وزارت‌های آموزش و پرورش و تحصیلات عالی، نظارت و اشراف درست بر نهادهای علمی خصوصی ندارند. این نهادهای تعلیمی و تحصیلی به یک بازار اقتصادی برای افراد سود جو تبدیل شده و در اکثر نهادهای آموزشی، کیفیت تدریسی بسیار پایان است.
شماری از استاد دانشگاه بابیان این مطلب می‌گویند: یک نهاد مستقل غیر دولتی باید تأسیس شود تا نظارت و سنجش از کیفیت تدریسی را در نهادهای علمی به دوش گیرد.
آنها خاطر نشان کردند که چنین نهادی در تمام نظام‌های تعلیمی دنیا وجود دارد، اما در افغانستان تمام این وظایف در تصرف مسوولان دولتی است.
سید عسکر موسوی، استاد پیشین کرسی جامعه شناسی در دانشگاه آکسفورد در گفت‌و گو با روزنامه ماندگار می‌گوید: در افغانستان از نظر کمی شمار مراکز تعلیمی افزایش یافته است؛ اما از نظر کیفی وضع تدریسی بسیار بد است.
آقای موسوی افزود: امروز در بازار آموزش و پرورش افغانستان، مرجعی که بتواند از نهادهای علمی نظارت بکند، وجود ندارد.
به گفته او، وزارت‌های آموزش و پرورش و تحصیلات عالی، نظارت درست از نهادهای علمی ندارند، این نهادها به یک بازار مکاره اقتصادی برای سود جویان تبدیل شده اند.
این استاد جامعه شناسی تصریح کرد: اگر نظارت وجود داشته باشد، فیسی که دانش‌آموزان ودانش جویان می‌پردازند، به هدر نرفته و سود جویی صورت نمی‌گیرد.
او می‌گوید: یک نهاد اگر خدمات با کیفیت ارایه کند، اگر فیس بالا هم بگیرد مشریان زیاد به آن نهاد مراجعه می‌کنند.
آقای موسوی می‌افزاید: در بعضی از نهادهای آموزشی کیفیت تدریسی بسیار پایان است، مثلاً نهادهای استند که روزانه دو ساعت طب تدریس می کنند، اما فیس بلند از دانشجویان می‌گیرند.
آقای موسوی پشنهاد می‌کند که باید یک نهاد مستقل غیر دولتی تاسیس شود که نظارت و سنجش از کیفیت تدریسی را در نهاد علمی به دوش داشته باشد.
او خاطر نشان کرد: چنین نهادی در تمام دولت‌های دنیا وجود دارد، اما در افغانستان تمام این وظایف در تصرف مسوولان دولتی است که هیچ نتیجۀ مثبت ندارد.
او تاکید کرد: در وزارت تحصیلات عالی، یک نهاد نظارتی بی‌کیفیت وجود دارد که تا هنوز کدام فعالیت خاص را انجام نداده است.
در این حال، فاروق که در یکی از انستیتوت‌های خصوصی مصروف تحصیل است می‌گوید: شمار مراکز تعلیمی خصوصی در کشور افزایش یافته است؛ اما این مراکز کیفیت درس را در نظر نمی‌گیرند و به کمیت دانشجویان می‌پردازند.
او گفت: این مراکز حالا به یک بازار خوب اقتصادی تبدیل شده اند، تا مرکز علمی و تعلیمی.
فاروق تصریح کرد که نهادی که بتواند کیفیت تدریس را در این مراکز سنجش کند، وجود ندارد و این مراکز هر چه خواستند همان را انجام می‌دهند.
همچنان، شفیق شفق مسوول آموزشگاه الفلق می‌گوید: وزارت آموزش و پرورش هر ماه از آموزشگاه ما نظارت می‌کند؛ اما هیچ تشویق از طرف مسوولان این وزارت صورت نگرفته است.
به گفته او، فیس مضامین دراین اواخر نسبتاً کا هش یافته که عامل آن بیکاری و مشکلات اقتصادی مردم است.
