بخش سوم و پایانی

فرد درون‌گرا در موقعیت‌های جدید به هیچ عنوان دچار اضطراب نمی‌شود. فرد درون‌گرا تنهایی را ترجیح می‌دهد و بروز احساسات ندارد و این به هیچ عنوان اختلال محسوب نمی‌شود، ولی اختلال اجتناب که به دلیل خجالت زیاد بروز می‌کند، همان‌طور که گفته شد، نوعی اختلال است و باید درمان شود.

خجالتی بودن اختلال محسوب می‌شود؟
خجالتی بودن در صورتی اختلال است که هم مانعِ پیشرفت فرد شود و هم او را ناراضی کند. در غیر این صورت، در جوامع شرقی و اسلامی درجاتی از خجالتی بودن پسندیده محسوب می‌شود؛ مثلاً این‌که در جوامع غربی تماس چشمی مستقیم تشویق می‌شود درحالی‌که در جوامع شرقی این نوع نگاه گاهی بی‌ادبی محسوب می‌شود و با توجه به فرهنگ متفاوت است.

راهکارهای درمانی برای افرادی که خجالت مانع از فعالیت‌های روزانۀشان شده، چیست؟
برخی راهکارهای درمانی دارویی است. این افراد به علت شکست‌هایی که در اثر همین مشکل در آن‌ها به وجود آمده، ممکن است هم‌زمان دچار افسرده‌گی شوند یا اختلالات اضطرابیِ دیگر را تجربه کنند. بنابراین در این مواقع دارو به کمکِ فرد می‌آید، ولی روان‌درمانی اهمیتِ بیشتری دارد. از جمله کارهایی که انجام می‌شود، آموزش جرأت‌مندی است.
در این نوع آموزش، به افراد یاد داده می‌شود تا بتوانند نه بگویند و این خیلی به تمرین نیاز دارد. مثلاً به آن‌ها گفته می‌شود به یک فروشگاه بروند و قیمت برخی اجناس را سوال کنند اما نخرند و از مغازه بیرون بیایند. ذکر این نکته مهم است که برخی اوقات همین ناتوانی در نه گفتن، فشاری به فرد خجالتی می‌آورد که او را پرخاشگر می‌کند؛ چون احساساتش را بروز نمی‌دهد.
یکی دیگر از تمرین‌ها، آموزش مهارت‌های اجتماعی است؛ این‌که چه‌طور فرد وارد صحبت شود، چه موضوعاتی را مطرح کند که بتواند در جمع روند صحبت را ادامه بدهد و گوش دادنِ فعال داشته باشد و تماس چشمی خوبی داشته باشد. حتا موقعیت حرکتی فرد در توجه اطرافیان به او اثر می‌گذارد، مثلاً اگر قوز کند و خمیده باشد و از بدنش درست استفاده نکند، نشان می‌دهد اعتماد به نفسِ پایینی دارد و جمع به او اعتماد نمی‌کند و همۀ این‌ها مهارت‌هایی‌ست که فرد خجالتی باید به دست بیاورد.
در روند درمان، تکالیف از کم به زیاد است. با توجه به ترس اجتماعی‌یی که فرد دارد، این تکلیف آن‌قدر انجام می‌شود تا اضطراب نسبت به آن موضوع کاملاً برطرف شود. در مورد اضطراب اجتماعی هم وقتی فرد مثلاً سخنرانی دارد و در مکتب و سرِ صنف باید ارایه داشته باشد، داروهایی به او تجویز می‌شود که اگر مصرف کند، اضطرابش کنترل می‌شود و می‌تواند اجرای خیلی خوبی داشته باشد. در اصل، دارودرمانی برای کاهشِ اضطراب است.

منبـع: هفته‌نامۀ زنده‌گی مثبت