۱۳ سال خودکامه‌گی کرزی و اکنون دیکتاتوری غنی و انحصار منابع پولی افغانستان، دنیا را به شدت نگران ساخته است.
شماری از نماینده‌گان مجلس با تاکید بر این مطلب می‌گویند: اروپا و امریکا متوجه تمرکز بیش از حد قدرت در ارگ شدند و بدون شک متوجه شدند که کنترول افغانستان با این گونه خودکامه‌گی‌ها ممکن نیست و سبب بحرانی شدن وضعیت خواهد شد.
به باور آنان: شکایت مردم مبنی بر خودکامه‌گی و دخالت رییس‌جمهور در امور مختلف به گوش اروپایی‌ها رسیده و بدون شک آنان از غیر متمرکز شدن قدرت در افغانستان حمایت خواهند کرد.
این واکنش‌ها در پی اظهارات اخیر فرستاده ویژه اتحادیه اروپا به افغانستان که اعلام کرد این کشور برای تقویت هرچه بیشتر، نیازمند تمرکز زدایی در قدرت است، صورت گرفته است.
فرانتز مایکل میلبین، فرستاده ویژه اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با «تلویزیون یک» اظهارداشت که ساختار نظام سیاسی افغانستان در حال حاضر “به‌شدت متمرکز” است و باعث “حکومت‌داری ضعیف” می‌شود.
دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا در افغانستان تأکید کرد که برای تحقق دموکراسی محلی نیرومند، نیاز واقعی وجود دارد و باید تلاش‌هایی در این راستا صورت گیرد.
عبدالودوود پیمان عضو مجلس نماینده‌گان می‌گوید: ما در همان اوایل طرفدار حکومت پارلمانی و نظام غیر متمرکز بودیم و امروز پس از گذشت ۱۳ سال خودکامه‌گی کرزی و اکنون دیکتاتوری غنی با ایجاد کمیته تدارکات ملی که تمامی منابع پولی را در چنگ خود گرفته، دنیا نیز نگران شده است.
به گفته پیمان، دنیا متوجه شده که تمرکز بیش از حد قدرت در ارگ و ایجا کمیته تدارکات سبب شده تا وزیران نتوانند بودجه شان را درست مصرف کنند؛ رییس‌جمهور می‌خواهد از سرحدات گرفته تا دادن پروژه به شرکت‌ها همه را در چنگال داشته باشد.
او تاکید کرد: تمامی این موارد را دنیا متوجه شده و خودکامه‌گی‌های ریس‌جمهور سبب بدتر شدن وضعیت در کشور شده تا سرحدی که فریاد اتحادیه اروپا هم بلند شود.
این عضو مجلس افزود: اروپا و امریکا که سالیان دراز تجربه حکومت‌داری را دارند، متوجه تمرکز بیش از حد قدرت در ارگ شدند و بدون شک متوجه شدند که کنترول افغانستان با این گونه خودکامه‌گی‌ها ممکن نیست و سبب بحرانی شدن وضعیت خواهد شد.
به باور پیمان: نه تنها خواست اروپا بل خواست تمامی مردم افغانستان غیر متمرکز شدن قدرت است و اینکه والیان و وزیران صلاحیت کاری داشته باشند و بهتر است که رییس‌جمهور از خودکامه‌گی و تمرکز بیش از حد در سایر امورات دست بردارد.
وی اظهارات سفیر اتحادیه اروپا را خواست واقعی مردم افغانستان عنوان کرده می‌گوید: شکایت مردم مبنی بر خودکامه‌گی و دخالت رییس‌جمهور در امور مختلف به گوش اروپایی‌ها رسیده و بدون شک آنان از غیرمتمرکز شدن قدرت در افغانستان حمایت خواهند کرد.
با این حال چمن‌شاه اعتمادی عضو دیگر مجلس نماینده‌گان می‌گوید: دوسال برای برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی‌ها زمانی کافی نبود تا زمینه را برای فراخواندن لویه جرگه فراهم کند.
