داکتر عبدالله عبدالله رییس اجرایی کشور که در رأس یک هیأت بلندپایۀ دولتی به عربستان سعودی سفر کرده، با استقبال ویژه و تاریخی مقاماتِ ریاض به خصوص ولیعهد عربستان – بلندپایه‌ترین مقام عربستان سعودی مواجه شده است. در این سفر رییس اجرایی را عطاء محمد رییس اجراییِ جمعیت اسلامی و والی بلخ، وزرای تحصیلات عالی، معارف، مبارزه با مواد مخدر، عدلیه، ارشاد، حج و اوقاف، کار و امور اجتماعی، تجارت و صنایع و برخی دیگر از شخصیت‌های سیاسی و ۲۰ تن از تاجران ملیِ کشور به شمول مسوولان اتاق تجارت و صنایعِ افغانستان همراهی می‌کنند. ترکیب هیأت نشان‌دهندۀ اهمیت سفرِ رییس اجرایی به ریاض می‌باشد.
در این سفر، داکتر عبدالله با اکثریت مقام‌های بلندپایۀ عربستان سعودی از جمله ملک‌ سلمان بن عبدالعزیز پادشاه و ولیعهد و وزیر دفاع، وزرای عدلیه، حج، معارف، امور داخله و تجارت این کشور دیدار کرده است. در این دیدارها، مقامات عربستان بر حمایت و پشتیبانی از پروسۀ صلحِ افغانستان و مبارزه با تروریسم و افراطیت تأکید ورزیده‌اند.
تحلیل‌گران، سفر داکتر عبدالله به عربستان را مهم‌ترین سفر خارجیِ او در دو سال حکومت‌داری‌اش عنوان کرده‌اند. اهمیت سفر از آن جهت است که عربستان سعودی در زدوبندهای چند دهۀ پسینِ افغانستان نقشی تعیین‌کننده داشته است.
این نخستین‌بار د دو دهۀ پسین، به‌خصوص در پانزده‌سال اخیر است که ریاض از نماینده‌گان مربوط به مقاومت ملی در برابر طالبان در حکومت دعوت می‌نماید. دعوت از سران جبهۀ متحد سابق – که به گونۀ طبیعی دشمنان سیاست‌های اشغال‌گرایانۀ پاکستان محسوب می‌شوند – نشان می‌دهد که عربستان سعودی در سیاست خارجیِ خویش در قبال افغانستان تجدید نظر کرده است.
عربستان سعودی به لحاظ تاریخی، شریک استراتژیک پاکستان در منطقه محسوب می‌شود. این روابط سبب شده است که ریاض همواره از عینک پاکستان به افغانستان نگاه کند. به همین دلیل، در مناسبات سیاسی افغانستان، ریاض از جریان‌های همسو با پاکستان حمایت کرده است.
حالا دعوت رسمی عربستان سعودی از رییس اجرایی و عطا محمد نور دو تن از چهره‌های مربوط به جهاد و مقاومت، حاوی این پیام می‌تواند باشد که ریاض نگاه خویش را به قضایای داخلی افغانستان عوض می‌کند.
عربستان از بدو پیدایش طالبان از متحدان این گروه بوده و به‌گونۀ مستقیم و غیر مستقیم به حمایت و پشتیبانی از امارت اسلامی ملا عمر پرداخته است.
حالا، سفر سه‌روزۀ رییس اجرایی فرصتِ خوبی را فراهم ساخته است که دیدگاه بخشی از مقامات سعودی در خصوص روابط و مناسبات سیاسی در افغانستان عوض شود. البته اگر رییس اجرایی بتواند به مقامات سعودی تفهیم کند که این کشور باید مجزا از سایر کشورها، سیاست خارجیِ خویش را در قبال افغانستان تنظیم کند، می‌توان به آیندۀ روابط میان دو کشور امیدوار بود.
واضح است تا هنگامی‌که عربستان از دریچۀ پاکستان به افغانستان نگاه کند، انتظار قطع حمایتِ این کشور از جریان‌های تندرو، رادیکال و تروریستی بی‌جا خواهد بود. هیأت افغانستان باید به مقامات ریاض این پیام را برساند که روابط افغانستان و عربستان نباید در گرو کشورِ سومی قرار داشته باشدـ چنان‌که در چهار دهۀ پسین چنین بوده است.
عربستان سعودی در چند دهۀ گذشته، جریان مقاومت ضد طالبان که عمدتا به زبان فارسی سخن می‌گویند، را”شیعه” و وابسته به جمهوری اسلامی ایران – رقیب منطقه‌یی خویش- تلقی می‌کرد.
به‌رغم این‌که گفته می شود، طالبان وارد مناسبات کلان منطقه‌یی شده‌اند، عربستان بازهم نفوذِ زیادی در بین رهبرانِ طالبان و دیگر جریان‌های مخالفِ دولت افغانستان دارد. این کشور می‌تواند با استفاده از نفوذ خویش بخشی از سرانِ طالبان را به میز مذاکرات بکشاند.
نفوذ معنوی و سیاسیِ ریاض بر اسلام‌آباد، بر هیچ کسی پوشیده نیست. به همین دلیل، این کشور می‌تواند پاکستان را متقاعد به همکاری در راستای تأمین صلحِ افغانستان سازد. پاکستان در چند سال پسین، ضمن وقت‌کشی در گفت‌وگوهای صلح، با دولت افغانستان بازی کرده است. این کشور نه تنها طالبان را به میز مذاکره نکشانیده که حتا فرماندهان و سرانِ طالبان را که متمایل به پروسۀ صلح بوده‌اند، یا دستگیر کرده و یا به قتل رسانیده است.
عربستان در مسایل افغانستان دچار سوءبرداشت و کج‌فهمی است. این کشور تا هنوز هم شناخت لازم از مناسبات سیاسی افغانستان و پیرامون ندارد. حال آن‌که پاکستان شناختِ درستی بر بنیاد منافعِ خویش از افغانستان دارد و یک راهبرد مشخص را نیز دنبال می‌کند و توانسته است سیاست‌گران بی‌مطالعۀ عربستان را به میل خویش سمت‌وسو دهد و آن کشور را در استراتژی تروریسم‌پروری خود در افغانستان شامل سازد. عربستان نگاه به شدت مذهبی، ایدیولوژیک و پاکستانیزه‌شده به افغانستان داشته است. انتظار می‌رود رییس اجرایی به صراحت در خصوص نگاه عربستان به افغانستان با این کشور بحث و گفت‌وگو کرده باشد و گفته می‌شود داکتر عبدالله با صراحت مسألۀ صلح و جنگ را با عربستان سعودی مطرح کرده است. زیرا عربستان در جنگ افغانستان شریک است.
حالا فرصتی فراهم گردیده است که اگر به گونۀ درست از آن استفاده صورت گیرد، می‌توان آهسته‌آهسته نگاهِ عربستان به جنگِ افغانستان را دگرگون ساخت. دستگاه سیاسیِ افغانستان باید از این فرصتِ پیش‌آمده در راستای منافع ملی استفاده کند و ریاض را متقاعد سازد که مناسباتِ خویش را با کابل به گونۀ مستقیم برقرار نماید.