رییس‌جمهور غنی در مراسم آغاز پروژۀ بازسازی قصر دارالامان، برای دومین‌بار در مورد شاه امان‌الله خان صفتِ “قهرمان ملی” کشور را استفاده کرد. او برای نخستین‌بار این صفت را در مراسم افتتاح راه‌آهنِ ترکمنستان ـ آقینه به کار برد که سبب واکنش‌هایی در سطح ملی شد.
بحث و جنجال بر سرِ موقعیت و جایگاهِ شاه امان‌الله در تاریخ کشور نیست؛ زیرا همه موقعیت و جایگاهِ او را به‌خوبی می‌دانند و با کارنامۀ او به‌خوبی آشنایند. در نزدیک به یک قرن گذشته، هیچ شاه و رییس‌جمهوری در افغانستان نبوده که از شاه امان‌الله به خوبی یاد نکرده باشد. این نوشته نیز در پی تثبیتِ موقعیت و جایگاه او نیست، ولی روی یک مسألۀ دیگر بدون شک تمرکز دارد و آن کاربرد اصطلاح “قهرمان ملی” در مورد اوست. این اصطلاح در مورد شاه امان‌الله پیشینۀ تاریخی ندارد و نه هم مورخان و سیاست‌مدارانِ کشور چنین اصطلاحی را در موردِ او به کار برده‌اند. برای نخسیتن‌بار این اصطلاح در مورد شاه امان الله خان از زبانِ آقای غنی بیرون شد و گمانِ غالب بر آن است که او هدف‌های خاصی را از کاربرد این اصطلاح پیشِ چشم دارد.
لقب “قهرمان ملی” بر اساس اجماعِ ملی در کشور برای شهید احمدشاه مسعود، مبارز راهِ آزادی و استقلالِ میهن، اختصاص یافته است. این لقب در لویه‌جرگۀ ایجاد دولت انتقالی و قانون اساسی، مورد توافق و تأییدِ همه‌گانی قرار گرفت و بعدتر نیز آقای کرزی رییس‌جمهوری پیشین، فرمانی در این خصوص صادر کرد. چند سال بعدتر هم شورای وزیران هفتۀ شهید و لقب قهرمان ملی را درج تقویم ساخت که به تأیید و تصویبِ اکثریتِ اعضای پارلمانِ کشور رسید و این‌گونه، کاربردِ آن برای شهید مسعود، قانونی و همه‌گانی شد. پس هیچ دلیل و انگیزه‌یی نمی‌تواند چنین لقبی را به فردِ دیگری انتقال دهد. از جانب دیگر، پیش از همه، میلیون‌ها نفر از مردمِ کشور این لقب را از سرِ اخلاص برای شهید مسعود به‌کار برده‌اند. همچنین بسیاری از کشورهای جهان و مردمانِ آزاداندیش آن، از شهید مسعود به عنوان قهرمانِ مردمِ افغانستان و یکی از قهرمانانِ بزرگِ جهان، یاد کرده و نوشته‌اند.
از این رو، قهرمان ملی به صورتِ اختصاصی برای شهید احمدشاه مسعود کاربرد دارد و نه هیچ فردِ دیگری در کشور. اگر کسی به قانون اساسی و نظام فعلی اعتقاد و باور داشته باشد، نمی‌تواند چنین واقعیتی را انکار کند. شاید عده‌یی بر اساسِ علایق سیاسی و یا تباریِ خود نخواهند که چنین اصطلاحی در مورد شهید احمدشاه مسعود استفاده شود، ولی به دلیل التزام به قانون، حتا همین قشر و گروه نیز محق نیستند که از استفادۀ آن در مورد شهید مسعود خودداری ورزندـ اگر واقعاً خود را به ارزش‌های قانون اساسی و جمهوریت در افغانستان پایبند می‌دانند. اما چرا آقای غنی به صورتِ آگاهانه آن‌هم دو بار چنین اصطلاحی را در مورد شاه امان‌الله خان به‌کار برد؟
شاید دلایل زیادی وجود داشته باشد که او به چنین کاری مبادرت ورزید، ولی من به دو دلیلِ اصلی که فکر می‌کنم دیگر دلایل در ذیلِ آن قابل بررسی اند، اشاره می‌کنم.
