تغییر جغرافیای جنگ از جنوب به شمال، افزایش تلفات غیرنظامیان، افزایش قاچاق مواد مخدر، انواع فساد اداری، بحران بیکاری و افزایش بی‌پیشینۀ مهاجرت‌ها همه تلخ گامی‌هایی بودند که مردم افغانستان آن را در ۲۰۱۵ تجربه کردند.
شماری از آگاهان نظامی و نماینده‌گان مجلس می‌گویند: سراسری‌شدن جنگ در افغانستان در ۲۰۱۵ سبب سقوط بسیاری از ولسوالی‌ها در شمال و جنوب گردید.
آنان تاکید کردند: نبود وحدت نظر میان رهبران حکومت سبب سقوط کندز، بسیاری از ولسوالی‌ها در شمال و جنوب و سقوط چند ولسوالی در هلمند گردید.
و اما به باور شماری از آگاهان سیاسی: سال ۲۰۱۵ به دلیل اینکه حکومت وحدت ملی با وجود مشکلات فراوان توانست دوام بیارود، سال نسبتاً خوبی بوده است. با وجود مشکلاتی که بین دو رهبر سیاسی حکومت وجود داشت، اما نظام توانست دوام بیاورد که می‌توان آن را یک دست‌آورد خوب از سال ۲۰۱۵ تلقی کرد.
محمد یونس فکور آگاه سیاسی، سال ۲۰۱۵ را به دلیل اینکه حکومت وحدت ملی با وجود مشکلات توانست دوام بیارود را سال نسبتاً خوبی عنوان می‌کند.
این آگاه سیاسی می‌گوید: با وجود مشکلاتی‌که بین رهبران حکومت وجود داشت، اما نظام دوام آورد و جای خوشبختی است که فرونریخت و می‌توان آن را یک دست‌آورد تلقی کرد.
فکور گفت: در سال ۲۰۱۵ قوت‌های خارجی افغانستان را ترک کردند و مسوولیت‌های امنیتی به دوش نیروهای امنیتی گذاشته شد، اما نیروهای امنیتی با وجود مشکلات توانستند این مسوولیت را به خوبی انجام دهند.
او سال ۲۰۱۵ را از لحاظ جنگی سال بدتر از ۲۰۱۴ عنوان کرده افزود: در سال ۲۰۱۵ مردم افغانستان جنگ‌ها و خون‌ریزی‌های زیادی را تجربه کردند و ولسوالی‌های زیادی به دست طالبان سقوط کرد.
با این حال، عتیق‌الله امرخیل آگاه نظامی می‌گوید: جنگ در ۲۰۱۵ دامن‌گیر کل افغانستان شده و سراسرشدن جنگ سبب سقوط بسیاری از ولسوالی‌ها به دست دشمن گردید.
به گفته او: در ۲۰۱۵ گروه داعش توانست درافغانستان جای پای پیدا کند که پا گرفتن این گروه بارمشکلات مردم و حکومت را نسبت به گذشته که تنها با طالبان درگیرجنگ بودند، افزایش داد.
به باور این آگاه نظامی: عدم وحدت نظرمیان رهبران حکومت وحدت ملی بارمشکلات مردم و نیروهای امنیتی را بیشتر کرد و نبود تفاهم میان رهبران حکومت چالش‌ها را دو چندان ساخت.
وی تاکید کرد: نبود وحدت نظرمیان رهبران حکومت سبب ضعف در روحیه سربازان گردید که درنهایت ما شاهد سقوط شماری زیادی از ولسوالی‌ها و افزایش تلفات نیروهای امنیتی بودیم.
امرخیل افزود: عدم تفاهم میان رهبران حکومت سبب سقوط کندز، بسیاری از ولسوالی‌ها در شمال و جنوب و سقوط چند ولسوالی درهلمند گردید.
او تصریح کرد: همین اکنون به دلیل نبود امنیت درست در کندز شایعات سقوط دوباره این ولایت وجود دارد وممکن است که کندز دوباره به دست طالبان سقوط کند.
با این حال، چمن شاه اعتمادی عضو مجلس نماینده‌گان می‌گوید: با آنکه ۲۰۱۵ برای افغانستان دست‌آوردهای داشت مانند افتتاح پروژه تاپی؛ اما متاسفانه مردم ما تلخ گام‌ها و مشکلات فراوانی را نیزدراین سال تجربه کردند.
به گفته او: تغییر جغرافیایی جنگ، مافیا مواد مخدر، گسترش انواع فساد اداری، بحران بیکاری و افزایش مهاجرت‌ها همه تلخ گامی‌های بودند که مردم افغانستان در سال ۲۰۱۵ آن را تجربه کردند.
اعتمادی تاکید کرد: سقوط ولایت کندز، سقوط بسیاری از ولسوالی‌ها به دست طالبان، فرار زندانیان و به شهادت رسانیدن افراد ملکی و نظامی به دست طالبان و داعش رویدادهای تلخی بودند که ما در سال ۲۰۱۵ با آن رو به رو بودیم.
وی افزود: مردم افغانستان دراین سال با دو گروه تروریستی داعش و طالبان مواجه بودند، بنابراین سال ۲۰۱۵ اصلاً سال خوبی برای مردم افغانستان نبود.
آمار تلفات غیرنظامیان در ۲۰۱۵ میلادی
تلفات غیر نظامیان در شش ماه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی نسبت به سال ۲۰۱۴ افزایش داشت.
در شش ماه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی تلفات غیر نظامیان یک درصد نسبت به سال ۲۰۱۴ افزایش داشته ۴۹۲۱ نفر غیر نظامی در این شش ماه کشته شدند.
