عمیر جمال
برگردان: مختار یاسا/
اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان در تاریخ ۲۵ مارچ با سخنان داغی، به پاکستان به‌خاطر پناه دادن به شورشیانی که افغانستان را هدف قرار می‌دهند، حمله کرد. یک هفته قبل از سخنرانی آقای غنی، در اثر یک حمله انتحاری در کابل، حداقل ۶۴ نفر کشته و صدها تن دیگر مجروح گردیدند.
این سخنرانی آقای غنی، زمانی صورت می‌گیرد که پروسه صلح افغانستان در یک وضعیت بسیار پیچیده‌ای قرار گرفته است. ظاهرا پروسه صلح به رهبری گروه هماهنگی چهارجانبه ــ پاکستان، آمریکا، چین و افغانستان ــ به شکست انجامیده و غنی خواهان اقدام علیه رهبری طالبان که گفته می‌شود در پاکستان قرار دارد، شده است. علاوه برآن، او گفت که دیگر کشورش از پاکستان انتظار ندارد تا طالبان را به گفتگوهای صلح بیاورد. احتمالا دو عامل بسیار عمده، غنی را به این تصمیم جسورانه و شجاعانه وا داشته است.
اول، خراب شدن اوضاع امنیتی در نتیجه بمب‌گذاری‌های بی‌رحمانه طالبان که آقای غنی را به لحاظ سیاسی تضعیف کرده است. در داخل دولت، موقعیت غنی با فشار فزاینده‌ی احزاب مخالف و حتی بعضی از گروه‌های داخل حکومت، شدیدا در خطر قرار گرفته است. به باور آنها دیگر آقای غنی نمی‌تواند و نباید چشم‌انتظار گفتگوهای صلحی باشد که تا کنون هیچ نتیجه‌یی نداشته است. به گونه‌ی روشن، پالیسی دست‌درازی آقای غنی به سوی پاکستان کارگر نبوده است و پاکستان نتوانسته نفوذ معروف و معلوم‌اش را بالای طالبان در عمل نشان بدهد.
دوماً، مدارک بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند اسلام‌آباد هنوز دست از سیاست تبعیضانه‌اش در قبال گروه‌های تروریستی بر نداشته است و هنوز میان این گروه‌ها فرق قایل می‌شود. فقط چند ماه پیش، سرتاج عزیز،‌ مشاور امور خارجی پاکستان به صورت علنی اعتراف کرد که پاکستان بالای طالبان نفوذ زیادی دارد و رهبری این گروه در پاکستان زندگی می‌کنند.
براساس بعضی گزارش‌ها، عملیات جاری نظامی پاکستان علیه گروه‌های شبه‌نظامی در مناطق قبایلی این کشور، بدون تفکیک انجام شده است. اما مدارک نشان می‌دهند که پاکستان به پناه‌دهی و نگهداری گروه‌های مختلف شبه‌نظامی و مشخصا شبکه حقانی، ادامه می‌دهد. بر بنیاد گزارش‌ها، شبکه حقانی مسئول بمب‌گذاری مرگبار یک هفته قبل در کابل است. گذشته از آن، این گروه طالبان نقش مهم و کلیدی را در حل بحران رهبری طالبان که پس از افشای مرگ ملا عمر بسیار حاد شده بود، بازی کرد. می‌توان استدلال کرد که پیروزی‌های اخیر نظامی طالبان در سرتاسر افغانستان، احتمالا نتیجه همین اتحاد تازه آنها است.
ایالات متحده آمریکا اخیرا با نشر اعلامیه‌ای گفته است که گروه‌هایی مثل شبکه حقانی و طالبان، از خاک پاکستان عملیات می‌کنند. وزارت خارجه آمریکا در این اعلامیه گفته است: «ما بارها،‌ نگرانی‌مان را در مورد مدارای مداوم مقامات بلند‌پایه پاکستان با گروه‌های طالبان و شبکه حقانی که از خاک پاکستان عملیات‌شان را سازمان‌دهی می‌کنند، با آنها ابراز کرده‌ایم».
آرشیف امنیت ملی دانشگاه جیورج واشنگتن به تازه‌گی یک تعداد مدارکی را منتشر کرده که نشان می‌دهند، بخش عمده‌ی تمویل شبکه حقانی از رهبری طالبان افغان در خاک پاکستان تامین می‌شود. این پیغام منتشر شده وزارت خارجه آمریکا در مورد تمویل شبکه حقانی این‌گونه است: «بخش عمده‌ی تمویل شبکه حقانی از رهبری طالبان در کویته، انجام می‌شود».
درحالی‌که کابل عزادار مرگ ده‌ها نفر در اثر حمله یک هفته قبل طالبان به این شهر است، اسلام‌آباد میزبان هیاتی از طالبان می‌باشد. براساس گزارش‌ها، این هیات به‌خاطر بحث و آزادسازی فرماندهان ارشد طالبان (از بند پاکستان) در اسلام‌آباد به سر می‌برد. حضور طالبان افغانی در خاک پاکستان تایید می‌کند که اسلام‌آباد با این گروه روابط بسیار نزدیک دارد.
حمایت مداوم پاکستان از این گروه‌های شورشی، بستگی به حضور هند در افغانستان دارد. اسلام‌آباد در مورد نفوذ دهلی نو در افغانستان سوءظن زیادی دارد و تا زمانی‌که این سوء‌ظن وجود دارد، پالیسی حمایت آن از این گروه‌ها، احتمالا تغییر نخواهد کرد.
با این‌حال، این کار اسلام‌آباد به این معنی نیست که پاکستان علاقمند صلح و ثبات در افغانستان نیست. در درازمدت، ‌ثبات و شکوفایی اقتصادی خود پاکستان هم وابسته به صلح در افغانستان است. اسلام‌آباد، طالبان افغانی و دیگر گروه‌ها را به گفتگوهای صلح تشویق کرده است، اما این تشویق بیشتر به شکل خواهش بوده تا زور. می‌توان استدلال کرد که اسلام‌آباد تا آن حد علاقمند تشویق این گروه‌ها نیست که این گروه‌ها بخواهند از رهبران پاکستان جدا شده و روابط‌شان از بین برود.
گذشته از آن، حکومت ضعیف و تقسیم‌شده کابل با ارتشی که خوب تجهیز و آموزش ندیده است، باعث شده تا این مشکل شدیدتر شود. برای دست‌یابی به موفقیت در هرگونه پروسه صلح یا اقدام نظامی علیه طالبان که تا این‌جای کار سخت جنگیده‌اند، وحدت داخلی الزامی می‌باشد.
ظاهرا، غنی دوباره سیاست حامد کرزی، رییس‌جمهور قبلی افغانستان را در پیش گرفته است؛ پالیسی اتهام زدن به پاکستان به‌خاطر اقدام ناکافی در نقاط مرزی با افغانستان. این تغییر پالیسی می‌تواند دوست‌ها و هواداران او در پارلمان افغانستان را زیادتر کند اما بر شورش‌گری پر پیچ‌وتاب طالبان، فائق نخواهد شد. این تحولات ناگوار نه‌تنها ناکامی یک کشور را نشان می‌دهند، بلکه گواهی است بر از دست رفتن امنیت کل منطقه.
منبع: مجله دیپلمات