دلیل نخست: آقای غنی آن‌گونه که از کارنامۀ سیاسیِ او در پانزده سال گذشته برمی‌آید، با چنین عنوان و لقبی برای شهید احمدشاه مسعود چندان موافق نیست. او هرچند زمانی وارد افغانستان شد که دیگر شهید احمدشاه مسعود زنده نبود، ولی برخوردهای او با نزدیکان و هوادارانِ شهید مسعود هنوز در یادها زنده است. او در زمان حکومت موقت و انتقالی، وقتی با سرانِ مجاهدین و به‌ویژه نزدیکان قهرمان ملی کشور روبه‌رو می‌شد، از گفتن کنایه‌های نیشدار ابا نمی‌ورزید. او بارها به نزدیکان قهرمان ملی کشور گفته بود که متوجه خود باشید، بی‌۵۲های امریکا بالای سرِ شما نیز گردش می‌کنند. منظور آقای غنی از بی‌۵۲ها، اشاره به جنگنده‌های مدرنِ امریکایی بود که در جنگ با طالبان شرکت داشتند.
آقای غنی با خطاب کردن قهرمان ملی به شاه امان الله خان، عملاً می‌خواهد بار معنایی و عاطفیِ این اصطلاح را ساقط کند و این کار بدون تردید آگاهانه صورت می‌گیرد. او می‌خواهد نشان دهد که “قهرمان ملی” افراد دیگری هم شده می‌توانند و نباید چنین اصطلاحی را زیاد جدی گرفت.
دلیل دوم: آقای غنی پس از خاک‌سپاری پیکر امیر حبیب‌الله کلکانی که نتوانست از آن جلوگیری کند، بسیار خشمگین به نظر می‌رسد. چنین اقدامی، خلاف میلِ او و کسانی که در اطرافش هستند، انجام شد و او نیز در برابر ارادۀ مردم خاموشی اختیار کرد. اما این خاموشی به معنای آن بود که در جای دیگر انتقامِ خود را خواهد گرفت.
کاربرد قهرمان ملی برای شاه امان‌الله از این منظر نیز قابل بررسی است و آقای غنی می‌خواهد که در برابر طرف‌دارانِ حبیب‌الله کلکانی که اکثراً از هوادران و نزدیکانِ شهید احمدشاه مسعود قهرمان ملی کشور بودند، واکنش نشان دهد. این واکنش هرچند دیرهنگام است، ولی معنای خاصِ خود را می‌رساند. آقای غنی با کاربرد اصطلاح قهرمان ملی در مورد شاه امان الله خان، می‌خواهد عملاً اعتبار چنین اصطلاحی را بگیرد. قصد او، احترام و تکریم شاه امان‌الله نیست، بلکه می‌خواهد از این طریق باعث ایجاد سروصدا و اغتشاش در کشور شود. او می‌داند که اکثر مردم افغانستان به شهید احمدشاه مسعود چه نگاهی دارند و او برای‌شان چگونه شخصیتی است. او از بارِ معنایی و ملیِ چنین شخصیتی می‌هراسد و به همین دلیل می‌خواهد در گام نخست عنوانی را که مردم افغانستان به یکی از چهره‌های محبوب‌شان بخشیده اند، از او دریغ کند.
بدون شک در برابر چنین توطیه‌یی باید دست به کار شد و نگذاشت که با ارزش‌های یک ملت، چنین سبک‌سرانه بازی شود. بازی امروز می‌تواند به نزاع فردا منجر شود و این چیزی‌ست که آقای غنی و اطرافیانش خواهانِ آن اند.