احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
گزارشگر:چهار شنبه 5 حوت 1394 - ۰۴ حوت ۱۳۹۴
چهارمین و احتمالاً آخرین دور نشستِ چهارجانبه در کابل به پایان رسید، بدون آنکه واقعاً مشخص شده باشد که نتیجۀ این نشستها و گفتوگوها چه بوده است. نمایندهگان شرکتکننده در نشستهای چهارجانبه ابراز امیدواری کردهاند که به دنبالِ این دور نشستها، عملاً زمینۀ گفتوگوهای صلح با طالبان آغاز شود. ولی تا هنوز واقعاً مشخص نشده که پس از نشستهای چهارجانبه، گفتوگوهای صلح آغاز خواهند شد و یا خیر.
در چهارمین نشستِ چهارجانبه قرار بود که نمایندهگانی از طالبان نیز حضور داشته باشند، ولی این نشست بدون حضور نمایندهگانِ این گروه برگزار شد. حالا اما شرکتکنندهگان نشستِ چهارجانبه میگویند که نقشۀ راه گفتوگوهای صلح، به عنوان برآیندِ این نشستها، بهدست آمده و یک گام موثر در برگزاری گفتوگوهای صلح برداشته شده است. ولی بسیاری از آگاهان مسایل افغانستان، نقشۀ راه گفتگوهای صلح را فاقد اعتبارِ حقوقی میدانند و میگویند تجربۀ گذشته نشان داده است که توافقهای اینچنینی، پیامدهای واقعی به دنبال نداشتهاند.
دولت افغانستان برای اینکه نشان دهد در عرصۀ تأمین صلح و گفتوگو با مخالفان، عزم جدی و راسخ دارد، پیش از برگزاری چهارمین نشستِ چهارجانبه در کابل، تغییرات ساختاری در شورای عالی صلح بهوجود آورد؛ در حالی که این تغییرات از همان نخستین لحظاتِ اعلام، با مخالفت و انتقاد برخی سرانِ مجاهدین روبهرو شد.
دولت افغانستان گفته بود که ترکیبِ تازۀ رهبری شورای عالی صلح را در تفاهم با شخصیتهای جهادی کشور گزینش کرده است، ولی استاد عبدربالرسول سیاف رییس شورای حراست و ثبات و یکی از چهرههای مطرح جهادی، یک روز پس از اعلام فهرست رهبری جدیدِ شورای عالی صلح گفت که دربارۀ این تغییرات و گزینشها، هیچ مشورهیی با او نشده است.
واکنش استاد سیاف به ترکیب جدید شورای عالی صلح، میتواند اعلام موضعِ بسیاری از رهبران و شخصیتهای جهادیِ کشور باشد که بدون هیچ تردیدی در مسایل کلانِ جامعه نقشِ برجسته دارند. حالا اما مشخص نیست که روحیه و واکنشِ دیگر گروهها نسبت به ترکیب جدیدِ شورای عالی صلح چه خواهد بود؛ ولی بر اساس برخی گمانهزنیها، در ترکیب جدید شورای عالی صلح، دیدگاه برخی کشورهای دخیل در مسایل منطقه لحاظ شده است. با این حال، برای شورای عالی صلح هنوز بسیار زود است که بتواند با ترکیب جدید خود، نقش موثری در گفتوگوهای صلح بازی کند. این شورا حاشیهنشینِ اینگونه گفتوگوها، بدون آنکه اعتماد گروههای مخالف را بهدست آورد، باقی خواهد ماند!
نکتۀ دیگر در پیوند به گفتوگوهای صلح، موضع گروه طالبان به عنوان اصلیترین گروه مخالفِ مسلحِ دولت میتواند باشد. طالبان ظاهراً هنوز آمادهگیِ خود را برای گفتوگوهای صلح نشان ندادهاند. همین اکنون، نفراتِ این گروه در بخشهای مهمی از افغانستان مشغول نبرد با نیروهای دولتِ افغانستان و ناتو اند و گمان نمیرود که در این موضع، تغییر جدی رونما شده باشد.
طالبان برای آغاز گفتوگوهای صلح، پیششرطهایی دارند که میتواند به عنوان اصلیترین خواستهای این گروه مطرح باشند. اما طرفهای مذاکرهکننده در نشستهای چهارجانبه تأکید کردهاند که هیچ پیششرطی نمیتواند در گفتوگوهای صلح مطرح شود. پاکستان که در حال حاضر نقش محوری را در این رابطه به عهده گرفته، میگوید که طالبان بدون پیش شرط وارد گفتوگوهای صلح خواهند شد، ولی این سخنان عملاً با موضع رسمی طالبان که تا به حال بارها از زبان سخنگویانِ این گروه مطرح شده، در تناقض قرار دارد.
طالبان حتا خواهانِ گفتوگوهای مستقیمِ صلح با نمایندهگان دولت افغانستان نیستند و میگویند در برخی مسایل مهم، فقط با امریکا به عنوان شریک و متحد استراتژیکِ افغانستان وارد گفتوگو میشوند. بر اساس برخی اطلاعاتِ درز کرده به بیرون، طالبان همچنین خواهانِ واگذاری برخی ولایتهای افغانستان به افراد این گروه شدهاند. این موضوع اگر واقعاً صحت داشته باشد، میتواند به عنوان خطرِ جدی برای منافع و حاکمیت ملیِ افغانستان مطرح شود.
واگذاری مناطقی از خاک افغانستان به گروهی که عملاً هیچ پایگاه حقوقی و قانونی ندارد، به معنای به رسمیت شناختنِ هرجومرج و تغییر نقشۀ جغرافیای کشور خواهد بود. طالبان با چنین خواستهایی عملاً نشان میدهند که هیچ ارادهیی به حلِ سیاسیِ معضلِ افغانستان ندارند و میخواهند به هر قیمتِ ممکن به هدفهایی که برای خود تعیین کردهاند، دست پیدا کنند. در همین حال، طرح چنین خواستهایی که میتواند به تجزیۀ افغانستان منجر شود، مورد حمایت شهروندانِ کشور هم نیست. مردم افغانستان سالهاست برای برقراری صلح لحظهشماری میکنند، ولی هرگز خواهانِ صلحی نیستند که در آن ارزشهای ملی قربانی شود. صلح زمانی ارزش دارد که باعث تقویت دستاوردهای سالهای پسین شود و نه اینکه این دستاوردها را به معامله بگذارد. متأسفانه هنوز جزییاتِ نقشۀ راه در اختیار همهگان قرار نگرفته تا فهمیده شود دولت افغانستان تا چه مقدار خطوط قرمز را لحاظ کرده است؛ ولی به هر حال آنچه که به صورتِ تلویحی از آن یاد میشود این است که هیچکس در افغانستان چنین حقی را نمیتواند برای خود تعریف کند که در آن عزت مردمِ افغانستان در نظر گرفته نشده باشد.
Comments are closed.