گزارشگر:محمداکرام اندیشمند /یک شنبه 18 دلو 1394 - ۱۷ دلو ۱۳۹۴
برای امریکا و غربیها و حتا روسیه در اوضاع بیثبات و جنگهای خونینِ خاور میانه که بخشی از طرفهای این جنگ را داعش، القاعده و سایر گروههای ستیزهجو و جهادگرِ سنی علیه آنها تشکیل میدهد، کُردها متحد استراتژیک و مورد اعتماد محسوب میشوند. بخشی از جامعۀ سنی عرب اعم از دولتها، احزاب و قبایل مورد حمایتِ امریکا و غرب در این ستیزِ خونین نمیتوانند قابل اعتماد غرب باشند. امریکاییها به جامعۀ شیعه ـ چه شیعیان عرب و چه جمهوری اسلامی ایران با توجه به تقابل و خصومتِ خونینی که با متحدین عربِ سنی آنها در خاورمیانه دارد ـ به عنوان متحد استراتژیک در منطقه نمیبینند؛ هرچند که سیاست و عملکرد امریکاییها در دو دهۀ اخیر و به ویژه پس از حمله بر عراق و سقوط حکومت صدام حسین، در جهت منافع و قدرتیابی جمهوری اسلامی ایران و همسویی با اهداف دولت ولایت فقیه ایران انجامیده است. این همسویی صرفنظر از آنکه تصادفی است یا برنامهریزی شده، هنوز علیرغم ناخشنودی شدیدِ سلاطین و امیران متحد عربِ امریکا به خصوص عربستان سعودی، ادامه دارد.
یکی از دلایل عدم اعتماد و اتکای امریکا و غرب به جمهوری اسلامی ایران و شیعیان و همچنان جامعۀ سنی، به ریشهها و باورهای مذهبی و ایدیولوژیکِ آنها برمیگردد که مخالفت و خصومت با امریکا و غرب را بهصورتِ بالقوه در این ریشهها و باورها دارند. این در حالی است که داعش، القاعده و گروههای مشابهِ برخاسته از میان جوامع سنی عرب و حتا غیر عرب بهصورت بالفعل علیه امریکا و غرب میجنگند. اما چرا کُردها با چهل میلیون جمعیت در منطقه به عنوان بخشی از جامعۀ مسلمان که میان چهار کشور عراق، ایران، سوریه و ترکیه تقسیم شدهاند، میتوانند به عنوان متحد قابل اعتمادِ امریکا و غرب در جنگهای خونین امروزِ خاورمیانه و رقابتهای مداوم بر سرِ این حوزه مد نظر باشند؟
کُردها برخلاف جامعۀ سنی عرب و شیعه، دارای ریشهها و زمینههای افراط گرایی و ستیزهجویی دینی نیستند. آنها قبل از آنکه وسواس و دغدغۀ دینی و مذهبی داشته باشند، معضل هویت و منافع قومی دارند که حتا این حق و هویت از نام و آدرسِ دین سرکوب شده و گاهی از دین به عنوان ابزار علیه هویت ملیِ آنها و تشکیل کشور مستقلِ کُردی استفاده شده است. کُردها به عنوان یکی از اقوام بزرگ منطقه، خواهان کشور و دولت مستقل استند و این استقلال را بدون حمایت امریکا و غرب بهدست آورده نمیتوانند. نکتۀ قابل توجه در بحث رابطه میان کُردها و غرب، به تأثیر و پیوند متقابل این رابطه برمیگردد. اگر غربیها در جنگ و خصومت خونینِ خاورمیانه از میان جوامع مختلف مذهبی و قومی مسلمانانِ این حوزه ضرورتاً به سوی کُردها به عنوان متحد استراتیژیکِ خود نگاه میکنند، کُردها نیز نیازمند این نگاه و این حمایت و اتحاد هستند. این نیاز دوطرفه، پایداری این همسویی را تضمین میکند و به اتحاد درازمدت و استراتژیک طرفین میانجامد.
در حالی که دولت ترکیه با حزب کارگران کردستان(PKK) میجنگد، کُردهای سوریه منطقۀ خودمختار تشکیل دادهاند، کُردهای عراق عملاً حکومت مستقل از بغداد دارند و دو روز قبل (۱۲ دلو۱۳۹۴/ دوم فبروری۲۰۱۶) مسعود بارزانی رییس حکومت آنها در اربیل، از اجرای طرح همهپرسی استقلال کُردستانِ عراق سخن گفت و کُردهای ایران نیز هر چند مانند کُردهای سه کشورِ دیگر هوای جدایی و استقلال ندارند؛ تشکیل کشور و دولت مستقلِ کردستان تا چه حد عملی و واقعی به نظر میرسد؟ آیا امریکا و اروپا از تشکیل کشور مستقل کُردستان متشکل از جوامع کُردِ چهار کشور کُردنشین، علیرغم مخالفت شدید دولتِ این کشورها حمایت میکنند؟ آیا روسیه در شکلگیری کشور کُردستان که با نگاه مشابه و مشترک امریکا و غرب به سوی کُردها میبیند، با امریکا و اروپا همسویی نشان خواهد داد؟ آیا میان غرب و روسیه به خصوص میان واشنگتن و مسکو توافقنامۀ مشابه توافق سایکس – پیکو که یکصد سال قبل میان فرانسه و بریتانیا (۱۹۱۶) برای تقسیم متصرفات عربی امپراتوری عثمانی و تغییر نقشۀ خاور میانه امضا شد، در حال امضا است؟ اگر روسها و غربیها از تشکیل کشور و دولت کُردستان حمایت کنند و در این جهت قدم بردارند، تکلیف غرب با ترکیه به عنوان عضو ناتو و متحد استراتژیکِ آنها و تکلیف روسیه با متحدین خودش جمهوری اسلامی ایران و دولت سوریه چه خواهد شد؟ آیا کُردها که در سدههای متوالی میان چهار کشور تقسیم شده و افزون بر اختلاف و تفرقۀ شدیدِ سیاسی و گروهی میان خود، هر کدام این جوامع کُرد به صورتِ جداگانه از ویژهگیهای فرهنگی و اجتماعی حاکم و غالب این کشورها تأثیر پذیرفتهاند و بهخصوص که بخشی از جمعیت عظیم کُردها در شهرهای بزرگ این کشورها زندگی کردهاند، میتوانند کشور و دولت واحد و مستقل تشکیل دهند؟ آیا تشکیل کشور و دولت مستقلِ کردستان در محاصرۀ چهار کشورِ کُردنشین و بهشدت مخالفِ این استقلال، یک آرزوی غیرعملی و دستنیافتنی نیست؟
با توجه به پاسخ بسیار دشوار و پیچیدۀ اینهمه پرسش و با توجه به جغرافیای نامساعدِ مناطق کُرد در میان چهار کشور کُردنشین، تشکیل کشور و دولت واحد و مستقل کردستان، بیشتر به یک توهم و آرزو میماند تا به یک واقعیت!
Comments are closed.