بخش ششم/

یادداشت: کنفرانس «آجنـدای ملی» به رهبری احمدولی مسعود، سال‌هاست که به آدرسی برای رای‌زنی و چاره‌‌اندیشی میان نخبه‌گان و بزرگانِ کشور برای بیرون‌رفتِ افغانستان از نزاع‌ها و ناکامی‌هایِ تاریخی تبدیل شده است. اما این آدرسِ مدنی اخیراً در ابتکاری تازه‌تر، دست به برگزاری سلسله‌نشست‌هایِ مشورتی‌ِ ماهوار و هفته‌وار با جوانانِ فعال و آگاهِ کشور برای بررسیِ اوضاع نگران‌کنندۀ افغانستان و دریافتِ راه‌حل‌های علمی‌تر و به‌روزتر در سایۀ اهدافِ عالیِ آجندای ملی زده است. روزنامۀ ماندگار به حمایت از این فعالیت‌های ارزنده، این بخش از این صفحۀ خویش را به بازتابِ چکیـدۀ گفته‌هایِ جاری در این نشسـت‌ها اختصاص داده است. پس با ما همـراه و همسـفر باشید.
***

داکتر تمیم ظهور: یکی از دلایلِ جمع شدنِ ما در این‌جا، دست یافتن به حق‌مان است. آیا دموکراسی نوین می‌تواند ما را به حق‌مان برساند و عدالت اجتماعی را تأمین کند؟… مسلماً مشکل اصلی این است که دموکراسی نوین و تازه شکل گرفته در گروِ کسانی قرار دارد که قدرت در دست‌شان است و در ساختار سیاسی فعلی یا تک‌فردی هرکسی که باشد، قدرت را تصاحب می‌کند؛ بنابراین ما باید روی تغییر ساختار فکر و صحبت کنیم.
راهی که تغییر ساختار را در پی دارد، عملی شدنِ توافق‌نامۀ سیاسی است. پس راه واضح است؛ شریک ریاست‌جمهوری، نمایندۀ رییس‌جمهور و معاون اول رییس‌جمهور نیز با ما موافق اند. بنابراین ما باید از این همین‌جا شروع کنیم. نمی‌شود که تنها به گفتار اکتفا کنیم و پس از مدتی، همۀ حرف‌ها به فراموشی سپرده شود. باید از این همین‌جا و از همین جلسه شروع کنیم و نشستِ بعدیِ خود را در همین جلسه مشخص کنیم، کمیته‌های کاری را ایجاد کنیم و وارد صحنۀ عمل شویم.
بانو نگهبین، عضو سازمان راه بی‌پایان: من از گفته‌های آقای مسعود این را دریافت کردم که باید لویه‌جرگه را تشکیل دهیم. من فکر می‌کنم اگر مسأله را این‌گونه مطرح کنیم، شاید به نتیجه نرسیم. بلی لویه‌جرگه باید برگزار شود، اما به‌خاطر برگزاری لویه‌جرگه کدام موارد را باید مدِ نظر بگیریم. من مطمین هستیم و ایمان دارم که تمام اشتراک‌کننده‌گانِ برنامۀ امروزی، از کارکردهای حکومت راضی نیستند؛ اما هراس از برگزاری لویه‌جرگه، ناشی از ضعف و ناتوانیِ‌ خودماست. ما همیشه به خود قبولانده‌ایم که به زورگوی زور گفته نمی‌شود، درحالی‌که باید این تابوها را شکست. ما این‌جا برای قصۀ مشکلات و درد دل کردن نیامده‌ایم، ما این‌جا آمده‌ایم که “چه باید کردچ ها را جست‌وجو کنیم و این‌که لویه‌جرگه چگونه برگزار شود. مسلماً باید بحث‌های‌مان وسیع‌تر شود تا بتوانیم به نتیجه برسیم.
احمدولی مسعود: صحبت‌های عمومی را کردیم و حالا رسیدیم به تطبیق توافق‌نامه. خواستِ ما تطبیق توافق‌نامه است و کسی از حکومتِ موقت صحبتی نکرده و کسی هم از برگزاری لویه‌جرگۀ عنعنوی یاد نکرده و کسی نگفته است که نظام را بر‌اندازیم. همه گفتند “عملی شدن مواد توافق‌نامه”، چرا؟ چون سند مشروعیت حکومت، توافق‌نامۀ سیاسی است، هم مشروعیتِ بین‌المللی دارد و هم مردم افغانستان به آن تمکین کرده‌اند. پس اگر توافق‌نامه اصل است، چرا دوستان داخل حکومت از اجرا شدن آن هراس داشته باشند؟
پیشنهاد من این است که مجلس بعدی را بزرگ‌تر برگزار کرده و یک فراخوان ملی اعلام می‌کنیم. طبق فرمایش شما بزرگواران، از جنبش روشنایی و کمیسیون خاک‌سپاری امیرحبیب‌الله کلکانی و سایر جنبش‌ها و مجاهدین پاک، نخبه‌گان و…. دعوت به همکاری می‌کنیم. در فراخوان، توافق‌نامه و راهکاری که لویه جرگۀ تعدیل قانون اساسی در زمان معین برگزار شود، وجود خواهند داشت. پس از آن‌که شما نخبه‌گانِ جوان با همکاری سایر جنبش‌ها که قبلاً یاد کردیم، فراخوان را دادید، بعداً می‌رویم ولایت به ولایت و بسیج مردمی می‌کنیم، کنفرانس‌هایی در ولایات برگزار می‌کنیم. زمانی‌که از تمامی ولایت‌ها این صدا بلند ‌شد که “ما این فراخوان را حمایت می‌کنیم”، دیگر نیرویی در مقابل آن وجود نخواهد داشت. اما یادمان باشد که اگر لویه‌جرگه هم برگزار شود ولی ذهنیتِ مردم برای تغییر نظام آماده نباشد، صد نوع تقلب در آن صورت خواهد گرفت.
در بخش ایجاد کمیته‌ها به نظر من، شما موتور چنین برنامه‌ها هستید، انرژی دارید، فکر دارید، نگرانی دارید و سرنوشتِ خودتان است. پس موتور برنامه شماها هستید، فراخوان بزرگِ آجندای ملی را برگزار می‌کنیم و بعداً بسیج مردمی، و بعدتر سازمان‌دهی می‌کنیم.
اصل اول: توافق‌‎نامه عملی شود.
اصل دوم: یک فراخوانِ کلان داده شود و تمام کسانی‌که با این توافق‌نامه موافق هستند، آن را اعلام کنند.
اصل سوم: بسیج مردمی می‌کنیم و بعداً برنامه‌های بعدی را انجام می‌دهیم.
عاصم اسفزاری: باور من این است کسانی که اساس‌نامۀ حکومت وحدت ملی را قبول دارند، در راستای عملی شدنِ آن تلاش می‌کنند؛ اما تیم مقابل اساس‌نامۀ حکومت وحدت ملی را نمی‌پذیرد، بنابراین وحدتِ همه‌گانی به وجود نمی‌آید. دوستانِ شما که از آدرس یک سمت و جریانِ کلان به قدرت رسیده‌اند، اعتماد مردم افغانستان نسبت به شما را نیز از بین برده‌اند. شما قبل از فراخوان، باید یک اعتمادسازی بین خود و نسل جوان و مردم افغانستان به وجود آورید!