روزنامۀ بریتانیایی تلگراف در گزارشی نوشته است که شرکت هنلی و پارتنرس، در فهرستی که تهیه کرده‌اند نشان می‌دهند که گذرنامۀ (پاسپورت) افغانستان، از بی‌ارزش‌ترین گذرنامه‌های جهان است.
شرکت‌های هنلی و پارتنرس، پیرامون موضوع «اخذ تابعیت» فعالیت می‌کنند و یازده سال می‌شود که مقرراتِ اخذِ ویزا در کشورهای مختلفِ جهان را بررسی می‌کنند. در شاخص‌های اصلی این فهرست، اجازۀ سفرِ شهروندانِ یک کشور به کشورهایی که می‌توانند به‌راحتی ویزای آن را به‌دست آورند، قرار دارد.بنا به آن‌چه در این فهرست دیده می‌شود، شهروندانِ آلمانی خوش‌بخت‌ترین‌هایِ جهان از این نظر به شمار می‌روند.
شهروندان عادیِ آلمان می‌توانند ویزای ۱۷۷ کشورِ جهان را به‌راحتی به دست آورده و سفر کنند.
پس از شهروندانِ غول اقتصادی اروپا، بریتانیایی‌ها در درجۀ دوم قرار دارند و می‌توانند به ۱۷۵ کشورجهان به راحتی سفر کنند.
مقام سوم نیز در اختیار ابرقدرتِ جهان یا امریکایی‌هاست که می‌توانند به ۱۷۴ کشور از ۲۱۸ کشور‌ جهان سفر کنند.
اما «چرا گذرنامۀ افغانستان در جهان بی‌ارزش‌ترین گذرنامه است و چه عواملی باعث نزولِ ارزشِ اسناد ملیِ یک کشور در بیرون می‌شود؟»
این پرسش و ده‌ها پرسشِ دیگر پس از این‌که گذرنامۀ افغانستان بی‌ارزش‌ترین گذرنامه در جهان شناخته شد، در اذهانِ عامۀ کشور ایجاد شده است.
مسلماً عواملِ زیادی باعث تقلیلِ اعتبار اسناد ملی در بیرون از کشور شده‌اند که به‌طور مختصر می‌توان چند دلیلِ زیر را برشمرد:

ناامنی در افغانستان
اوضاع امنیتی پس از ایجاد حکومت وحدت ملی در کشور، بی‌حد شکننده شده است. طالبان با فشارهای متعدد در تلاش تسخیرِ برخی از ولایات هستند. ولایت کندز در شمال دو مرتبه به دستِ این گروه سقوط کرد و گروه طالبان در حملاتی شدید، به حومۀ شهرهای لشکرگاه، فراه و ارزگان رسیدند. مسلماً اوضاع بدِ امنیتی می‌تواند بر اعتبارِ اسناد ملی در بیرون از کشور تأثیر منفی بگذارد.
فساد
فساد اداری و قاچاق مواد مخدر نیز از جمله عواملی‌ست که وجهۀ دولتِ افغانستان در سطح جهان را خدشه‌دار ساخته است. فساد اداری و قاچاقِ مخدرات، واقعیتی‌ست که به شکلِ سرسام‌آور در اداراتِ حکومتِ فعلی وجود دارد و به اعتبارِ اسناد ملی صدمه وارد کرده است.

افغان‌ملیتی کردنِ همۀ شهروندان
در گذرنامه‌های افغانستان، درج واژۀ “افغان” به عنوان ملیت، کاملاً خلافِ معیارهای داخلی و خارجی است. هم‌اکنون اختلاف بر سرِ درج واژۀ افغان در شناس‌نامه‌های برقی همچنان باقی‌ست، اما در گذرنامه‌های افغانستان بدون در نظرداشتِ قانون شناس‌نامه‌ها، واژۀ افغان درج می‌گردد. این وضع می‌تواند باعث کاهش ارزشِ گذرنامه‌ها نزد مردم و نهادهای بااعتبارِ بین‌المللی شود. نوشتن واژۀ افغان در گذرنامه‌های افغانستان از طرفی هم نقض قانونِ ثبت احوال نفوس است که توسط رییس‌جمهور غنی توشیح شده است.
مهاجرت
افغانستان پس از سوریه، بیشترین آمار مهاجرین را داراست و تنها در ایران و پاکستان بیش از پنچ میلیون مهاجر دارد. درحالی‌که بیش از دو میلیون مهاجر از پاکستان به افغانستان عودت کرده‌اند، گمان می‌رود که شمار زیادی از پاکستانی‌ها نیز به‌ نامِ مهاجر وارد افغانستان شده و با اخذ گذرنامه از این کشور، قصد ورود به کشور سومی دارند. این نگرانی نیز به‌شدت به اعتبارِ گذرنامۀ افغانستان صدمه وارد کرده است.
نابسامانی‌های سیاسی
اوضاع سیاسی در افغانستان کاملاً بر ارزشِ اسناد ملیِ کشور تأثیرگذار است. این اوضاع اگر خوب باشد، ارزش اسناد ملی در جهان بلند می‌رود. اما اکنون به دلیلِ آشفته بودنِ اوضاع سیاسی، نبود رهبری سامان‌مند در رأس حکومت، تمرکزگرایی و دامن زدن به موضوعات قومی و زبانی، کشور از مسیری اصلی‌اش به انحراف رفته و کاخ سپیدار و ارگ از ماه‌‎ها به اینطرف در اختلافاتِ داخلی به‌سر می‎‌برند. از طرفی هم، بخش زیادی از بدنۀ حکومت از طرف سرپرست‌ها اداره می‌شوند. تمام این عوامل، تأثیرات منفیِ خود را بالای اسناد ملی از جمله گذرنامه‌ دارند و باعث کاهش ارزشِ این اسناد در نزد نهادهای بین‌المللی و کشورهای جهان می‌شوند.
راه‌حل چیست؟
رهبران سیاسیِ کشور باید اختلافات را کنار گذاشته، روی یک برنامۀ ملی با اهدافِ مشترک کار کنند، توافق‌نامۀ سیاسی‌یی که بنیاد حکومت وحدتِ ملی را تشکیل می‌دهد عملی کنند، توزیع شناس‌نامه‌های برقی را آغاز نمایند، مبارزه با فساد اداری را جدی بگیرند. باید اختلافاتِ قومی و زبانی که به سودِ کشور و مردم نیست، کنار گذاشته شود و روی برنامه‌های ملی و سیاستِ خارجیِ کشور توجه خاص صورت بگیرد تا اعتبار اسناد ملی کشور از این نیز پایین‌تر نیاید. مسلماً لغو اطلاقِ تحمیلیِ واژۀ “افغان” بر همۀ اقوام و شهروندان ساکن در این سرزمین در شناس‌نامه‌ها و گذرنامه‌ها، یک گامِ بلند و مثبت در جهت رفعِ تناقضاتِ قومی و زبانی در کشور و افزایش اعتبار اسناد و وثایقِ ملی است. همچنین باید حکومت مکانیسم‌هایِ حساب‌شده‌تر و صافی‌هایِ موثرتری را در توزیع اسناد ملی مانند گذرنامه و تذکره روی دست بگیرد تا دیگر هیچ تبعۀ خارجی‌یی نتواند با اخذِ شناس‌نامه و پاسپورت افغانستانی، اعتبار و وثاقتِ اسناد ملیِ ما را در جهان به زیر بکشـد.