«مسعود و جهاد»، کتابی‌ست که توسط صالح‌محمد ریگستانی از مجاهدان و یارانِ احمدشاه مسعود نگاشته شده است. این اثر در ۳۵۸ صفحه، از جهاد و مبارزۀ مسلحانۀ آمرصاحب در سال ۱۳۵۸ خورشیدی در پنجشیر سخن دارد. این کتاب در سنبلۀ ۱۳۹۴ برابر با آگست ۲۰۱۵ با تیراژ پنج‌هزار چاپ و منتشر شده است. ویراستاری کتاب را الیاس رهیاب و صفحه‌آرایی و طراحی جلدِ آن را سید میثم حسینی انجام داده است. نویسنده قیمتِ کتاب را که هر جلد آن دوصد افغانی گفته می‌شود، به عبدالغیاث از مجاهدان نابینایی که بینایی خود را در سال‌های جهاد از دست داده، هدیه می‌کند. محل فروشِ کتاب نیز کتاب‌فروشی این مجاهد نابینا در سرک سیزدهمِ پروژۀ ۳۱۵ خیرخانه است.
صالح‌محمد ریگستانی مولف «مسعود و جهاد» با نثر شیوا و روان، کارنامه‌های نخستین سالِ جهاد مسلحانه و نبرد احمدشاه مسعود را علیه دولت حزب دموکراتیک خلق در وادی پنجشیر با جزییات بیان می‌کند. زیبایی و روان بودنِ این اثر، خواننده را پیوسته از یک صفحه به صفحۀ دیگر می‌کشاند و او را به مطالعۀ بلاوقفۀ کتاب علاقه‌مند می‌سازد.
نگارش کتابِ «مسعود و جهاد» حکایت از حوصله‌مندی و تلاش خسته‌گی‌ناپذیرِ آقای ریگستانی دارد که بدون تردید در تدوین این اثر متحمل شده است. مسلماً این کتاب تا اکنون اثری منحصر به فرد محسوب می‌شود که با چنین تفصیل و دقت از احمدشاه مسعود در نخستین سال مبارزۀ مسلحانه و نبرد وی در برابر دولت حزبِ دموکراتیک خلق روایت می‌کند. نکتۀ مهم در شیوۀ نگارش و بیان مولفِ کتاب، توجه و عنایتِ او به بیان درست وقایع و عملکرد احمدشاه مسعود به عنوان فرمانده جهاد مسلحانه برمی‌گردد.
آقای ریگستانی تلاش می‌کند تا با بیان و روایتِ چند فرد مختلف از یک حادثه و عملکرد رزمی، صحت و سقمِ آن را مسلم و روشن بسازد. او با دقت و واقع‌گرایی و واقع‌نگری و بدون مبالغه‌ که در بسیاری از آثار مطبوع مجاهدین و احزاب جهادی مروج است، حوادث و عملکرد احمدشاه مسعود و مجاهدان تحت فرماندهی او را در سال ۱۳۵۸ تبیین می‌کند و با این روش، تصویر درست و روشنی را در مورد بخشی از تاریخ خونینِ افغانستان در گوشه‌یی از جغرافیای این کشور ترسیم می‌دارد.
دو مطلب دیگر از نویسنده در صفحات پایانی کتاب نیز دل‌چسپ و قابل توجه است. مطلب نخست، به نتیجه‌گیری و تحلیل وی از فرماندهی و رهبری احمدشاه مسعود در یک سال نبرد و مبارزۀ او برمی‌گردد. و مطلب دوم، به چه‌گونه‌گی آغازِ همراهی و هم‌سنگری‌اش با این فرمانده نقش‌آفرین در تحولات نظامی ـ سیاسیِ دو دهۀ اخیر سدۀ بیستم در افغانستان مربوط می‌شود.
کتاب «مسعود و جهاد» کاستی‌هایی را نیز در خود نهفته دارد که این کاستی‌ها با معیارهای امروزینِ کتاب‌نویسی قابل سنجش و ارزیابی است:
۱ـ عدم ذکر منظم و دقیق منابع و مآخذ. اگر عمده‌ترین منابع و مآخذ کتاب مسعود و جهاد، روایت‌ها و خاطرات مجاهدان و شاهدانِ آن دوران باشد که چنین است، باید تاریخ دقیقِ این گفت‌وگوها و روایت‌ها در پاورقی‌های صفحات و یا پایان کتاب درج می‌شد.
۲ـ تصاویر و عکس‌های چاپ شده در داخل کتاب فاقد شرح و توضیح استند. حتا برخی از این فوتوها که مسلماً مربوط به افراد مهم در جهاد و وقایع سال ۱۳۵۸ پنجشیر می‌باشد، در اثر نبود توضیح، معرفی‌ناشده باقی می‌مانند.
۳ـ عدم معرفی افرادی که در کتاب از آن‌ها نقل می‌شود و وقایع مهم از آن‌ها روایت می‌گردد. سمت و وظایف این افراد، چه در آن سال و چه بعد از آن تا اکنون می‌بایست بیان می‌شد.
آرزومندم آقای ریگستانی این سه نکته را در چاپ بعدیِ این اثر و جلدهای دیگری که جهاد و مبارزاتِ احمدشاه مسعود را پس از سال ۱۳۵۸ پی می‌گیرند، مد نظر داشته باشد.