این تلفات نزدیک به پنج هزارغیر نظامی به شمول زنان و کودکان می‌رسد که ۷۰ درصد آن توسط طالبان و ۱۶ درصد توسط نیروهای امنیتی صورت گرفته‌است. ۱۰ درصد این تلفات به گونۀ مشخص به هیچ گروهی نسبت داده نشده و هردوطرف در آن دخیل اند.
اما وزارت امور داخله از آمار تلفات نظامیان و غیر نظامیان از شش ماه اخیر ارقامی ارایه نمی‌کند و می‌گوید که آمار تلفات نظامیان و غیر نظامیان ۲۰۱۵ را در پایان سال میلادی اعلام خواهند کرد.
در ۲۰۱۵ شماری از ولسوالی‌ها در شمال به دست طالبان سقوط کرد.
طالبان توانستد در سال ۲۰۱۵ برای مدت سه روز تصرف کامل ولایت کندز را در اختیار داشت و شماری از ولسوالی‌ها بدخشان، تخار، فاریاب، بغلان، جوزجان و سرپل تصرف کنند.
فرار زندنیان
در سال ۲۰۱۵ شماری از زندانیان موفق به فرار شدند، زندانیان ولایت قندهار، غزنی و کندز از جمله زندانی‌های بودند که موفق به فرار ازاین زندان‌ها شدند.
اکثریت زندانیان که موفق به فرار شدند، افراد وابسته به گروه طالبان، برخی از قوماندان طالب و یا مجرمین حملات انتحاری بودند.
گفت‌وگوهای صلح با طالبان
پس از آن که محمد اشرف غنی به عنوان رییس جمهور سوگند وفاداری یاد کرد، اولین سفرش به عربستان سعودی و چین بود. پس از چین او به کشور همسایه پاکستان سفر کرد و با حکومت ملکی این کشور دیدار کرد و به مرکز نظامی این کشور رفت تا به صورت مستقیم با آنان در مورد صلح افغانستان گفت‌وگو کند.
این روند همچنان ادامه داشت و هرازگاهی گفته می‌شد که به زودی با سران طالبان مذاکره می‌شود. در ماه اپریل سال ۲۰۱۴ برای اولین بار یک هیات شورای عالی صلح افغانستان به قطر سفر کرد و آنجا با نماینده‌گان طالبان ملاقات نمود.
پس از آن در اسلو پایتخت ناروی نمایندگان افغانستان با نمایندگان طالبان ملاقات کردند. در این نشست علاوه بر محمد محقق معاون رئیس اجرایی، نمایندگان فعالان حقوق زنان نیز حضور داشتند. این ملاقات در حاشیه نشست سالانه صلح جهانی انجام شد.
گفته می‌شود که پس از اسلو در شهر ارومچی چین نیز میان نماینده‌گان دوجانب صحبت هایی صورت گرفته است. رسانه ها گزارش دادند که در راس هیات افغانستان معصوم استانکزی، سرپرست وزارت دفاع افغانستان و از جانب طالبان ملا عبدالجلیل، ملاعبدالرزاق و ملا حسن رحمانی شرکت کرده بودند. همچنان گفته شده بود که در آن نشست نمایندگان سازمان استخبارت نظامی پاکستان «آی اس آی» هم شرکت داشتند و زمینه مذاکره را هم آنها فراهم کرده بودند.
اولین مذاکره رسمی
در ماه جولای سال ۲۰۱۵ میلادی در منطقه تفریحی مری در پاکستان نمایندگان حکومت افغانستان و طالبان اولین گفتگوهای رسمی شان را انجام دادند. در راس هیات افغانستان حکمت خلیل کرزی معاون وزارت خارجه افغانستان حضور داشت.
در این نشست که در ماه رمضان برگزار شد بالای این توافق شد که دور دوم مذاکرات بعد ازعید فطر برگزار شود.
هردو جانب در این نشست خواسته های شان را مطرح کردند و روی چگونگی پیشبرد مذاکرات صحبت نمودند.
مرگ ملاعمر رهبر طالبان
پیش از برگزاری دور دوم مذاکرات خبر مرگ ملاعمر به شکل مرموزی پس از دوسال افشا شد. پس از نشر این خبر وزارت خارجه پاکستان در وضعیتی نامعلوم تاخیر برگزاری دور دوم مذاکرات را اعلام کرد.
پس از نشر خبر مرگ ملاعمر برای وی جانشینی تعیین شد. ملا اخترمحمد منصور به رهبری طالبان منسوب شد و دوباره علیه دولت اعلان جهاد کرد. فامیل ملاعمر و برخی از گروه های طالبان هواخواه وی رهبری ملا منصور را نپذیرفتند و میان طالبان اختلاف و حتی جنگ آغاز شد. دلیل دیگر تاخیر در گفتگوهای صلح هم مشکلات درونی طالبان بالای رهبری این گروه بود که همین مساله تاکنون روند گفتگوهای صلح با طالبان را به زمان نامعلومی سوق داده.
کاهش محبوبیت حکومت وحدت ملی
محبوبیت و حمایت عمومی از دولت وحدت ملی‌ در سال ۲۰۱۵ با تشدید بحران اقتصادی و وخامت اوضاع امنیتی، گروه‌های مخالف و منتقد دولتی را به صدا در آرود.
افزایش بیکاری و پایان آمدن ارزش پول افغانی در برابر دالر که افزایش قیمت مواد اولیه که در پی داشت، سبب شد تا حکومت وحدت ملی بیشتر مورد انتقاد قرار گرفته و میزان نارضایتی مردم نسبت به حکومت وحدت ملی بالا ببرد.