اما، مجیب مهرداد سخنگوی وزارت آموزش و پرورش به روزنامه ماندگار گفت: تا اخیر سال ۱۳۹۳ شمار مکاتب ثبت و راجستر شده در وزارت آموزش و پرورش به ۹۲۰ باب مکتب خصوصی می‌رسد.
آقای مهرداد افزود: این مکاتب تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش استند و نصابی که در این مکاتب به دانش آموزان تدریس می‌شود، نصاب تدریسی معارف افغانستان است.
به گفته او، ریاست نظارت وزارت آموزش و پرورش در هر ولایت نماینده‌گی دارد، و از تمام نهاد تعلیمی راجستر شده در وزارت معارف تفتیش صورت می‌گیرد، به خصوص در مواردی که از طرف مردم شکایت صورت بگیرد.
او افزود: افرادی که از کیفیت تدریس در نهادهای تعلیمی خصوصی شکایت داشته باشد، می‌توانند با اسناد به وزارت و در ولایات به ریاست‌های معارف مراجعه کنند.
آقای مهرداد تصریح کرد: چندی پیش در یکی از مکاتب خصوصی در قندهار غیر نصاب تعلیمی معارف افغانستان به دانش آموزان تدریس می‌شد که مسوولان وزارت معارف آن ولایت، مکتب نامبرده را مسدود کردند.
مجیب مهرداد خاطر نشان کرد: معارف یک پروسه همه گانی ملی است، باید مردم در امر جلوگیری از تخلف در نهادهای تعلیمی با مسوولان معارف افغانستان همکار باشند.
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش می‌افزاید: نهادهای تعلیمی که خدمات بی‌کیفیت به دانش‌آموزان عرضه می‌کنند و پول مردم را می‌گیرند، این نهادها تفتش می‌شوند و حق فعالیت از ایشان گرفته می‌شود.
او گفت: مشکلاتی در نهادهای تعلیمی وجود دارد، اما وزارت آموزش و پرورش از هر نهادی که از قانون تخلف کند، اطلاع دقیق یابد به اصلاح ساختن آن عمل می‌کند.
آقای مهراد بابیان این که اگر نیاز به ایجاد یک نهاد نظارتی برای نهادهای تعلیمی باشد وزارت آموزش و پرورش اقدام خواهد کرد، افزود: در حال حاضر همکاری‌های متقابل میان وزارت آموزش و پرورش و تحصیلات عالی کشور در زمینه‌های برگزاری روند امتحان کانکور، برگزاری ورکشاب‌ها و غیره وجود دارد.
به گفته او، کیفیت درس در افغانستان نسبت به کشورهای دیگر فرق دارد، شرایط آموزشی کشور ما به اندازه کشورهای هند، ایران و … نیست.
آقای مهرداد گفت: وزارت آموزش و پرورش تفاهم نامه‌یی را با وزارت تکنالوژی و معلوماتی به امضا رسانیده و قرار است که مضامین ساینسی را در مکاتب به شکل «دیجتالی» آماده تدریس بسازد.
سخنگوی وزارت آموزش وپرورش افزود: مضامین کیمیا و و بیولوژی که تعاملات کیمیاوی و بیولوژیکی دارند، بعد از این در مکاتب به شکل ویدیویی به دانش آموزان تدریس می‌شود.
او اضافه کرد: «در حدود ۲ هزار مواد درسی در وزارت آموزش و پرورش به شکل «برقی» دیجتالی آماده شده که این مواد درسی در لابراتوارهای مکاتب مرکز فعال شده و در مکاتب ولایت همچنان فرستاده و فعال می‌شود».
او، در رابطه به نصاب درسی مکاتب خصوصی می‌گوید که باید نصاب درسی معارف به شکل درست در مکاتب خصوصی تدریس شود و در حد هزینه‌یی که از دانش‌آموزان دریافت می‌کنند باید کیفیت درسی بهتر ارایه کنند.
مجیب مهرداد افزود: در افغانستان سه نوع مکتب خصوصی وجود داد: مکاتب که فیس بلند از شاگردان می‌گیرند؛ امکانات بهتر تدریسی را برای دانش آموزان دارند.