در افغانستان همه چیز سرچپه اتفاق می‌افتـد، حتا برخوردها در ماه رمضان. ماه رمضان که حالا یک روز با آن فاصله داریم، برای مردم مسلمانِ افغانستان به‌سانِ همۀ مسلمانان جهان، اهمیتِ خاصی دارد. این ماه برای غالبِ مسلمانان، مهربانی و رحم و شفقت به‌وجود می‌آورد اما در افغانستان این رخداد به شکل معکوس جلوه می‌کند. چنان که می‌بینیم هرساله با فرا رسیدنِ ماه رمضان، نرخِ اجناس در کشورِ ما افزایش چشم‌گیر می‌یابد، در حالی که در دیگر کشورهای مسلمان، قیمت‌ِ کالاها در این ماه کاهشِ قابل توجه می‌یابد تا مردمِ روزه‌دار در “ماه مهمانی خدا” بتوانند از همۀ نعمت‌ها و خوراک‌ها استفاده کنند.
تا جایی که به یاد داریم، هرسال با نزدیک شدنِ ماه مبارک رمضان، بهای مواد خوراکی به گونۀ سرسام‌آور افزایش یافته است. همه‌ساله در این ایام (ماه رمضان) اظهاراتِ گونه‌گونی از سوی مقام‌های حکومتی و فروشنده‌ها دربارۀ علتِ بلند رفتنِ بهای مواد خوراکی می‌شنویم؛ اما حالا بی‌نظمیِ سیاسی در کشور و بلند رفتنِ ارزش دالر در برابر پول افغانی، عمده‌ترین دلیلِ افزایش قیمتِ مواد خوراکی در آستانۀ ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود.
هر رمضان، شهروندانِ کشور با انتقاد از افزایش قیمتِ مواد خوراکی در بازارها، از حکومت می‌خواهند که برای جلوگیری از این وضعیت دست به کار شود؛ اما متأسفانه هر سال دیده می‌شود که حکومت در این زمینه بی‌برنامه و ناتوان است. امسال نیز به دلیلِ همین بی‌برنامه‌گی، ما شاهد افزایش بی‌رویۀ نرخ اجناس در بازارها هستیم.
مسلماً فروشنده‌گان و مغازه‌داران در این زمینه تقصیرِ زیادی ندارند؛ زیرا این افزایشِ قیمت از جاهایی فراتر از دست و صلاحیتِ خُرده‌فروشان آب می‌خورد. به این ترتیب که با بلند رفتنِ نرخِ دالر در برابرِ افغانی و نیز افزایش نرخ مالیات، آن‌ها نیز اجناسِ خود را گران‌تر می‌خرند و ناگزیر گران‌تر می‌فروشند. تا کنون دولت هیچ برنامه‌یی برای جلوگیری از بلند رفتنِ قیمتِ مواد خوراکی در ماه رمضان نداشته است. در حالی که اخلاق و آموزه‌های اسلامی حکم می‌کند که دولت و فروشنده‌گانِ بزرگ به پیشواز از این ماه مبارک، با قناعت به سود کمتر، قیمتِ مواد خوراکی را ارزان کنند. ولی متأسفانه چنین نیست و تجربه ثابت کرده که بلند رفتن بهای مواد خوراکی در ماه مبارک رمضان در افغانستان، به یک فرهنگِ سیئه تبدیل شده است.
در سایر کشورهای اسلامی در این ماه کنترلِ شدیدی بر نرخ اجناس اِعمال می‌گردد. بدون شک نبود برنامۀ کنترول قیمتِ مواد اولیه در کشور به‌خصوص در ماه مبارک رمضان و نیز کنار گذاشتنِ اخلاق اسلامی در معاملات، سبب شده که رمضان که ماه رحمتِ خداست، برای فقیران و بیچاره‌گان و طبقۀ کم‌درآمد به یک کابوس تبدیل شود و این، اُفت و حتا سقوط اخلاقی را در میانِ بازرگانان و سرمایه‌گذاران و فروشنده‌گان بزرگِ مواد اولیه به نمایش می‌گذارد که جای بسی اندوه و تأثر است.
به هر صورت، فردا روز اولِ ماه مبارکِ رمضان است، امیدواریم واردکننده‌گانِ کلانِ مواد اولیه و خوراکی،‌ از اخلاق و عطوفتِ اسلامی کار بگیرند و علاوه بر پرهیز از گران‌فروشی، استثنائاً در “ماه میهمانی خدا” خواهانِ بهرۀ کمتری از کالاهای تجاریِ خود شوند و این‌گونه در این ماه پُرفیض، غریبان را یاری رسانند.
اقتضایِ مسلمانی و عمقِ فقر و بیچاره‌گی افغانستان این است که دولت و وارد‌کننده‌گانِ مواد خوراکی، در ماه میهمانی خدا به یاریِ هم‌میهنانِ مومنِ خویش بشتابند. به گونۀ مثال دولت می‌تواند در ماه رمضان، نرخ گمرک و مالیات بر اجناس را کاهش دهد و تاجران نیز می‌توانند سود کمتری برای اجناسِ خود قایل شوند. حتا دولت می‌تواند در ماه رمضان، یارانه‌هایی را بر برخی اقلامِ مهمِ خوراکی وضع کند.
مسلماً ما فرسنگ‌ها با اخلاق و عطوفتِ اسلامی و مدیریتِ اقتصادی فاصله داریم. ماه رمضان اما بهترین فرصت برای دولت و مردمِ ماست تا این فاصله را پُر سازند و در هر دو عرصه به بازنگری و خلاقیت دست یابند.