داکتر سیدعلی کشاورز/
هدف از تغذیۀ متعادل، تامینِ انرژی و پروتیین همراه با تامین کلیۀ ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و عنصرهای معدنی) برای حفظ سلامتیِ بدن در هر سن‌وسالی است. اما گاهی در زنده‌گیِ بشر شرایطی پیش می‌آید که تامین نیازهای تغذیه‌یی ممکن است با یک رژیم غذاییِ معمول فراهم نشود. در چنین شرایطی، به منظور ایجاد تعادل تغذیه‌یی و حفظ سلامتی بدن و پیش‌گیری از ابتلا به بیماری‌ها و ضرورت استفاده از داروهای کیمیایی که بدون تردید ساده‌ترینِ آن‌ها نیز بدون عوارض جانبی نیست، استفاده از مکمل‌های غذایی بهترین گزینه محسوب می‌شود.
مصرف مکمل‌های غذایی برای چه گروه‌ها و تحت تاثیر چه شرایطی الزامی است؟
ـ نوزادان و کودکان: استفاده از قطرۀ ویتامین D از بدوِ تولد و قطرۀ آهن از زمان شروع غذای کمکی.
ـ کودکان زیر سنِ هفت‌سال: مکمل روی و مکمل آهن در درصدی که کم‌خون هستند.
ـ کودکان بالای سن ۷ سالِ دارای اختلال رشد: استفاده از مکمل‌های مولتی ویتامین و مینرال برای کمک به بهبود اشتها و رشد کودکان به صورت دوره‌یی و محدود.
ـ دوران بلوغ: دوران بلوغ یکی از دوران‌های رشد سریع است. در صورتی که نتوانیم از طریق یک رژیم غذایی متعادل، نیازهای این دوره را تامین کنیم، استفاده از انواع مکمل‌ها برای این دوره ضروری است. مکمل آهن، روی، گاهی مولتی ویتامین‌ها یا مکمل‌های غذایی پروتیینی برای نوجوانانی که از منابع غذایی و حیوانی به اندازۀ کافی استفاده نمی‌کنند، ضروری است.
ـ دوران‌های بارداری و شیردهی: مکمل آهن برای دورۀ بارداری ضروری است. مکمل اسیدفولیک پیش از بارداری توصیه می‌شود. در صورتی که وزن‌گیریِ مادر در دوران بارداری مناسب نباشد، مکمل‌های غذاییِ مناسبِ این دوره نیز لازم است. مادران شیردهی که رژیم غذایی متعادل ندارند، به منظور تامین شیر و حفظ سلامتیِ مادر به انواع مکمل‌های غذایی نیاز دارند.
ـ مصرف ناکافی شیر و فرآورده‌های لبنی: افرادی که به هر دلیل نتوانند از مقدار کافی لبنیات استفاده کنند، به مکمل کلسیم و بعضی از مواد مغذی دیگر موجود در لبنیات، نیاز دارند.
ـ افراد با شرایط کاری ویژه: افرادی که شب‌کار اند یا به صورت شیفتی کار می‌کنند، افرادی که در معادن و دور از نور خورشید زنده‌گی و فعالیت می‌کنند، به مکمل ویتامین D و بعضی از ریزمغذی‌ها نیاز دارند.
ـ افراد میان‌سال و سالمند: این افراد بر حسب شرایط خاصی که با آن مواجه می‌شوند، به انواع مکمل‌ها نیاز دارند. به عنوان مثال معدۀ بعضی از افراد سالمند قدرت تولید فاکتور ویتامین ۱۲B را از دست می‌دهد، در چنین شرایطی نیاز به مکمل تزریقی ویتامین ۱۲B وجود دارد.
ـ ورزشکاران حرفه‌یی: با توجه به نوع ورزش، مدت و شدت آن و دوره‌های طولانی تمرینات و مسابقات، نیازهای بدن‌شان با رژیم‌های غذایی معمولی تامین نمی‌شود. در چنین شرایطی، استفاده از انواع مکمل‌ها برای آن‌ها ضروری است.
ـ بیماران بدحال: بیماران بدحال به غذاهای ویژه‌یی نیاز دارند، چون در این بیماران شرایط متعارف هضم و جذب و گاهی متابولیسم مختل می‌شود. در این بیماران مکمل‌های غذایی تنها و بهترین شیوۀ درمان و کوتاه کردنِ دورۀ بیماری است.
ـ افراد با رژیم‌های غذایی نامتعادل: افرادی که رژیم‌های غذایی نامتعادل دارند، مثلاً کسانی که از ماهی کافی در برنامۀ غذایی خود استفاده نمی‌کنند، استفاده از مکمل‌های امگا ۳ برای ایجاد تعادل تغذیه و حفظ سلامتی لازم است.
با توجه به موارد یاد شده، مشخص می‌شود که امروزه در جهان استفاده از مکمل‌های غذایی جایگاه ویژه‌یی دارد. امید است این مطلب راهنمایی روشن‌گر برای مصرف بهینۀ مکمل‌ها در سطح جامعه باشد.