همایش بین‌المللی مولانا جلال‏الدین محمد بلخی، دیروز (دوشنبه/۱شهریور/سنبله) در شهر مزارشریف آغاز شد.
در این همایش بزرگ به شمول شماری از مولاناشناسان از کشورهای ایران، تاجیکستان، پاکستان و هند، مقامات دولتی و استادان دانشگاه و دانشجویان نیز اشتراک کرده بودند.
در این نشست سخنرانان در پیوند به زنده‌گی و آثار مولانا جلال‌الدین محمد بلخی صبحت کردند و نمایش‌های مثنوى‌خوانی، توله، سماع و نمایش مربوط به هنر و زنده‌گى مولانا نیز راه‌اندازی شد.
این همایش تا سه روز ادامه خواهد داشت و قرار است دو روز نخست آن در شهر مزار شریف و روز سوم هم در شهر کابل برگزار شود.
زردشت شمس، معاون مالی و گردش‌گری وزارت اطلاعات و فرهنگ در این مراسم پیام محمداشرف‏غنی رییس‌جمهور را به خوانش گرفت. رییس‌جمهور در پیام خود ضمن سپاس‌گزاری از برگزاری این همایشِ بزرگ گفته بود: خوش‌حالم که همایش علمی عارف و شاعر بزرگ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در زادگاه این بزرگ‌مرد برگزار می‌شود.
در قسمت دیگر پیام محمداشرف غنی گفته شده بود: حضرت مولانا نه‌تنها افتخار جهان اسلام که افتخار تمام بشریت است، این سمینار فرصت خوبی‌ست تا زنده‌گی انسان بزرگی مانند مولانا بازبینی شده و برای حل مشکلات از او الهام گرفته شود.
به‌گفتۀ رییس‌جمهور: “شعر و اندیشۀ مولانا برای آوردن صلح و ایجاد بُرده‌باری میان مردم و جوامع اهمیت فراوان دارد، چون مولانا با جوهر اصلی دین اسلام به‌صورت عمیق آشنا بود. امیدواریم از فرصتی که این همایش ایجاد کرده است، در معرفی علم و هنر مولانا استفادۀ بهینه صورت گیرد.”
محمد اشرف غنی هم‌چنان در پیام خود گفته بود:”هستند کسانی که به‌نام دین اسلام، خشونت، نفرت و انزجار پخش می‌کنند، اماچنانی که تاریخ شاهد است، کسانی برای پخش و نشر اسلام کمک واقعی کرده‌اند که به‌سان مولانا جلال‌الدین محمد بلخی با اسلام آشنایی عمیق داشته‌اند.”
در سویی دیگر، دکترمجیب‌الرحمن رحیمی سخنگوی ریاست اجرایی نیز در این مراسم پیام داکتر عبدالله عبدالله رییس اجرایی حکومت وحدت ملی را به خوانش گرفت. رییس اجرایی در پیام خود از برگزاری همایش خداوندگار بلخ ستایش و قدردانی کرده آورده است: برای مردم افغانستان مایۀ مباهات و افتخار است که مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در بستر این آب و خاک چشم به جهان گشوده است.
در قسمت دیگر پیام رییس اجرایی گفته شده بود که گرچند مولانا در سنین نوجوانی با خانواده‌اش بلخ را به قصد زیارت خانۀ کعبه ترک کرد و بعدها به مدارج علمی و عرفانی قطب یگانۀ عرفان و تصوف بدل گردید و برای همیشه در شهر قونیه یکی از شهرهای ترکیه امروز رحل اقامت افگند؛ اما هم‌چنان از خاطرهای دوران کودکی‌اش در بلخ به نیکی و خوشی یاد می‌کرد.
به‌گفتۀ دکتر عبدالله: مولانا با نبوغ بی‌نظیر روح ناآرام و ستیزاندیش خود از ظواهر فراتر رفت، قالب‌ها را درهم شکست و به جوهر ولای ارزش‌های انسانی و اسلامی راه‌یافت.
به باور رییس اجرایی: مولانا اگر چه در بستر جغرافیای بلخ چشم به جهان گشود، اما افکار و اندیشه‌های او هنوز نه‌تنها به حوزۀ فرهنگی- تمدنی خراسان بزرگ، بلکه به تمام عالم به میراث مشترکی بشری تعلق دارد.
آقای عبدالله در این پیام خود یادآور شده بود که مولانا از آن کسی است که بلندای دانش عرفانی را بهتر از هرکس دیگری می‌شناسد، به ارزش‌های معنوی و عرفانی بازتاب‌یافته در آثار او باورمند و معتقد است و از او درس زنده‌گی، بیداری، مروت، جوان‌مردی کرامت عشق می‌آموزد و جایگاه او را در میراث مشترک بشری ارج می‌نهد.
هم‌زمان با این، دکتر افتخار حسین عارف، رییس موسسۀ فرهنگی ایکوگفت، زمانی که وارد شهر مزارشریف شدم، احساس خوبی داشتم، وقتی دانستم فرودگاه این شهر بزرگ بهنام مولانا جلال‌الدین محمد بلخی ثبت شده است.
به گفتۀ آقای عارف: ما در موسسۀ فرهنگی ایکو در پی تقویت و رشد مناسبت‌های فرهنگی میان کشورها عضو خویش می‌باشیم. در منطقۀ که موسسۀ فرهنگی ایکو فعالیت دارد، از تمدن بزرگ ومشترکِ انسانی برخوردار است که همه از آن سود می‌برند.
