«انجمن اجتماعی کاروان نور» روز پنج‌شنبۀ هفتۀ گذشته با برگزاری محفلی، از سومین سال‌روز درگذشت مارشال محمدقسیم فهیم، یگانه مارشال افغانستان و معاون پیشین ریاست‌جمهوری کشور یادبود کرد.
در این محفل شماری از سیاست‌مداران، اعضای مجلس، دانشجویان و شهروندان اشتراک کرده بودند.
برگزار کننده‌گان این محفل، هدف‌ از برگزاری این نشست را رساندن پیامِ مجاهدان به نسل بعدی عنوان کرده، گفتند که مجاهدان برای آیندۀ افغانستان برنامه داشتند و نمی‌خواستند نسل‌های بعدی در قهقرا و نابسامانی به سر برند.
احمد ولی مسعود، رییس عمومی بنیاد شهید احمدشاه مسعود، قهرمان ملی کشور در این محفل گفت: تدویر محافل یادبود از شخصیت‌های جهاد و مقاومت، کار ارزنده و در خور است و این‌کار می‌تواند گزارشی از رمز و راز جهاد و مقاومت به نسل‌های بعدی کشور باشد.
آقای مسعود با اشاره به این‌که مارشال فهیم یکی از پیشگامان جهاد و مقاومت ملی مردم افغانستان بود، گفت: “مارشال افغانستان مرد با اندیشه و در عین حال، دولت‌مرد با همت بود. او به راه مسعود اعتقاد داشت و زمانی‌که از قهرمان ملی کشور یاد می‌کرد، اشک از چشمانش سرازیر می‌شد.”
رییس عمومی بنیاد قهرمان ملی افغانستان با بیان این‌که جوانان امروز در ادامۀ راه مجاهدان دیروز قرار دارند، خطاب به جوانان بیان داشت: “جهاد و مقاومت از بهر آزادی، استقلال و برپایی عدالت در کشور بود که انجام شد. مجاهدان برای شما خون دادند و فداکاری کردند و امروز که زمینه برای‌تان فراهم است، آرمان‌های مجاهدان را باید شما به کرسی بنشانید. شما باید آمادۀ رفتن به میدان سیاست، اقتصاد و اجتماع باشید.”
آقای مسعود به انتخابات سال ۱۳۹۳افغانستان اشاره کرد و گفت که نسل جوان و مبارز این انتخابات را برنده شده بود، اما یا نخواستند و یا نگذاشتند تا حکومت را مردم به دست بگیرند. حالا باید جوانان آماده باشند تا حاکمیت را به دست بگیرند.
رییس عمومی بنیاد شهید احمدشاه مسعود افزود که در طول سیزده سال گذشته، فرصت‌های فراوانی برای حکومت‌گران افغانسان فراهم شد، اما آنان نتوانستند از این فرصت‌ها استفادۀ بهینه کنند، بناً جوانان برای پیش‌برد و مدیریت درست سیاسی، باید با روش مبارزه آشنا شوند و در هم‌سویی با ارزش‌های امروزی، به به‌سازی افغانستان بپردازند.
آقای مسعود به این باور است که افغانستان امروز نیازمند یک نشانی ملی است. به گفتهٔ او: حکومت وحدت ملی دچار بحران است و مسوولان این حکومت نتوانستند دولت همه‌پذیر را ایجاد کنند.
رییس عمومی بنیاد شهید مسعود با اشاره به اوضاع سیاسی-اجتماعی کشور گفت که امروزه افغانستان بیشتر از پیش به زعامت ملی و آجندای ملی نیاز دارد.
آقای مسعود می‌گوید که افغانستان نیازمند وجود یک نشانی است که این نشانی توانایی حفظ ارزش‌های گذشته و امروز را داشته باشد.
