگشت داوطلبانه مهاجران افغان از ایران برگزار کردند. فراهم شدن آموزش و بیمه برای مهاجران در ایران نیز بخشی از گفت‌وگوها است.
این نشست در کابل دو روز دوام می‌کند. افغانستان حدود دو و نیم میلیون مهاجر در ایران دارد. بیش از ۸۰۰ هزار تن از این مهاجران کارت مهاجرت دارند و ۵۰۰ هزار تن دیگر دارای پاسپورت و اقامت هستند، ولی بقیه بدون مدرک در آن کشور زندگی می‌کنند.
حکومت وحدت ملی بازگشت داوطلبانه مهاجران از کشورهای ایران و پاکستان را در اولویت خود قرار داده و تلاش دارد تا زمینه عودت آبرومندانه میلیون‌ها مهاجر را فراهم سازد.
این در حالیست که در ماه‌های اخیر به دلیل بیکاری، فقر و ناامنی هزاران افغان دوباره راه مهاجرت را در پیش گرفته‌اند. این روزها ریاست پاسپورت نسبت به هر زمان دیگر مزدحم‌تر است و قرار گزارش‌ها، روزانه دو هزار تن از این ریاست پاسپورت می‌گیرند.
در همین حال، سید حسین عالمی بلخی، وزیر مهاجرین و عودت کننده‌گان افغانستان در این نشست گفت: «ثبت نام مجموعی فرزندان مهاجر، اعم از کسانی که مدرک دارند یا ندارند در مکتب‌های ایران و بیمه صحی که تمامی مهاجرین به خاطر حل مشکلات صحی شان تحت بیمه قرار می‌گیرند و ثبت نام مهاجران فاقد مدرک مسایلی است که ما کوشش می‌کنیم در این جلسه به تفاهم برسیم.»
وزیر مهاجرین از ایران خواست تا دست به اخراج اجباری مهاجرین نزند. او تاکید کرد که اقدام به اخراج اجباری جز ضایع کردن وقت و نیروی انسانی، فایده‌یی ندارد.
افزایش بازگشت کنندگان
براساس اظهارات وزیر مهاجرین، شمار مهاجرانی که در سال جاری از کشورهای همسایه به افغانستان بازگشته‌اند، رو به افزایش بوده است. آقای بلخی گفت در سال ۲۰۱۴ در مجموع حدود ۱۷ هزار نفر از کشورهای همسایه به افغانستان باز گشته‌اند، در حالی که در سال جاری تاکنون بیش از ۴۵ هزار تن به افغانستان عودت کرده‌اند.
وزارت مهاجرین و عودت کنندگان امیدوار است که تا آخر سال جاری ۱۰۰ تن از مهاجران دارای مدرک از کشورهای همسایه به افغانستان برگردند.
مقام‌های ایرانی در این نشست تاکید کردند که افغانستان بر حضور قانونمند مهاجرین در ایران تمرکز کند. محمدی فر، مدیر کل اتباع و مهاجرین خارجی در ایران در جلسه روز یک شنبه گفت همه تلاش‌ها برای حضور قانونمند مهاجرین متمرکز خواهد بود: «انتظار ما از دولت افغانستان این است که روی حضور قانونمند مهاجرین با جمهوری اسلامی همکاری کند. ما بنا بر این داریم که حضور همه مهاجرین به صورت قانونمند باشد و ما هم سیاست‌های خود را در همین جهت قرار می‌دهیم.»
برنامه‌های اسکان در افغانستان
حکومت افغانستان در نظر دارد برنامه‌های مشخصی را برای جذب و اسکان مهاجران تدوین کند. وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می‌گوید چندین وزارت‌خانه روی اسکان مجدد مهاجرین کار می‌کنند تا عودت داوطلبانه بار دیگر سبب مهاجرت‌های تکراری نگردد.
این وزارت می‌گوید براساس پلان برگشت و اسکان مهاجرین، آن‌ها حق انتخاب زندگی در شهر و دهات را خواهند داشت و براساس خواست خودشان در نقاط مختلف افغانستان مسکن‌گزین خواهند شد.
در این برنامه به اشتغال برگشت کنندگان نیز توجه شده است اما این نگرانی وجود دارد که به دلیل کاهش کمک‌های خارجی و سرمایه‌گذاری در افغانستان، زمینه کار برای برگشت کنندگان فراهم نخواهد شد. دسترسی به تعلیم، صحت، خدمات شهری و سایر نیازمندی‌های مهاجرین نیز در این پلان مدنظر گرفته شده است.
مسوولان کمیشنری عالی پناهنده‎گان سازمان ملل متحد گفتند که پس از دو و نیم سال این نخستین‌بار است که مقام‌های ایرانی و افغانی بر سر مهاجرین گفت‌وگو می‌کنند. خانم مایا امیرتونگا مسئول «یو ان اچ سی آر» در افغانستان در این نشست گفت حکومت افغانستان استراتژی جامعی را برای برگشت مهاجرین آماده کرده است.
خانم امیرتونگا افزود که این استراتژی نقشه راه برای بازگشت داوطلبانه و عزتمندانه مهاجرین را ترسیم می‌کند.