همگام با جهانیزه شدن، مسالۀ حفظ حقوق ابتکارات، خلاقیت‌ها و ایده‌های تازۀ افراد و سازمان‌ها اهمیت پیدا می‌کند. پیشرفت و تنوع روزافزونِ وسایل ارتباطی، این سرمایه‌ها را در معرضِ خطرهای بزرگ قرار داده است. با پیدایش صنعت چاپ در اواخر قرن پانزدهم میلادی، سوء‌استفاده از کتاب‌ها و نوشته‌های علمی سهولت و سرعتِ زیاد پیدا کرد و به همین جهت، گفت‌وگو پیرامون حق مؤلف، طولانی‌ترین پیشینه را در میان مباحث مربوط به حقوق مالکیت‌های فکری داراست. پیشرفت‌های رایانه‌یی، حتا محرمانه‌ترین و شخصی‌ترین اطلاعات را در معرض دست‌یابیِ دیگران قرار داده است و پیچیده‌ترین روش‌ها نیز نتوانسته است از آن جلوگیری کند. با در نظرداشت مسایل بالا، هم‌زمان با تأسیس سازمان تجارت جهانی در سال ١٩٩۵، کمیته‌یی زیر نام حقوق مالکیت‌های فکری تشکیل گردید تا از خلاقیت‌های فکری افراد و سازمان‌ها حفاظت کند. بر اساس تعریف سازمان تجارت جهانی، حق مالکیت فکری حقی است که به فرد نسبت به خلاقیت ذهنیِ وی داده می‌شود. این حقوق معمولاً به افراد خلاق اجازۀ استفاده از خلاقیتِ خود را برای یک دورۀ زمانی می‌دهد. حقوق مالکیت به دو بخش کاپی‌رایت و مالکیت صنعتی تقسیم می‌گردد.
کاپی‌رایت و حقوق مربوط به آن
حقوق آثار ادبی شامل فعالیت‌های هنری مانند کتاب و سایر نوشته‌ها، قطعات موسیقی، نقاشی، اشعار، مجسمه‌سازی، برنامه‌های کمپیوتری و فیلم‌ها توسط کاپی‌رایت برای یک دورۀ زمانی دست‌کم ۵۰ سال بعد از مرگ صاحب اثر حمایت می‌شود. گاهی این حقوقِ حمایت‌شده توسط کاپی‌رایت و یا حقوق مرتبط با آن به هنرپیشه، خواننده یا آهنگ‌ساز و یا تولیدکننده‌گان رادیو تلویزیونی تعلق می‌گیرد. مهم‌ترین این اهداف اجتماعی کاپی‌رایت و حقوق مرتبط با آن، تشویق فعالیت‌های خلاقانه ست
حقوق مالکیت صنعتی
حقوق مالکیت صنعتی به هدفِ تمایز محصولات یک سازمان به‌واسطۀ مارک‌های تجاری از محصولات سایر سازمان‌ها و همچنان محصولاتی که وابسته‌گی جغرافیایی مشخص دارند، تعیین گردیده است. حمایت از چنین نشانه‌های مشخصی به دنبال ایجاد و تضمین رقابتِ عادلانه است. نوع دیگری از مالکیت صنعتی در درجۀ اول به دنبال تحریک نوآوری، طراحی و خلق فن‌آوری است. از اهداف اجتماعی این مسأله این است که از نتیجۀ سرمایه‌گذاری در توسعۀ فن‌آوری‌های جدید حمایت شود.
کاپی‌رایت و حق مالکیت صنعتی در افغانستان
افغانستان یکی از کشورهایی‌ست که بیشترین آمار نقض حقوقِ مالکیت فکری در آن وجود دارد. این ادعا از آن‌جا نشأت می‌گیرد که اثرهای هنری و خلاقیت‌های فکری که تحت چهارچوب حقوق مالکیت فکری محافظت می‌گردد، به‌صورتِ بلامانع و گسترده قابل انتشار است. در سطور آتی نمونه‌هایی از نقض حقوق مالکیت فکری را برمی‌شماریم.
در افغانستان تعداد زیادی شبکه‌های تلویزیونی فعالیت دارند. این شبکه‌ها، فیلم‌ها و برنامه‌های‌شان را بدون خرید مجوز پخش می‌کنند. درحالی‌که جواز نشر آن‌ها با هزینه‌های بالا به فروش می‌رسد. همچنان شبکه‌های تلویزیونی، برنامه‌های تولیدی و یا رویدادهای ورزشی را به‌صورت زنده و بدون مجوز به نشر می‌رسانند. این مسأله در مورد سایر رسانه‌ها (شنیداری و چاپی) نیز قابل تعمیم است. در کنار این، سرقت‌های ادبی، کاپی‌برداری از مطالب بدون ذکر منابع، تکثیر کتاب‌ها، فیلم‌ها و آهنگ‌ها به‌صورت گسترده و غیرقانونی در بازارها وجود دارد. همچنان بسیاری از فروشگاه‌ها، رستورانت‌ها و سایر نهادها با مارک‌های تجاری و نام‌های شناخته‌شدۀ جهانی بدون اخذ جواز نماینده‌گی، فعالیت دارند که نمونه‌هایی از نقض حقوق مالکیت صنعتی محسوب می‌گردند.
افغانستان عضویت سازمان تجارت جهانی را دارد و عدول از موافقت‌نامه‌های حفاظت مالکیت فکریِ این سازمان و عدم کنترول آن‌ها، جایگاه افغانستان را خدشه‌دار می‌نماید. برای برون‌رفت از این معضل، نهادهای مسوول دولتی مانند وزارت اطلاعات و فرهنگ، ریاست عمومی ثبت مرکزی و مالکیت‌های فکری، ریاست عمومی شهرداری، وزارت عدلیه و سایر نهادهای مربوطه باید در راستای تطبیق اصول کاپی‌رایت و حقوق مالکیت صنعتی عمل کنند. با مراعات اصول کاپی‌رایت، فرصت تفکر و ایجاد برنامه‌های خلاقانه به‌دست می‌آید و برایند آن، برنامه‌های تولیدی‌یی می‌باشد که در آن ارزش‌های فرهنگی و نیاز جامعۀمان متبلور خواهد بود.