دولت افغانستان با همکاری سازمان بین المللی مهاجرت (آی، او، ام) برنامه‌یی را برای دیجیتالی کردن ‹کتاب‌های اساس ثبت احوال نفوس› این کشور به راه انداخته است.
از بیش از چهل سال به این سو اطلاعات شخصی شهروندان افغان در ۱۸ هزار ‹کتاب اساس› درج شده و تا به حال این کتاب‌ها به گونه سنتی در اتاق‌های معمولی اداره ثبت احوال نفوس نگهداری می‌شوند.
نور احمد غفوری، رییس این اداره می‌گوید: «سرنوشت مردم افغانستان در این کتاب‌ها درج است. بدون شک هم در جریان جنگ و هم در جریان استفاده از این کتاب‌ها یک تعداد از اوراق از بین رفته است.»
روند دیجیتال‌سازی اسناد
۲۶ نفر با کمک مالی سازمان بین‌المللی مهاجرت استخدام شده‌اند تا اطلاعات شخصی و کتاب‌های ثبت احوال نفوس کشور را دیجیتالی کنند.
این افراد روزانه اطلاعات شخصی حدود سه هزار شهروند را وارد سیستم می‌کنند. تجهیزات این مرکز هم از سوی سازمان بین‌المللی مهاجرت فراهم شده است.
احمد پرویز ناصری، مسئول برنامه دیجیتال‌سازی کتاب‌های ثبت احوال نفوس می‌گوید این برنامه سه مرحله دارد: «نخست ما کتاب‌ها را از آرشیو تحویل می‌گیریم، آنها را بین کارمندان توزیع می‌کنیم ، آنها کتاب را اسکن می‌کنند، در هر صفحه اطلاعات پنج نفر درج است، اطلاعات هر نفر را جدا می‌کنند و سپس اطلاعات وارد دیتابیس (بانک اطلاعات) می‌شود.»
اهمیت دیجیتال‌سازی اسناد
اسناد دولتی در افغانستان، بویژه اطلاعات شخصی شهروندان، خیلی آسیب‌پذیرند. جنگ‌ها و دست‌به‌دست شدن مناطق، بیشترین خطر را متوجه این سرمایه ارزشمند کرده است. اما اداره ثبت احوال نفوس از هر کتاب، سه نسخه دارد؛ یکی در ولسوالی، دیگر در ولایت و سومی در کابل پایتخت.
اگرچه در جریان زدوخوردها برخی از این کتاب‌ها طعمه آتش شده، اما نسخه دیگر همواره کارساز بوده و مشکلات را تا حدی حل کرده است.
نور احمد غفوری، رییس اداره ثبت احوال نفوس می‌گوید آنها در تلاش هستند تا این کتاب‌ها را به گونه درست نگهداری کنند و از نابودی آنها جلوگیری کنند.
آقای غفوری می‌افزاید که از همین رو تصمیم گرفته‌اند کتاب‌های اساس را دیجیتالی کنند تا اطلاعات شخصی شهروندان را حفظ و از تقلب (جعل اسناد) و فساد اداری جلوگیری کنند.
گنجینه ارزشمند
به یکی از چهار اتاق نگهداری کتاب‌های اساس شناسنامه شهروندان افغانستان در اداره ثبت احوال نفوس سر زدم.
برخی از این کتاب‌ها عمر طولانی نزدیک به چهل سال دارند. این کتاب‌ها در زمان ریاست جمهوری محمد داوود خان، اساس سرشماری و ثبت هویت حدود هجده میلیون شهروند افغانستان شد.
پس از آن زمان به دلیل ادامه جنگ‌های داخلی در این کشور سرشماری منظم انجام نشده است. تا به امروز بر اساس این کتاب‌ها که شمارشان به هجده هزار می‌رسد، به شهروندان کشور شناسنامه صادر می‌شود.
روند طولانی و پرچالش
روزانه هزاران نفر برای تثبیت هویت و تایید شناسنامه‌های‌شان به اداره ثبت احوال نفوس افغانستان مراجعه می‌کنند.
برخی از آنها که از فاصله‌های دور به کابل آمده‌اند از طولانی بودن کار اداری در اینجا شکایت دارند.
نیلاب می‌گوید: «آمده‌ام تذکره‌ام را تایید کنم، به هر بخش سر می‌زنم، می‌گویند به کلکین (پنجره) پهلو برو. آنجا که می‌روم می‌گویند به کلکین دیگر برو. آدرس دقیق هم نمی‌دهند، بی‌نظمی و سروصدا بیش از حد است. پس از چند بار پرسیدن موفق شدم که بخش مورد نظر را پیدا کنم.»
سید زبیر، یکی دیگر از مراجعان که از ولسوالی خوشی ولایت لوگر به کابل آمده، می‌گوید: «برای پسر و نواسه خود می‌خواستم تذکره بگیرم. با وجودی که ولسوال تایید کرده اما وزارت خارجه خواسته که باید در اینجا در کابل دوباره تایید شود. اینجا هم پنج، شش روز می‌شود که کارش تمام نشده، پیدا کردن کُنده (اساس) هم ساعت‌ها وقت می‌گیرد.»
به گزارش بی بی سی، شناسنامه شهروندان افغانستان سال‌ها است که به صورت غیرمعیاری در روی یک ورق کاغذ عادی چاپ و توزیع می‌شود. بنابر آمارها کمتر از نصف شهروندان افغانستان هنوز شناسنامه ندارند. گفته می‌شود دیجیتالی کردن اطلاعات شخصی شهروندان بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد، اما با توجه به کندی این روند و اندک بودن امکانات به نظر می‌رسد این برنامه سال‌ها وقت خواهد گرفت.