تلفات ملکی در افغانستان در نیمه اول سال جاری میلادی به بالاترین رکورد خود رسید. رهبران حکومت وعده داده بودند که از مردم افغانستان حفاظت کنند. چه عواملی باعث شد که تلفات ملکی در ابتدای کار حکومت جدید به رکورد بالا برسد؟
در تازه ترین مورد شام گذشته یک حمله انتحاری در جریان بازی کریکیت در پکتیکا دست کم ۹ کشته و بیش از ۵۰ زخمی برجای گذاشت. همه کشته شدگان افراد ملکی اند. خبرگزاری رویترز به نقل از خبرنامه وزارت داخله نوشته است که هدف مهاجم انتحاری مقامات محلی بودند که بازی را تماشا می کردند. در گذشته نیز حمله انتحاری در جریان بازی والیبال در همین ولایت دست کم ۵۰ غیرنظامی را کشت.
به گزارش دویچه وله، همواره غیرنظامیان بیشترین تلفات را در منازعات مسلحانه در افغانستان متحمل شده اند. در نزدیک به یک و نیم دهه اخیر همه ساله هزاران فرد ملکی در این کشور کشته، زخمی و یا بی خانمان شده اند. سازمان ملل متحد در گزارش اخیرش گفته است که تلفات غیرنظامیان در شش ماه اول سال ۲۰۱۵ نسبت به همین مدت زمان در سال قبلش یک درصد افزایش یافته است.
بنابر آمار ارائه شده در این گزارش در این مدت در مجموع ۴۹۲۱ غیرنظامی افغان کشته و زخمی شده اند. به اساس این گزارش این میزان تلفات افراد ملکی «بالاترین رکورد در نیمه اول سال» است. از این میان ۱۵۹۲ فرد ملکی کشته و ۳۳۲۹ تن دیگر زخمی شده اند.
افزایش تلفات زنان و کودکان
اما بخش نگران کننده در این گزارش این است که در تلفات زنان ۲۳ درصد و در تلفات کودکان ۱۳ درصد افزایش به میان آمده است. دیدبان حقوق بشر در گزارش سال ۲۰۱۵ خود نوشته است: «پس از توافق اشرف غنی و عبدالله عبدالله به تاریخ ۲۱ سپتمبر ۲۰۱۴، تاخیر در روند انتقال سیاسی وضعیت این کشور را بحرانی کرده و نقض حقوق بشر را بیشتر ساخت».
تلفات زنان ۲۳ درصد افزایش یافته است.
در گزارش سازمان ملل متحد آمده است که شورشیان مسلح مخالف دولت مسئول به میان آمدن ۷۰ درصد از مجموع تلفات غیرنظامیان در این مدت زمان هستند. ۹۰ درصد تلفات در نتیجه درگیری های زمینی، انفجارها و حملات انتحاری شورشیان به میان آمده است.
خاک شاه یکی از باشندگان کابل است که پسر ۱۳ ساله اش را در نتیجه یک حمله انتحاری طالبان در پایتخت از دست داده است. او می گوید حسیب الله پسرش صنف ششم مکتب بود: «دوازدهم ماه رمضان بود. پسرم در خانه کنارم ایستاده بود. ما در خانه کار می کردیم و او من را کمک می کرد. در خیابان روبروی خانه مان در منطقه بی بی مهرو حمله انتحاری شد و پسرکم از شدت صدای انفجار و ترس سکته کرد و مُرد.»
خاک شاه می گوید از زمانی که حکومت وحدت ملی روی کار آمده حملات در کابل بیشتر شده و انسان های زیادی مثل پسر او کشته شده اند. او با انتقاد از حکومت وحدت ملی افزود: «من خواسته ام از دولت این است که جلو این حملات را بگیرد. مردم تا چی وقت در خون خود بغلتند. هر روز مردم بی پدر، بی مادر و بی فرزند می شوند. حالا که پسرم شهید شده اگر تمام دنیا از من باشد آن را چه کنم.»
