بخش نخست

    آشیل وینبرگ
برگردان: محمد باغی
منبع: Siences Humains
مغز انسان مانند دیگر اعضای بدن، با افزایشِ سن پیر می‌شود. حافظه ضعیف می‌شود، توانایی‌های تمرکز و تیزهوشی کاهش می‌یابد. این زوال که بر اساسِ افراد و استعدادها خیلی متفاوت است، می‌تواند از راه‌های گوناگون به تأخیر بیفتد.
«بین ۲۰ تا ۶۰ ساله‌گی، شما ۴۰ درصدِ توانایی‌های هوشی‌تان را از دست می‌دهید. اگر به سن ۷۰ یا ۹۰ ساله‌گی برسید، با کاستی‌های شدیدتری مواجه خواهید شد.»
Patrick Lemaire – «پاتریک لومر» ، مدیر گروه «انعطاف‌پذیری و پیریِ شناختی» در موسسۀ «س ان ار اس»، در سخنرانی خود و در پاسخ به گزارۀ فوق، با شفافیت وارد عمل شده و مداخلۀ قاطعِ خود را آغاز کرد. روز مورد نظر، در «مرکز تحلیل راهبردی» به عنوان روز مطالعۀ پیریِ شناختی برنامه‌ریزی شده بود و از متخصصین برای ارایۀ پژوهش‌های‌شان دعوت به عمل آمده بود[۱]. «پ.لومر» در حالی که با لحنی متعادل با مخاطبینی بسیار جوان‌تر سخن می‌گفت، اعلام کرد: «اگر یک مسیر طولانی آموزشی را طی کرده باشید، زوال‌ها به حداقل خواهند رسید (…)از طریق یک زنده‌گی شغلی پُربار و سرزنده می‌توان آن‌ها را محدود کرد.» اما اضافه شدن عوامل تشدید کننده و از جمله طلاق‌های مکرر، روند پیریِ شناختی را تسریع می‌بخشد: «سه بار طلاق گرفتن قبل از ۶۰ ساله‌گی، خطر زوالِ شناختی را ۵ برابر افزایش می‌دهد.»
پس از این ورود بی‌مقدمه در بحث، پ.لومر در ابتدای سخن خود، با لبخند مداخلۀ خود را تعدیل می‌کند: «ورود شما را در این بعد از ظهر که به پیریِ شناختی اختصاص داده شده، خوش‌آمد می‌گویم!»
وی در ادامۀ سخنرانی خود بر عناصر بنیادینِ چیزی که امروزه زوال شناختی دانسته می‌شود، انگشت تأکید می‌گذارد. اولاً: آری، زوال شناختی درمان ناشدنی است. نمی‌توان از پیری جلوگیری کرد، با بالارفتن سن، بدن ضعیف می‌شود، همچنین مغز. توانایی‌های عملی رو به کاستی می‌نهند، توانایی‌های فکری نیز به همین ترتیب.
با این‌همه قبل از هر چیز باید بدانیم که زوال شناختی هم در رابطه با افراد، بسیار متفاوت است[۲] و هم بر اساس توانایی‌های مورد نظر متفاوت می‌شود: برای مثال حافظه بیشتر از زبان آسیب می‌بیند.
زوال از چه زمانی آغاز می‌شود؟
زوال شناختی از ۴۵ ساله‌گی شروع می‌شود، این نتیجۀ پژوهش منتشره در بهار سال ۲۰۱۲ است که سر و صدای زیادی به‌پا کرد. این پژوهش که به وسیلۀ محققان «اینسرم» (Inserm) و «یونیورسیتی کالج» لندن صورت گرفته بود، ظاهراً آغاز زوال توانایی‌های شناختی را از میانۀ زنده‌گی نشان می‌داد. برای کسانی که فکر می‌کردند زوال شناختی دیرتر، یعنی پس از ۶۰ ساله‌گی، آغاز می‌شود، این خبر بدی بود. اما با این وجود می‌توان مسایل را به شکلی دیگر دید و به خود گفت که در مجموع، ۴۵ ساله‌گی سن خوبی است برای رسیدن به نقطۀ اوج هوشی است. اما در واقع، به هیچ عنوان این طور نیست. وقتی که از نزدیک به پژوهش نگریسته شود، مشخص می‌شود که ۴۵ ساله‌گی سن آغاز زوال شناختی نیست. محققان مطالعۀ خود را بر روی ۷۰۰۰ نفر (۵۱۹۸ مرد و ۲۱۹۲ زن) که بین ۴۵ تا ۷۰ سال سن داشتند، انجام دادند[۳]. بنابراین ۴۵ ساله‌گی، سن جوان‌ترین افراد مورد مطالعه می‌باشد! هیچ چیزی اجازه نمی‌دهد گفته شود که اگر سن حداقلی جمعیت مورد مطالعه پایین‌تر می‌بود، یعنی در حد ۳۵ یا ۳۰ سال، نمی‌توانستیم زوال را تخمین بزنیم. یکی دیگر از اطلاعات اصلی، نتیجه‌گیری‌های بسیار عجولانه را نسبی می‌کند: تفاوت‌های بسیار مهمی بین تغییرات متوالی توانایی‌های شناختی افراد با یکدیگر وجود دارد. حتا به نظر می‌رسد که همان نسبت جمعیت نمونه، در نتایج ده سال جوان‌تر نیز تحقق می‌یافت. بنابراین هنگامی که سخن از زوال‌شناختی به میان می‌آید، مهم این است که محتاط باشیم و مشخص کنیم که از چه چیزی سخن می‌گوییم.
در واقع، به همان ترتیب که پ.لومر به‌درستی یادآوری می‌کند، «هنگامی که تغییرات نتایج شناختی در میان بیش از ۳۰۰۰ نفر، ۲۰ تا ۷۰ساله که هر فرد در هر ۷ سال یک‌بار تست شده، مورد بررسی قرار گیرد، در گام اول مشخص می‌شود که تمامی فعالیت‌های شناختی با بالا رفتن سن دچار زوال می‌شوند.»