او از احمدشاه مسعود، قهرمان ملی کشور نقل می‌کند که همواره می‌گفت، مجاهدان در کنار جبهۀ نظامی، باید جبهۀ سیاسی فعال نیز داشته باشند تا مردم افغانستان و دنیا بدانند که پیام مجاهدان چیست؟
آقای مسعود که از طراحان اصلی آجندای ملی در افغانستان است، از حکومت‌گران گذشته و حال انتقاد کرده و خاطرنشان می‌کند: برای آنان طرح آجندای ملی یا همان «حکومت وحدت ملی» را پیشنهاد کردیم و گفتیم تا آنان میان خود و گروه‌ها و احزاب سیاسی یک دیدگاه مشترک ایجاد کنند تا به صورت مشترک به آیندۀ افغانستان گام بگذاریم، اما آنان به این طرح ما اعتنا نکردند و افغانستان را به بحران بردند.
رییس بنیاد شهید مسعود تأکید کرد که برای عملی‌کردن طرح آجندای ملی و ایجاد حکومت وحدت ملی، نشست‌های بی‌شماری برگزار کردند تا دیدگاه‌ها در کشور مشترک و همسو گردد، اما از طرح آجندای ملی و ایجاد حکومت وحدت ملی، تنها نام آن را گرفتند و به‌جای مشارکت، تقسیم قدرت و به‌جای هم‌گرایی، تفرق و انحصارگرایی و تمامیت‌خواهی کردند!
او بار دیگر تأکید بر ایجاد یک نشانی مشترک برای مردم افغانستان کرد و گفت: گروه‌هایی که تا به‌حال گویا از آدرس مردم ایجاد شده‌اند، کسانی هستند که در پانزده سال گذشته گاهی داخل حکومت بوده‌اند و گاهی بیرون حکومت، زمانی‌که داخل حکومت بوده‌اند خاموش و زمانی‌که بیرون حکومت بوده‌اند منتقد و طرف‌دار مردم شده‌اند.
در سویی دیگر، عبدالحفیظ منصور، نمایندۀ مردم در مجلس نماینده‌گان گفت که بعد از مارشال، احساس بزرگی را از دست دادیم. به گفتۀ آقای منصور، مارشال فهیم ویژه‌گی‌هایی داشت که در وجود دیگران یا نیست یا بسیار اندک است.
آقای منصور مهم‌ترین ویژه‌گی مارشال فهیم را شجاعت او عنوان کرد و گفت که بسیاری از جنرالان را در افغانستان داریم که بلندترین مقام نظامی را گرفته‌اند، اما یک مرمی هم شلیک نکرده‌اند و شجاع هم نیستند.
این عضو مجلس هم‌چنان با بیان این‌که مارشال افغانستان شخصیت شجاع، سخی، عیار و انسان بی‌عقده و کینه بود، اظهار داشت: “مارشال ذاتاً احساس می‌کرد که آدم بزرگی هستم؛ مردم افغانستان خانه‌های بزرگ و مجلل و پول‌های فراوان دارند، اما کسی که در میان ما احساس بزرگی و مسوولیت کند را ندارند. بزرگ‌بودن نعمتی است از جانب خداوند که در وجود مارشال این نعمت بود.”
به گفتهٔ او: مردم افغانستان بعد از درگذشت مارشال، احساس بزرگ‌بودن را از دست دادند.
آقای منصور به این باور است که اگر درایت و تدبیر مارشال افغانستان نبود، کشور به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شد و ما شاهد ایجاد وحدت ملی در میان شهروندان نمی‌بودیم.
هم‌زمان با این، اظهر منصوری، یکی از برگزار کننده‌گان این محفل گفت: مارشال فهیمارتش ملی افغانستان را بنیان‌گذاری کرد تا نسل بعدی این سرزمین در جنگ و بدبختی زنده‌گی نکند. او تا زنده بود، اجازه نداد تا کسی ضد منافع ملی افغانستان دست به فعالیت بزند.
آقای منصوری مارشال فهیم را در حفظِ تعادل نظام سیاسی کشور یک استثنا می‌داند و بر این باور است که نومیدی‌هایی که بعد از مارشال فهیم در این کشور چیره شده، یکی از عوامل بسیار عمدۀ آن، نبود شخص مارشال فهیم است.