آقای عارف بیان داشت: اگر به آثار مولانا جلال‌الدین محمد بلخی ژرف‌‌تر تأمل کنیم، نه‌تنها به حقانیت مثنوی که تفسیری از قرآن است پی می‌بریم، بلکه آن را مانند یک دریای پهناوری در می‌یابیم که از قرآن سرچشمه گرفته است.
رییس موسسۀ فرهنگی ایکو تصریح کرد: “هرچند همه آثار مولانا به زبان قارسی سروده شده است، اما او یک شاعر و عارف شناخته شده برای تمام زبان‌های منطقه است و خارج از آن است.”
به باور دکتر عارف: آثار مولانا به صورت گسترده در تمام دنیا و به زبان‌های مختلف برگردان شده و به همین لحاظ، او به عنوان یک فیلسوف، ادیب و عارف بی بدیل در تمام کشورهای جهان مورد احترام قرار می‌گیرد.
او اظهار داشت: شهرت مولانا از مرزهای زمانی و جغرافیایی عبور کرده استو در واقع او بر مرزهای انسانی فرمان‌روایی می‌کند. هرچند مولانا در بلخ زاده شده است، اما او تنها متعلق به افغانستان و حوزۀ زبان فارسی و جهان اسلام نیست او متعلق به جهان است.
در حین حال، سیده مژگان مصطفوی معاون نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ در این همایش گفت: از آن‌جا که فراگیری پیام مولانا گستره‌یی به وسعت قلم‌رو زیست انسان را در بر می‌گیرد؛ بدون توجه به زبان، نژاد و فرهنگ باورهای دینی او، او را در لیست پُر افتخارترین شاعران جهان قرار داد.
بانو مصطفوی افزود: در عصری که منطقۀ ما بیش از همه به هم‌دلی و هم‌گرایی نیازمند است، آثار به جا مانده از خداوندگار بلخ یکی از مهمترین حلقه‌های وصل میان اقوام، مذاهب و باورهای مختلف در این منطقه است.
معاون نشرات وزارت اطلاعات و فرهنگ اظهار داشت: منطقه و جغرافیای ما از اشتراکات بزرگ و گستردۀ فرهنگی دارد، این داشته‌های فرهنگی به حدی عمیق و پُردامنه اند که همه موانع همسویی و همگرایی انسان را از سر راه بر می‌دارد.
جلال‌الدین محمد بلخی، مشهورترین شاعران و عارف حوزۀزبان فارسی در سال ۵۸۶ هجری شمسی در بلخ به‌دنیا آمد. نام او محمد و لقبش در دوران حیات، جلال‌الدین و گاهی خداوندگار و مولاناخداوندگار بوده و لقبِ مولوی در قرن‌های بعد (ظاهراً از قرن نهم) برای او به‌کار رفته است.
پدر او مولانا محمدبن حسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف بود و او را با لقب سلطان العلماء نیز یاد کرده‌اند.
بهاءولد از اکابر صوفیه واعاظم عرفا بود و خرقۀ او به احمد غزالی می‌پیوست.
جلال‌الدین محمد ۱۳ ساله بود که به همراه پدرش بلخ را به قصد خانۀ خدا (کعبه) ترک کرد و از آن‌جا به شهر قونیۀ، یکی از شهرهای ترکیۀ امروز مسکن گزین شد.
مولانا شهربه‌شهر و دیاربه‌دیار رفت و در طول سفر خود با فریدالدین عطار نیشابوری نیز ملاقات کرد و بالاخره علاءالدین کیقباد قاصدی فرستاد و او را به قونیه دعوت کرد. او از همان بدو ورود به قونیه مورد توجه عام و خاص قرار گرفت.
سرانجام پدر مولوی در حدود سال ۶۲۸ هجری قمری درگذشت و در دیار قونیه به خاک سپرده شد. در آن زمان مولانا جلال‌الدین ۲۵ ساله بود.
مولانا در آستانه۴۰ساله‌گی مردی به تمام معنی عارف و دانشمند دوران خود بود و مریدان و عامۀ مردم از وجود او بهره‌ها می‌بردند تا این‌که قلندری گمنام و ژنده‌پوش، به‌نام شمس‌الدین محمد بن ملک داد تبریزی به قونیه آمد و با مولانا برخورد کرد و آفتاب دیدارش قلب و روح مولانا را بگداخت و شیداییش کرد.
پیوستن شمس به مولانا در حدود سال ۶۴۲ هجری قمری اتفاق افتاد.
رفته‌رفته آتش حسادت مریدان زبانه کشید. آن‌ها می‌دیدند که مولانا مرید ژنده‌پوشی گمنام شده و هیچ‌توجهی به آنان نمی‌کند، از این‌رو، فتنه‌جویی را آغاز کردند و در عیان و نهان به شمس ناسزا می‌گفتند و همگی به خون شمس تشنه بودند.
جلال الدین محمد در سال ۶۵۲ شمسی در سن ۶۶ ساله‌گی در قونیه فوت کرد و مقبرۀ این شاعر برزگ در همان شهر قرار دارد.
همایش بین‌المللی خداوندگار بلخ از سوی مقام ولایت بلخ، ریاست اطلاعات و فرهنگ این ولایت و سازمان فرهنگی ایکو دایر شده و هدف این همایش، معرفی مولانای بلخ به جهانیان گفته شده است.