در این میان ۱۶ درصد از تلفات غیرنظامیان در نتیجه عملیات های نیروهای حامی دولت به میان آمده است که ۶۰ درصد افزایش را نشان می دهد. حوریه مصدق، پژوهشگر سازمان عفو بین الملل می گوید کشمکش های سیاسی بر سر تقسیم قدرت میان محمد اشرف غنی رئیس جمهور و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی باعث شد که کابینه با تاخیر زیاد معرفی شود.
تاخیر در تشکیل کابینه
به گفته وی وزارتخانه های کلیدی که در تامین امنیت نقش دارند بدون وزیر ماندند و بحران سیاسی به شورشیان روحیه داد تا با آغاز عملیات بهاری شان نیروهای امنیتی را به چالش بکشند: «مسئله دیگر تغییر استراتژیک در حملات طالبان است. قبلا تمرکز حملات شان در شرق و جنوب افغانستان بود. اما از آغاز سال ۲۰۱۵ طالبان بیشترین حملات شان را در شمال افغانستان انجام داده اند که این خودش باعث شد تلفات ملکی بالا برود».
خانم مصدق همچنان به تمرکز طالبان بر حمله به تاسیسات نظامی و غیرنظامی در مراکز شهرها اشاره می کند و می گوید حملات بزرگ و گسترده این گروه بر پایتخت این مسئله را به وضوح بیان می کند. در جانب دیگر خروج نیروهای جنگی ناتو در پایان سال ۲۰۱۴ از افغانستان، ظهور گروه تروریستی داعش یا «دولت اسلامی» در این کشور، سرازیر شدن تروریستان خارجی به افغانستان و تیرگی روابط دیپلوماتیک بین افغانستان و پاکستان مسائل دیگری هستند که این پژوهشگر سازمان عفو بین الملل به آنان به عنوان عامل افزایش تلفات غیرنظامیان اشاره می کند.
مقامات افغانستان در مورد فعالیت های گروه تروریستی داعش می گویند این گروه در حال سربازگیری است و تنها در ولایت شرقی ننگرهار و ولایت غربی فراه فعالیت جنگی داشته و با گروه طالبان نیز درگیر شده است.
گمانه زنی هایی هم وجود دارد که گروه طالبان مسئولیت برخی از حملاتی را که توسط جنگجویان داعش در افغانستان انجام می شود به خاطر قوی تر کردن تبلیغاتش به عهده می گیرد. حوریه مصدق می گوید: «البته ما کدام اسنادی نداریم که بگوییم گروه طالبان حملات داعش را به عهده می گیرد. تنها گروه داعش و طالبان نیست، بلکه از زمانی که حکومت وحدت ملی روی کار آمده است در آرایش جنگ تغییراتی به میان آمده است. مثلا گروه های ملیشه طرفدار دولت روی کار آمده اند که به خاطر نداشتن تخصص نظامی و آموزش های لازم باعث به میان آمدن تلفات ملکی می شوند.»
نیروهای امنیتی افغانستان همواره گفته اند که نهایت تلاش خود را خواهند کرد که از تلفات غیرنظامیان جلوگیری شود. جنرال دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع می گوید شورشیان از خانه های مردم به عنوان سپر دفاعی استفاده می کنند و رعایت حفظ جان افراد ملکی باعث شده است تا عملیات ها در اکثر اوقات با کندی پیش برود: «پالیسی ما این است که باید در عملیات ها به مردم ملکی آسیب نرسد. چیزی که تلفات صورت می گیرد از طرف مخالفان است که انتحار و انفجار می کنند. از طرف ما امر است به تمام نیروها که حتی اگر به قیمت سرشان هم تمام می شود نباید به افراد ملکی تلفات وارد شود.»
در این میان افزایش تلفات ملکی در شش ماه اول سال جاری و از زمان آغاز به کار حکومت وحدت ملی برای سازمان های بین المللی نگران کننده است. نیکولاس هیسم، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در نشست اخیر شورای امنیت این سازمان هم به این موضوع اشاره کرد و از طرف های درگیر یک بار دیگر خواست غیرنظامیان را هدف قرار ندهند.