او گفت: “با توجه به ویژه‌گی‌هایی که یگانه مارشال افغانستان داشت، بودنش نعمت بزرگ خداوندی و نبودش ضایعۀ بزرگ شمرده می‌شود. او شخصیت افغانستان در عرصۀ نظامی، سیاسی و ادبی بود. در زمان اشغال کشور جهاد نظامی کرد، در زمان تشکیل حکومت جدید فعالیت سیاسی انجام داد و به شعر و ادبیات عشق می‌ورزید.”
هم‌چنان، سیدعبدالله هاشمی، رییس مجمع عمومی جوانان افغانستان فهیم بیان داشت که مارشال فهیم شخصیت چند بُعدی داشت و اگر تمام ابعاد زنده‌گی او به بررسی گرفته شود، خواهید دید که او یک مکتب اجتماعی و انسانی است.
به گفتۀ آقای هاشمی، مارشال فهیم هم در زمان جهاد و هم در دوران مقاومتِ مردم افغانستان، در کنار استاد برهان‌الدین ربانی، شهید صلح و احمدشاه مسعود، قهرمان ملی کشور از خود شایسته‌گی و درایتی نشان داد که دنیا به حقانیت مردم افغانستان پی برد.
او با اشاره به این‌که نقش مارشال فهیم در بسیج‌سازی اقوام، احزاب سیاسی و گروه‌ها برای شکل‌گیری نظام سیاسی تعیین کننده بود، اظهار داشت: “مارشال فهیم یکی از پایه‌گذاران نظام نوین در افغانستان بود. مردم باور دارند که وضعیت افغانستان نسبت به گذشته بدتر شده است، اگر روحیۀ وحدت ملیِ را که مارشال فهیم و دیگر دوستان به وجود آورده بودند، حفظ نگردد، کشور به بحران می‌رود و از مردم قربانی می‌گیرد.”
در عین حال، عبدالرحیم راشد، یکی از فرماندهان جهادی گفت، در شرایط بسیار دشواری که امکانات بسیار محدود بود و در برابر مجاهدان یک قدرت بزرگ جهانی قرار داشت، مارشال فهیم در کنار استاد ربانی شهید و شهید احمدشاه مسعود و سایر مجاهدان سنگرداری و در برابر تجاوز از مردم خود دفاع کرد.
آقای راشد تأکید کرد که اگر زنده‌گی مارشال فهیم در سه زمان متفاوتِ جهاد، مقاومت و بعد از کنفرانس بن بررسی گردد، معلوم خواهد شد که نبود او چقدر سبب عقب‌گرد نظام کنونی شده است.
محمدقسیم فهیم پس از شهادت احمدشاه مسعود در ١٨ سنبلۀ ١٣٨١، فرماندهی کُل نیروهای دولتی و مقاومت را به دوش گرفت و به تاریخ ٢٢ عقرب ١٣٨٠ وارد کابل گردید.
او پس از برگزاری کنفرانس بُن و ایجاد ادارۀ مؤقت به حیث معاون اول رییس ادارۀ موقت و وزیر دفاع ملی تعیین شد و به تاریخ ١۵ ثور ١٣٨١ خورشیدی به پاس خدمات ارزنده و نقش همه‌جانبه‌اش در آزادی کشور، بلندترین رتبۀ نظامی کشور یعنی مارشالی را دریافت کرد.
مارشال فهیم دو دور معاون ریاست‌جمهوری افغانستان باقی ماند.
سر انجام مارشال فهیم به روز یک‌شنبه ۱۸ حوت سال ۱۳۹۲ خورشیدی به اثر ایست قلبی در گذشت.
قرار است به روز چهارشنبۀ همین هفته (۱۸ حوت) مراسم رسمی و مردمیِ یادبود از سومین سال‌روز درگذشت مارشال محمد قسیم فهیم، در تالار لویه جرگه برگزار گردد.