او گفت: مساله مهم دیگر اینکه حکومت وحدت ملی علاقه چندانی برای تغییر نظام ندارد و به همین دلیل ما و شما شاهد اجرایی ۲۰ درصد توافق‌نامه سیاسی نبودیم و حکومت و حدت ملی در اذهان عامه یک حکومت ناکام است.
وی، تغییرات به وجود آمده در کمیسیون‌های انتخاباتی را کافی ندانسته گفت: تغییرات در کمیسیون‌های انتخاباتی تنها تغییر در چهره‌ها است و ساختارها همچنان به حالت گذشته باقی مانده و این نمی‌تواند شفافیت انتخابات آینده را ضمانت کند،
این عضو مجلس اضافه کرد: اینکه انتخابات با چه مکانیزمی برگزار خواهد شد و اینکه دونرها هنوز وعده کمک به کمیسیون‌ها را نداده، تذکره‌های برقی توزیع نشده و بسیار از مواد دیگر توافق‌نامه سیاسی مواردی اند که هیچ کدام هنوز عملی نشده است.
اعتمادی، دلیل اینکه چرا خارجی‌ها در طول دو سال گذشته از اجرایی توافق‌نامه سیاسی حمایت نکردند، می‌گوید: این حکومت است که با خارجی‌ها لابی‌گیری می‌کنند و در تماس اند و بدون شک دلایل حکومت برای آنان مدار اعتبار بوده است.
این عضو مجلس تاکید کرد: روی همین دلیل بوده که در طول دوسال گذشته خارجی‌ها با اتکاء به دلایل حکومت افغانستان اقدامی نکردند؛ اما اکنون متوجه شدند که تمرکز بیش از قدرت در دست یک فرد، افغانستان را به طرف بحران می‌برد.
محمد ناطقی عضو کمیسیون تطبیق توافق‌نامه سیاسی می‌گوید: ما نباید از خارجی‌ها توقع داشته باشیم که مشکلات داخلی ما را حل کنند؛ هرچند آنان تعهداتی که به ما دادند باید به آن عمل کنند.
او تاکید کرد: اینکه چگونه قوانین را اجرا کنیم، کار ماست نه از خارجی‌ها؛ اما هردو رهبر حکومت وحدت ملی، برای اجرای توافق‌نامه سیاسی و فراخواندن لویه جرگه متحد هستند.
به گفته او: عملی شدن توافق‌نامه سیاسی مربوط به افغانستان دارد نه به خارجی و اینکه چرا این توافق‌نامه عملی نشده است، دلایل خاص خود را دارد مانند برگزار نشدن انتخابات پارلمانی، شوراهای ولسوالی که بدون آن، لویه جرگه برگزار نخواهد شد و ما امیدوار هستیم که در دوسال آینده ما شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی، شوراهای ولسوالی‌ها و فراخواندن لویه جرگه باشیم.
ناطقی افزود: وظیفه هردو رهبر اجرای توافق‌نامه سیاسی است و این یک خواست ملی است؛ اما قضاوت عمومی این است که توافق‌نامه در زمان معین آن عملی نشد و اینکه چرا نشد، نیاز به بحث طولانی‌تری دارد.
این در حالی‌است که حامد کرزی رییس جمهوری سابق و همچنین اشرف غنی رییس جمهوری فعلی از تمرکز قدرت و دولت واحد نیرومند و متمرکز در افغانستان به شدت حمایت می‌کنند.
اما برخی از جناح‌های سیاس و شخصیت های ملی همواره و از تمرکززدایی، نظام پارلمانی و افزایش قدرت نهادهای محلی دولت حمایت می‌کنند.
و اما یکی از موارد توافق در تشکیل حکومت وحدت ملی بین اشرف غنی و عبدالله عبدالله، تغییر نظام از ریاستی متمرکز به پارلمانی غیرمتمرکز بود.
براساس این توافقنامه، قرار بود در سال جاری لویه جرگه برگزار شود که در آن با تغییر قانون اساسی راه برای تغییر نظام فراهم شود، اما با عدم برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای محلی این بند توافقنامه تاکنون به اجرا در نیامده است.