فلوریان وایگند
دویچه وله/
تلاش دونالد ترامپ رییس جمهور منتخب ایالات متحده امریکا برای یافتن راه حل ساده انگارانه در افغانستان و پاکستان می‌تواند منجر به تقویت گروه‌های نامناسب شود.
براساس یکی از مضحک‌ترین شایعات راجع به ترامپ، او اصلاَ از پاکستان است. یک شبکه خبری پاکستانی به نام «نیو نیوز» که زیاد هم شناخته شده نیست، مدعی شده که ترامپ در یک مدرسه دینی در این کشور درس خوانده است. عکس یک پسر کوچک با موهای بلوند مدتی است که براساس این خبر مضحک تحت عنوان «کودکی ترامپ» در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. بسیاری در افغانستان و پاکستان تشابه این عکس با ترامپ را مورد توجه قرار دادند.
این رویدادی است که می‌توان آن را تنها یک فکاهی عنوان کرد. اما برخلاف، احساسات راجع به پیروزی غافلگیرانه ترامپ بر هیلاری کلینتون در انتخابات امریکا رویهم رفته آمیخته از ناامیدی و ترس است. هنوز اظهارات ضد مسلمانان دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی از ذهن‌ها پاک نشده است. بسیاری پاکستانی‌ها به این باور اند که یک شخص ضد مسلمانان الزاماَ طرفدار رقیب منطقه‌یی این کشور، هندوستان است.
و این ترس زیاد هم بی‌مورد و ناموجه نیست. ناسیونالیست‌های هندو پیروزی ترامپ را جشن گرفته و رییس جمهور منتخب را ناجی خطاب کردند. ترامپ، سیاستمدار میلیاردر احتمالاَ مناسبات نزدیک‌تری با هند خواهد داشت تا با همسایه‌اش پاکستان؛ کشوری که اقلیت‌های دینی در آن مورد تبعیض مضاعف قرار گرفته و افراط گرایی اسلامی در آن گسترده است.
بی‌تجربگی خطرناک ترامپ
افغانستان، کشور همسایه پاکستان نیز نگران است. تاکید ترامپ روی این نکته که «نخست به امریکا» تمرکز شود، می‌تواند منجر به کاهش چشمگیر کمک‌های مالی و نظامی به افغانستان شود. آگاهی و معلومات رییس جمهور منتخب امریکا از افغانستان نیز بسیار کم است. ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی خود در برخی مقایسه‌های بسیار مبالغه آمیز به افغانستان اشاره کرده؛ مثلا او گفته است که «جاهایی مثل افغانستان امن‌تر از بعضی شهرهای ایالات متحده» اند.
این کمبود ترامپ در سیاست خارجی می‌تواند زمینه وخیم شدن وضعیت افغانستان و پاکستان را فراهم سازد، ‌آن‌هم در زمانی که شورشگری اسلامی در هر دو کشور یک مساله مهم بین‌المللی است.
این نکته را از یاد نبریم که القاعده، سازمان تروریستی‌ای که مسئول حمله یازدهم سپتمبر بر برج‌های تجارت جهانی در نیویاک بود، در پیشاور در شمال غرب پاکستان و در نزدیکی مرز افغانستان تاسیس شد. گروه طالبان در حال قدرت گرفتن است و مناطق گسترده‌ای را در افغانستان به ویژه در جاهایی که کوکنار کشت می‌شود، تصرف کرده است. شرق افغانستان هم تبدیل به محل فعالیت گروه خودخوانده «دولت اسلامی» یا داعش شده است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که پس از شکست قریب الوقوع داعش در عراق، شمار زیاد جنگجویان این گروه به افغانستان سرازیر خواهند شد.
ترامپ و تیم‌اش باید این منطقه را جدی بگیرند. اما آگاهان هراس دارند که دیدگاه ساده انگارانه رییس جمهور منتخب در مورد افغانستان و پاکستان و تلاش‌اش برای یافتن ظاهراَ راه حل ساده، احتمالاَ نتیجه وارونه خواهد داشت.
راه حل ساده وجود ندارد
برنده اصلی دیدگاه احتمالی ساده انگارانه ترامپ راجع به افغانستان می‌تواند اردوی پاکستان باشد. اردوی قدرتمند پاکستان می‌تواند علیه گروه داعش مقابله کرده و در عین زمان بدون ترس از مداخله ایالات متحده به حمایت از طالبان در کشور همسایه‌اش ادامه بدهد. یک نتیجه احتمالی دیگر می‌تواند گسترش قدرت نظامیان پاکستان به هزینه حکومت نواز شریف باشد که به صورت دموکراتیک انتخاب شده است.
استقبال ناسیونالیست‌های هندو از پیروزی ترامپ
از این رویکرد ناسیونالیست‌های هندو نیز نفع می‌برند، چونکه آن‌ها موضع سختی علیه مسلمان‌های کشور شان خواهند گرفت. در عین زمان، گروه‌های معین ملیشه‌ای در افغانستان تنها به دلیل جنگ موثر علیه طالبان و داعش و فراهم ساختن آرامش ظاهری مفید نگریسته خواهند شد.
تفکیک ساده و واضح میان خوب و بد در جنوب آسیا هیچ زمانی کارگر نیفتاده است. تجزیه و تحلیل تنوع و پیچیدگی فرهنگ، جامعه و سیاست این منطقه حتی برای کارشناسان کار سختی است.
ایالات متحده امریکا نیاز دارد که از تجربه‌اش در قبال افغانستان در دهه ۱۹۸۰ پند بگیرد. در آن زمان واشنگن از ملیشه‌‌های اسلامی در مقابله با سربازان شوروی حمایت کرد. ضیا الحق، دیکتاتور نظامی آن زمان پاکستان از وضعیت سوءاستفاده کرده و موجی از اسلامی‌سازی را ایجاد کرد. کمونیسم اتحاد جماهیر شوروی به تاریخ پیوسته اما تروریسم اسلامی هنوز هم جهان را به خود مشغول ساخته است.