گزارشگر:سه شنبه 4 جوزا 1395 - ۰۳ جوزا ۱۳۹۵
امضای توافقنامه چابهار، گامی بلندی است برای افغانستان تا از محاصرۀ پاکستان بیرون شود. افغانستان کشوری محاط به خشکه است و از لحاظ اقتصادی و داد و ستد بیشتر وابسته به پاکستان است. این وابستهگی کشور را از لحاظ سیاسی نیز در کنترل پاکستان قرار داده است. پس برای افغانستان نه تنها چابهار، بل هر بندری که بتواند زمینۀ رشد اقتصادی را فراهم کنند مهم است. اما باتوجه به برنامههایی که برای رهایی افغانستان از محاصرۀ اقتصادی در ذهنیتها میچرخد و در طرحها وجود دارد، بندر چابهار مهمترین و عملی ترین آن است. با امضای توافقنامه بندر چابهار، افغانستان به وابستهگی مطلق پایان میگذارد و وارد مسیر تازه به هدف دستیابی به کالاهای خوبتر و صدور کالا به بیرون میشود. سالهاست که افغانستان از نداشتن بدیل بهجای پاکستان رنج میبرد و استفاده از چابهار این رنج را به گنج تبدیل میکند. چنانکه افغانستان از لحاظ سیاسی با استفاده از این بندر، از اسارت دایمی توسط پاکستان و تهدیدهایی مثل بند شدن مسیر تورخم، رهایی میباید و این برای کشور فرصت میدهد تا موقفش را در برابر پاکستان بیهیچ هراسی مطرح کند. پیش از این شاید سیاستمداران ما به دلیل وابستهگی کامل کشور از لحاظ اقتصادی به پاکستان نمیتوانستند کاری در خوری در برابر آن کشور انجام دهد. از جانب دیگر بربنیاد توافقنامه، ایران سهولتهایی را برای بازرگانان افغانستان میگذارد و نیز این بندر سهولتهای بیشماری را از درک نزدیکی مسیر نسبت به کراچی به افغانستان و نیز از درک تهیۀ فابریکهها و صادرات مواد افغانستان به نام کشورمان فراهم میکند و یک پیشرفت قابل توجهی را در عرصۀ اقتصاد ملی کشور کلید میزند. زیرا بندر چابهار به عنوان یک بندر آزاد به هر کشوری فرصت میدهد تا با داشتن فابریکهها و امکانات لازمۀ مارک کشور را روی کالای تولیدی بیاویزد. افغانستان با استفاده از این بندر میتواند زمینۀ دستیازیدن دیگر علاقهمندان بازرگانی افغانستان را مساعد کند. چون درشرایط کنونی بسیاریها از پاکستان میترسند و از دادستد در آن کشور و حتا رفت و آمد هراس دارند. پس در صورتی که ما مسیر تازهیی را انتخاب میکنیم به همان پیمانه یک جهش جدید اقتصادی و سرمایهگذاریهای تازه میتواند شکل بگیرد. شکی نیست که مناسبات سیاسی میان کشورهای محاط به خشکه؛ مثل افغانستان، با کشورهای متصل به دریا؛ مثل ایران و پاکستان، در تعیین استفاده کشور محاط به خشکه از دریا نقش بیسار بارز دارد. به همین دلیل است که در حقوق بینالمللی راه حلهایی به این منظور وجود دارد و نیز حقوق تعیین شدهیی برای کشور محاط به خشکه در نظر گرفته شده است؛ اما هیچ گاه آن حقوق و حق در قاموس سیاسی پاکستان معنا نشد و دولت افغانستان هم ظرفیتی برای استفاده از آن حقوق تعیین شده نداشت و حتا طرح آن را لازم ندید. بنابراین استفاده از بندر چابهار نفس تازهیی است که دولت و مردم افغانستان را جان میبخشد و افغانستان از این طریق به دو مسیر دیگر مثل بازارهای هند و بازار آسیای میانه وصل میشود. اما نگرانی این است که پاکستان به هیچ عنوان علاقهمند استفاده افغانستان از این مسیر نیست و گماشتهگان آن کشور در نهادهای تصمیمگیری افغنستان هم حضور دارند احتمال اینکه اخلالی دراین قسمت از جانب آنان صورت بیگرد متصور است. اما ارادۀ سیاسی دولتمردان افغانستان و بارزگانان ملی کشور، مهمترین عامل استفاده از بندر چابهار است که میتواند برای پاکستان سنگین تمام شود. زیرا پاکستان در این صورت زیانهایی را متقبل میشود.
اکنون افغانستان از کل جهان تنها به بازار دهلی نو از طریق هوا دسترسی دارد و آن هم زیاد فوقالعاده تاثیر گذار نیست. اما پاکستان از طریق افغانستان به آسیای میانه راه دارد و تجارت میکند. با این حساب افغانستان میتواند از رهگذر استفاده از بندر چابهار به امکانات و دستآوردهای کلانی دست یابد و در عین حال از پاکستان امتیاز مشابه بگیرد.
Comments are closed.